Katalog

' Gözdcn geçirilen bu yeni basım lspanyolca asıllarıyla vcrilmiş. Sait Maden, "Öndeyt}"te Paz'ın şiiriyle ilgili saptama yaparkcn, şunları söylüyor: "Geniş alanları, çok genis alanlan doğayla tarihin örtüş/üğü, kopuştuğu, kesiştiği bütün alanlan kucaklamaya çalışu yor Octavio Paz'ın şiiri. Yerel bir }iir: Meksikalı. Kolomb öncesi Amerika kültürüyle ' cnnquhtador' kültürünün artak mayastndan süzülmüş. Batıl bir şiir: Ortaçağ romanccrolartndan günümüze Avrupa şiirinin bütün yönelişlerini iyi kavramış, çağdaş akımların, özellikle gerçcküstücülüg'ün bütün deneyimlerini iyi sindirmiş. Doğulu bir şiir: Bir yandan Japon 'haikulanndaki ince pcrdeyi, ncsnel olanla içseli ayıran o sezilmez perdeyi bulursunuz bu şiirde, bir yandan da Hint bilgelerinin insan varltg'ını görünür görüntnez bütün açılarıyla kavrayan içbakışını. Yeryüzünün bütün ırrnaklan tck bir yataktan akıyor gibidir." Onun, şiirlerini çcvirdiği şairlerin poetikası üzerine bu sağlam yargıları çevirilcriyle bulusunca, eşsiz bir şiir birikimiylc karşı karşıya geldiğimizi görüyoruz. Sait Maden hcm kendi, hem de çağdaş dünya şiirinin birikimindcn örnekleri altı kitapla okur karşısına çıkarırken; onun ay~ nasında şiirin gücünü ve anlamını buluyoruz. Kcndi deyimiyle: "însanı tanımak, insanın hnyutlarınt tanımak, insanın dogasal ve tarihsel kımliğinin iç alanlarını görtnek. Bunun için çtkılmış bir yulculuk. Sıntrların ötesine varma çabast." Şiirin de hayatımızdaki yeri ve anlamı bundan başka nedir ki! Onun bize açtığı kapıdan girerek sundıığu evrenle kucaklaşmanın zenginleştirici boyutlarını yakalamak zamanıdır şimdi. • Çev.: Sait Maden, Şubat 1996, Çekirdek Yayınlar, 413 s. 2Sait Maden, Bütün Şiirleri:!/ Açtl, liy Cizem', Ekim 1996, Çekirdek Yayınlar, 167 s. 3 Baudelaire, agy., s. 8, S. Maden'in sunuş yazısından. 4Sait Maden, Simgeler: Grafik Ürünlerindcn Scçmclcr: /, 1990, Çekirdek Yayınlar. 1 Baudelaire, Kötülük Çiçekleri, Şiirin ağır büyiisündeki Çev.. Sait Maden /Çekirdek Yayınlar / 41) s. F. Garcia Lorca Bütün Şiirler:l, tlk Şiirler / Çev : Sait Maden /Çekirdek Yayınlar / 1İ2 s. Pablo Neruda 20 Aşk Şiiri ve Umi't uz Bir Şarkı / Çev.: Sait Maden /Çekirdek Yayınlar / 125 s. Aragon Elsa'ya Şiirler / Çev.: Sait Maden /Çekirdek Yayınlar / 117 s. Octavio Paz Güneş Taşı/ Çev.: Sait Maden /Çekirdek Yayınlar / H4 s. Sait Maden Bütün Şiirler:, Açıl, Ey Gizem! / Çekirdek Yayınlar / /6 5 s \ Simgeler Grafîk Urünlerinden Seçmeler / Sait Maden / Çekirdek Yayınlar Desenler, 20 Aşk Şiiri ve Umutsuz Bir Şarkı için çizilmiştir. SAYFA 6 Kötülük Çiçekleri / Baudelaire / Sait Maden METİN CENGİZ eviriler, bize içindc yaşadığımız ev coğrafi kültürlerden farklı külcr türlcri, yabancı dilsel toplumları tü t>nlan tanımamızı kolaylastırır. sunîır, t)i Ve bu kültürel iletişim toplurnların kültürcl yakınlaşmalarını, gelişmclerini, hatta toplumların kendi kültürel durumlarını tanımalarını sağlar. Cumhııriyet ile birlikte ülkemizde yoöunlaşan, dahası başlayan çcviri etkinlikleri, dcnebilir ki aynı zamanda gelismemizi, çağdaşlaşmamızı, yararlanabildiğimiz ölçüde eleştirel aklımızın ortaya cıkmasını ve kendimizi tanımamızı sağlayan öncmli etkinlikler içerisinde yer alır. S^\ ( \J Belki de en önemlisidir de... Ulkemizde çeviri etkinliğinin en gelişmii; olduğu alanlardan biri de edeoiyattır, bilindiği gibi. Edebiyat, diğer alanlardan farklı olarak, dilsel etkinliğin en çok bireyselleştiği, anlatımın bireysel bir özellik kazandığı alandır. Dilin olanaklarının bireyscl bir biçemde, kuraldışı uygulamalarla örülü oldueu... Çeviri sürcci, bütün bunlardan etkilenir, çevirmenin kültür birikimi, dillere hakimiyeti çeviriyi belirler. Dahası, çeviri aracılığıyla metin ahcılarını üa, Özellikle kültürel kişiliği bir de^işimdönüşüm sürecinde olan bizim ülkemizde. Işte kendi kimliğimizden, kültürümüzden kalkarak aralarında yeralmak istediğimiz, bizden en önemli larkı aklın kullanımıyla (eleştirel akıl olarak) belirginleşen çağdaş diye tanımladığımız kültürleri tanımamıza, özümsememizde büyük payı olan çevirinin edebiyat alanındaki önemli isimlerinden biri de Sait Maden'dir. Rcssam, grafiker ve şair kimli&iyle, bu kimliklerin duyarlılığı ile edebiyat çevirimizde kilometrc taşlarından biri. Aşağıya alacağım çeviri kitaplafı isim listesi, Maden'in ömrünün sanat ve edebiyata adanmış olduğunun da tanığıdır aynı zamanda. Yıldızlar Yanar Sönrc (H.N. Bialik), GerçeküstüeülükAntoloji (Selahattin Uilav ve Ergin Ertem ile), Güneş Taşı ve Başka Şiirler (Güneş Taşı adıyla yeniden yayınlandı, Octavio Paz), Seçmeler (Blaise Cendrars), tlk Şiirler, Bütün Şiirleri I (yeniden yayınlandı, l'ederico Garcia Lorca), Pantolonlu Bulut (Vladimir Mayakovski), Kara Ada Defteri (Pablo Neruda), Yirmi Aşk Şirii ve Umutsuz Bir Şarkı (Pablo Neruda, yeniden yayınlandı), Elsa'ya Şiirler (Aragon, yeniden yayınlandı), Seçme Şiirler (lîugenio Montale), Şiirler (Paul Eluard), Küçük Zenci Masalları (Blaise Cendrars), Şiirler (Saint John Perse), Kötülük Çiçekleri (Baudlaire, yeniden yayımlandı). Sait Maden'in bu çevirilerin dışında Şiir TapınağıInsanoğlunun Beş Bin Yıllık Şiir Serüveni, Türk Grafik Sanatı Tarihi, Simgeler (Grafik Urünlerinden Seçmeler) adlı özgün yapıtları da var. Ve dört ciltte toplamayı Kararlaştırdıöı Bütün Şiirleri. Bu toplamın ilki Açıl, Ey Gizem adıyla çıktı. Yukarıdaki listede yeniden yayımlandı ibaresi taşıyanlar, Maden'in kendi kurduğu yayınevince yen basımları yapılmış olanlar. Ve Sait Maden, resim ve grafikteki birikimini, ülkemizde bazı kitabevleri tarafından içeriye şiir kitaplarının sokulmadığı bir dönemde, şiire vcrilmesi gereken önemi, yayımladıöı özenli kitapların hazırlanmasında da göstererek, bclki de bir ilke imza atıyor. (Bu doğrultuda Yapı Kredi Yayınlan'nn gösterdiği özcni dc burada anımsatmak istcrim.) Daha ortaokul çağiarında, şiirin o ağır büyüsüyle, çevirinin haz vererek sarhoş eden ve insanda keşif duygusunu tatmin eden dünyasına aynı anda adım atmış, Sait Maden. Hem de Baudelaire ile. Yolculuğunun ilk adımında Baudelaire ile bir de yabancı bir dili sökmeye çalışmış: Fransızca'yı. Ve böylece Bauuelaire'i olanca tadı ile kazandırmış dilimize. Fransızcaları ile birlikte karşıhklı yayınladıfiı nefis Baudelaire kitabında 1932 yılından bu yana taşıdığı sevgiyi de sunuyor. Yani doğumundan beri; niye böyle söylüyorum, açıklarsam, doğarken Baudelaire'in Maden'in yadına clüştüğüne inanıyorum da ondan. Nitekim, ilk ödülü de Ba udelaire ile Varlık Yayınları çeviri şiir yarışmasından.Uzun şiir geçmişiyle, şiirimizde kendine özgü bir tad bırakan Sait Maden'in belleğimizdeki asıl yerini oluştııran giz, temiz Türkçesiyle hep arka planda gezinmesinc karşın şiir serüvenini çileci bir derviş gibi sürdiir mesi. Mistik bir inanç gibi. Yalnız şiiriyle yetinmiyor, çeviri tarihimize lcendi adıyla kalacak olan bir çeviri örneği de bırakıyor: Kötülük Çiçekleri, Baudelaire. Turkçe'nin olanaklarının ustaca kullanıldığı bu yapıt ve diğer çeviri şiir kitapları, dile, kültüre, sanata, edebiyata ve özellikİc <Je şiirc sunulan göstcrişsiz ve bağırmaKsız bircr armağan.Adlarını burada vermeyi gereksiz gördüğüm diğer çeviri ustalarıyla birlikte çeviri ustalarıyla birlikte çeviri alanımızın köşe taşlarında adları yazı lanlardan Sait Maden'in alınteri billur gibi duruyor çevirilerde, Turkçe'nin eenişletilen olanaklarında ve kıvrak kullanımında. • CUMHURİYET KİTAP SAYI 366