Katalog

rum, bu çeşni uzerinde duruyoruz, ılk sözü şu oluyor; "Benım ya\amım \on Jcrecc değısık beğenılerın oluşturduğn btr ya^amdır Bır sokaklan ıkı kez geçmem, aynı elbı \eyı ıkı gün gıymem Çcşıtlılık bcnım ıçın çok önemlıdır " Buradan, şiirin yaşamsal kaynaklarına uzanıyoruz: "Çocukluğumda bıle hep tek başıma yaşadım Şıtr yazdım, resım çızdım Bu benım çocukluğumdan gettrdtğım bır sey Şıırımle hağlantılı Tek başına hıç kımseye katılmayan, yalnız yiirümeyı tek atnaç edınen bır yanım var "diyor. Şiırine de yansıyan bu yanı onu şiirimizdekı bütün çizgilerin dışında tutar. Yabancı dil bilmek, $iırle buluşturmak bir özgünlük onun içın. Hiçbır şeye benzememek bu yolculuğunun tek sırdaşı. Insanın aradığı gerçek kaynağın izlerini taşır bu imgeler. Hayatımızı kuşatan sözlerin anfamını buluyoruz onun dizelerinde. Bir soluk alma an'ında göz atıyorum "Gizyazı"ya: "Yertm yok aranızda îçimdeki yaşam bosluğu kapanmtyor düsle, eylemle Açık bır ağız, aç bır ağız gıbı çıplak yüreğımdeyken onulmazliK, onulmazlık o dıpsız doymazlığıyla gıdeceğım ben artık, ben kı stîınmış harflenyım kımsenın okuyamadığt bır sözun Verın bana yiizümü' Gideceğım ben eserken ilk rüzgâr Yaprak aüşerken " (s. 40) Evrenin parçalanmıslıgını buluyoruz onun dünyasında. "Kimsenin anlayamadığı bir soz"ün ardında oluşunun sırlarını getiriyor her bir dize. Buradan yola çıkarak, şunu öğrenmek istiyorum: Şiirle resim aynı koyakta birbirine yarar mı gctirir, zarar mı? "Yalnız saır ohaydım eksıklenm olurdu Bendc şıırle resım bırbtnm torpüleyerek gelıştı, bır alandan otekıne süreklı bılgı, gorgiı, deneyım aktardım Bu yüzden \urım venelde ınıge ağırlığına dayalı bır nıtehk kazandı Soyledtğım her şcyın yalnız zıhınsel değıl, görsel olarak da algılanmasına çalıştım Benım ıçın sozun e/kı gücunu artıran bır yontemdı bu " Kcndini kolayca göstermeyen, he nıence ele vermeyen bir ijiır cvreni onunkisı. "Duşçu" ilc o sırlı dunyanın ım'Ievıni yakalıyorsunuz. "Yeryuzunun butun ulkelennı kapsamtyor benım hanlam Ne büyuk iulart var, rıe buyük dcnızlerı, ne buyük daiları, ınsanlart, kentlerı, urmanlı, çtçeklerı, kuşları ne de CJÖZ alahıldıgıne bır hıçhk, ısuz bır (,ol benım harıtam Üs/unde dıkılı tek ağaam yok Yele verdım her ieyı Artık cıhangır deplım Eskıdendı o Ne ta(mı var ne tahtım Yalnız senın yeraltı kentının kralıyım ^ırndı Hh, yeter bu bana " (s. 112) SAİT MADEN'İN DİGER YAPITLARI H.N. Bialik: Yıldızlar YanarSöner (Yenilik Yayınevi, 1959) Gerçeküstücülük Antoloji (Selahattin Hılav ve Ergın Ertem'le bırlikte) De Yayınevi, 1962 Octavio Paz: Gü'neş Taşı ve Başka Şiırler (Olus, Yayınevi, 1963) Blaise Cendrars: Seçmeler (De Yayınevi, 1964) Federico Garcia Lorca: Çtngene Türkülerı ( Gün Yayınları,1969 ) Vladimir Mayakovski: Pantalonlu Bulut Insan (Soyut Dergisi Mayakovski özelSayısı, 1969) Pablo Neruda: Kara Ada Deftert (Altın Kitaplar Yayınevi, 1971; "Kara Ada Şiirleri" adıyla B.F.S. Yayınları,1985; aynı adla Cem Yayınevi, 1989) Federico Garcia Lorca: Bütün Ştırlen (Cem Yayınevi, 1974; Yazko, 1983; Varhk Yayınları, 1985; Cem Yayınevi, 1989) Eugenio Montale: Seçme Şttrler (Cem Yayınevi, 1976) Paul Eluard: Şiırler (Yeni Arkara Yayınevi, 1976; genişletilmiş yeni baskı; Cem Yayınevi, 1993) Blaise Cendrars: Küçük Zencı Masallan (Derinlik Yayınları, 1977;Cem Yayınevi.19911993) SaintJohn Perse: Şiırler (Tan Yayınlan, 1981) Sait Maden: Türk Grafik Sanatı Tarihi (Çevre Dergisi, 19791981) Sait Maden: Şıır Taptnağı Insanoğlunun Beş Bin Yıllık Şiir Serüveni (Adam Yayınları, 1985) boy verecek ıçınde gör ne derın btr orman " (Kavza, s 100) Günün sessiz koynundayız. Yiizümü bedestene dönmeden önce, dızelerini okuyorum fısıltıyla: zü "Soluğum yel euntnı, yüzum kuş yular", "Baudelaıre'ın yasadığı yıllarda yazın ve sanat olaylart', "Baudelaıre'ın Yapıtları", "Turkçe dc Baudelaıre", "Kaynakça", "Fransızca Şıır Ba^lıkları Dızını", "Turkçe Şıır Başlıkları Dıztnı" îkincı kıtap Federico Garcia Lorca'nın "Bütün Şiırleri"nın ilk kıtabı "Şiırler Kttabı"n\ oluşturuyor Lorca, "gençlik ateşiyle" vazdığı bu ılk şıirlerini "yeni yetmelık ve gençlık günlerımın, şımdıyı hâlâ çok yakındakı çocukluğuma bağlayan o gunlerın \ahıcı göruntüsu" olarak nıtclcndirir. Maden'in çevır ı s i n de n L o r c a' n ı n "Bütun Şıirlerı" dızisınin dıger kitapları ıse şıınlardan oluşacak 2 Cante ]ondo Şıırı/ İlk Şarkılar, i Şarkılar/ Çtngene Romanserosu, 4 Ozan Neıv York'ta, 5 Ignacıo Sanchez Me]ias'a Ağız/ Altı Ga/tcta Şıırı/ Tamartt Dıvanı/Dağtnık Şiırler/ Halk Şarkıları gençlik ürunü 20 Aşk Şıırı ve Umutsuz Bır Şarkt'ya ya/dığı "onsoz"de Sait Maden, Neruda'nın adını ılk kez duyurduğu bu yapıtımn anlamı ve yaygınlığını şöyle defierlendiriyor: "Çok açık Neruda, daha yırmnındekı o çıra ozan, bu küçük kıtapta kendı yürck çırpıntılartnt açıklamaya çalıstrken, farkına varmadan, her çağdakt, her toplumdakı ılkgençltk çırpıntılarım da anlatmıştı Ve kendı buyük şarktsının temellertnı atıyordu bu ılk \arkdarla " Eha'ya Şttrler'mden oluşuyor. Sait Maden, "Aragon Içın" sunuş yazısında onun şiirine yolculuğumuz için ipuçları verir: "Bu sıırlerın çok büyük bır hölümünün tçeriğı Elsa sevgıstdır Çağdas ya^amın karmaşık etkuerıyle benltğı parçalanmtş hıreytn kurtuluşunun, kendı varhk bılıncıne ulaşabtlmesının, gıderek kendtnden dtşartya açıltp somut dünyayı, tnsant, ınsanlık serüvemnı bütün çağlara, geçmtşe ve geleceğe dönük boyutîarıyla kavrayabumesının ancak sevılen kısıyle bütünleşme karştlığında gerçekleşebıleceğını savunur bu yapıtlarında Aragon Kadın ınsanın geleceğıdır çünku " Octavio Paz'ın Guneş Ta$ı "Şiir Anıtları"nın beşincı kitabı. Kıtabın ilk çevirisini 1963'te yayımlamıştı, Maden. Uçüncü kıtap Pablo Neruda'nın Dördüncü kitap Louis Aragon'un Konuşmam yok Sözcüklerım kın kanatlı, ıncecık düjler dıpsız boşluğunda bilınmezlığın, gider geltrler hep, döner dururlar tanımadan bırbırlennı " (Nar, s. 96) "Etkilenmeyeyim dıye bütun şaırlerı okudum" sözlerının anlamını du^ünerek, yeni bir buluşmaya doğru yöneliyorum "Acıl, Ey Gızcm'"\e... "Yüzünü alıyorum elıme yaşam budur, btr gulun akşanıı da budur ienınle doğmak yeryüzüne her sabah ve sılınmek senınlc " (s. 122) ruz an an o ışıltılı dızelerlc. "Bır Guluşun Kıyılarında" dola^ıyo IV./ Biriklmin Aynası Sait Maden'ın %ıırc, çevıriye, rcsme adan mış ömrünün yazın vc kültür yaşamı mızdakı yeri yadsınamaz. Yılları bu lan cmeğınin bıı dizi kitapla okura yeniden sunulması, onun bu çabasının cşsiz örncklerini oluşturuyor. Çekirdek Yayınları onun "Bütün Şiırleri'nin yanı sıra "Şiir Anıtları" dizısının ilk be$ kıtabını da yıne onun çevirilerine ayırmış. Ilk kıtapta Baudela ıre'nin "Kotuluk Çıçekler/"nin (413 s.) Tiirkçesi Fransızca asıllarıyla bir arada vcrilmiş. "Eşıkte" adlı sunıı^ yazısının yanı sıra, Baudclaire'in "Şıır Uzerınc" duşunceleri ve kıtabın sonunda da Baudelaıre'le ilgılı oldukça kapsamlı "Ekler" bölumü nazırlamış Sait Maden. Bu bolümde ycr alan yazıları şu başlıklarda toplamış"Baudelaıre'tn Yaşamı", "Kışı", "YankıSAYFA 5 KI 8öz Simyacısı Dağlarca'nın deyımıylc, "ekmegi tutmadan öncc şiiri' tutan bıri Saıt Matlcrı: bır soz simyacısı. düş giıcumüzün cn uç noktalarına gotürür bizi. Atc^ten bir yürekle yazar dızelerini: "Kıramazun elınle acıyı Bır taşla kır Yar kabug'u Clor nıce kara tohumlar fışkırır Yıtırme bır tekını, yurefcıne serp O an CUMHURİYET KİTAP SAYI 366