Katalog

şunduğumuzde (s 33) ıse bu beyaz sayralarla metafızık arasındakı ılışluyı nasıl 5 sorunsallaştıracağız Metafı/ığı çeşıtlı anlamlarında da alsak, yanı, fızık sonra sının sınırlan ıçınde eğer bır bılımsc, dığer hıçbır bılım ıle karıştırılmaması gereken bır bılım olması ve cısımsr/ dunyaya aıt olan yanı an ruhlar, mclck Ier veya Tanrı ıle bağıntısında teolojıye (ılahı bılım) asla tekabul etmeyen ıkıncı anlamı, Salt îdealara vcya bıçımlerc te kabul cdcbılen uçuncu anlamı, ve de neysel bılımlerde ele alınabılen duyum sallığın salt bıçımı olan dorduncu anla mı, hangısı olursa olsun, bcyaz sayfa ıle ılışkılendırmekte herhalde guçluk çekeceğız Sartre'ın "Maocu yıllardakı" demeç lerınden bırınde "entelektuelın kendısı nı fcshetmesı gerektığını dıle getırme" bıçımının, Bataılle'ın cntelcktucl yoru muna yakın olduğunu (s 25) hatırlatan Besnıer, Sartre'ın belkı de 1930'lu yılla rın Fransız aydın tartışmasına gerı don mekte olduğunu duşıındurtuyor Pate tık entelektüel fıguru bu bağlamda yu zeye çıkıyor "Kesın olarak bır davaya bağlı olmayan" ve "bır yaratma ıstcğı" sunmayan entelektüel tıpı Besnıer, or nek ofaıak Sorel'ın "mıtı", Monne ıot'nun "mıt tarıhı", Calloıs'nın "kutsa h", Bataılle'ın "ımkansı/ı"nı gosterıyor Besnıer'ye gore 'bağlanma uzeııne gelışen bır entelektüel fıguru "artık mıyadını doldurmuştur" (s 29) Bu entelettuel tıpının sembolu olarak da Georges Bataılle'ı karşımıza getınyor Patetik entelektüel ıçın kotu ve ıyı karşı karşıya de ğıldır Bataılle "Pıramıtleı de Akropol ve Auschwıt/ de ınsanın ışaretıdır, ınsa nın eserıdır" dıye yazar (s 261) Bu açı dan Pasajlar adlı eserını Bataılle'a ıntı har etmeden once bırakan Walter Ben jamın'e yakın hısseder kendısını Polıtı kanın ahlakının yadsındığı yerdır pate tık entelektuelın yerı Levınas'ın yaptığı Ponty, Hppnolıte) hegemonyanın baskısı altında kalmıştır Ozellıkle 194O'lı ve 1950lı yıllarda Saıtre'ın etkısı ve he gemonyası altında kalan Fransız felsefesı Bataılle'ı marjınal bır konuma ıtmiştır Entelektuelleı ya\aş yavaş polıtıka sahnesının dışına ıtıhnce kı bu olgu Sovyetler Bırlığı'nın dağılması ıle bır lıkte apaçık hale gclmıştır ısyan felsefe leıı kabul gormeye başlamıştır Ente lektueller toplum dışı ustun bıreysel varoluşun peşıne duşmuşler ve bu olanaksı/ olgu>u Bataılle'da bulmuşlardır Bataılle varoluş devınımının bır sıste me bağlı olmadığını, akıldışı bır yon ız lcdığını ve bu sebepttn varoluşun sıste nıın dışındakı olanaksı/ı gerçekleştıren bır guç oldugunu ılerı surmuştur Ero tızm, gulme, dınsel esrımc, kurban et me, varoluşun olanaksız ıçındekı yolcu luğunda karşılaştığı sınır durumlardır ve Hegel'ın kurduğu sıstemın dışında kalır Varoluş, sıstemın ıçındekı lekedır Entelektüel, toplum ıçındekı bır lekedır Her zaman farklı, her zaman sıste mın dışında olmak zorundadır Onun ışlevı olanaksı/hktır Entelektuel, sıste mın kaosla olan ılışkısınde aracıdır En telektuel artık sıstemı taşıyan değıl, sıstcme sırtını donen kışıdır Entelektuel şaşırtır, olanaksızı duşun durur Her şeyı en uca getınr, ozgurlu ğun olanaksızlığında ozgur olur Ümut suzluğun derınlıklerıne dalarak umudu bulur Entelektuelın sıstemle ışı bıtmış tır Toplumun sıstemını kurmuştur Bu nun ıçın artık buyuk organızasyonlar ve bu organızasyonların ıçınde yeterlı sayıda teknısyen, profesyonel bulun maktadır Hepsı sıstemın emrındedırler ve sısteme bağlılıkları olçusunde saygı ya ve paraya kavuşmaktadırlar Arru sıstemın ıçınde bır feke vardır Bu leke CUMHURİYET KİTAP SAYI 344 saptamayı vurgularsak, "gucunu He gel'ın oğretısının ağırlığından alan tm kansızın Polıtıkasında anlak yoktur" (s 262) Adomo'nun sorduğu sorunun ter sıne "Auschwıtz'den sonra hâlâ yaşana J bılır mı ", Bataılle'tn patetik entelektu el konumu "yaşam hıçbır eylemın ardı na gızleneme/" şeklınde bır "cevap' ge tırır Bataılle ıçın, o halde, dırımseldır (vıtalist) dıyebılınz Besnıer, Bataıl le'dan yaptığı alıntı ıle "ımkansızın polı tıkası, çok çozumlu bır bılınmezden başka bır şey olmayan mumkunun polı tıkasını keşfetmek ıçın en ıyı yoldur" dı ye bıtırır kıtabını 1930'lu yıllar Avrupalı entelektuelle ıın Avrupa krı/ını kuramsal boyutta tartıştıkları yıllardır Ulkenıızde ıse cıddı bır sıyaM, ekonomık ve kulturel krız yaşanmakta ve entelektüel olarak bızlere guncel olaylaıı en basıt terımlerle tartı §an gazetecı yazarlar sunulmaktadır Ay rıntı Yayınları J Le Goff'un "Orta eağ'da Entelektuellcr"* ve Saıd'ın "En telektuel" '* kıtaplarıyla entelektüel boyutta Batı'nın tartışmalarını ulkemıze aktarmak çabasındalar, ancak bu çaba şımdıye dek Turkıve tartışma ortamına Patetik entelektüel: yansımış değıl Halbukı oncelu yıllarda S Hılav, C Tanyol, M Belge vb tartış maları guncelı ışgal edebılıyordu Oysa 1 şımdılerde, "Parayı kım kapti *", "Nasıl 5 d o l a n d ı r d ı " , "Hangı takıma kaça 5 tıansfeı olacak " veya "Bacı Hacı" tar tışmaları yapılmakta, en utak kuramsal yaklaşım tartışma konusu olamamaktadır Aydın uzerıne M C Anday'ın, S tlen'nın, T Yucel'ın, E Batur'un vb tartışmaları oldu, ancak buyuk bır kesımı ılgılendırmedığı gozlemlendı Fran sız entelektuel ortamı da gunumuzde bır krız ıçınde oldugunu kabul edıyor, ama 1930'lu yıllar yapısalcılık ve son rasına buyuk bır tartışma ortamı hazır lamıştır dıyebılırız Kojeve'ın Lacan'ı, onun Foucault'yu etkılemış oldugunu, burada, hatırlamalıyız Gerçı, Koıeve'ın "tarıhın sonunu" ılan edışınden sonra Foucault da 1970'h yularda "ozgul aydın" kavramını ortaya atmıştı, ama Bataılle gıbı, îç Deney adlı kıtabında da gostermış ol duğu gıbı, Hegel okuyuşundan sonra Nıetzschecı bır okumayı gerçekleştıren ve "egemenlık, erotızm, harcama, es rıme (vecd) gıbı kavramların sayesınde Nıetzsche'ye, Marquıs de Sade'a erışerek, geleneksel Komunıst Partı çızgısının de solunda bır gozışme doğru kaymıştı Bataılle ıse yapısalcılık sonrası duşunurlenne manevı onderlık etmıştır Georges Bataılle uzerıne bır kıtabın dılımi7de yayımlanması, Bataılle'ın Erotizm Gök Mavisi ve Îç Deney kıtaplarının Turkçe'ye kazandırılmış ol duğunu hatırlattığımızda bu yerı gelmış çalışmanın onemlı bır boşluğu doldur duğunu soylevebılırı/ * Ortaçağda Entelektueller/ lacaucs Le Cjoff/ Çevırtn Mehmet Alı Kılıçhay/ Aynntı Yayınları ** EntelektuelSürgun, Marjinal, Yabancı/ Edvard Saıd/ Çevıren Yuncay Bırkan/ Ayrıntı Yayınları şaşırtmaktadır ve yokedılmemektedır "Kullanımı olmayan olumsuzluk" sıste mın berakklığını yoketmektedır Bır ku cucuk leke, gıysının mukemmellığını bozmakta hatta onu gıyıleme/ hale ge tırmekteılır Varoluş, I legel'ın sıstemının dışında açık bır alandır Nıet/sche varoluş surp rızını, onun olanaksızlığının sınırsız gu cunu gormuştur Bataılle tum sıstemı bır anda alaşağı eden gulmenın muhte şem kayıtsızlığını farketmıştır II Jean Mıehel Besnıer "tmkansızın Po Iıtıkası"nda Bataılle'da somutlaşan, en telektuelın toplum ıçındekı olanaksız varlığını ortaya koymuştur 1930'lar Fransa'sı, Kojeve'ın Hegel uzerıne olan derslerı, II Dunya Savaşı ve Fransız en telektuelının I legel ve Marx çızgısınden ayrılarak Nıetzscnecı bır vola gırışı, Ba taılle'ın yaşadığı entelelctuel seruven aracılığıyla dıle getırılmektedır Bu de neme, evrenı ve varoluşu sorgulayan en telektuelın duzen ve kaos arasında gı dıp gelen yolculuğunu betımlemektetıır Bataılle, I legel ın sıstemını Kojeve'ın Hegel uzerıne verdığı dersler aracılığıy la oğrenmıştır Bataılle Hegel'ın sıstemı nı yanı aklın sıstemını, varoluşun sınır durumlarını kavrayabılmek ıçın kullan mıştır "Mutlak bılme sıstemının tamamlandığı noktada "Tanrı aynaya bakar kendını, aklın gulen yanı olarak gorur" Bu gulme Bataılle'ın kendısının sısteme karşı verdığı cevaptan, kapalı rasyonalıtenın harcını parçalayan bır dışlamanın gostergesınden başka bır şey değıldır Gulme, şıddet, Tanrı so nuçta her sıstemın suruklendığı ve hatta uyandırmakla yukumlu olduğu bu edebı "sıstem dışı"nı nıteleyen ısımler Na sıl kı yasak, ınlal ıçın gereklıyse, akil da Tanrı ıçın ("Akıl olmadan gulebıhr mı yırrP") kaçınılmazdır " (1) Bataılle felsefesını sısteme gore sıste mın dışında ınşa etmıştır O sınır du rumların (gulme, erotızm, esrıme, kur ban etme) anlamını çozmeye çalışmıs tır Besnıer şu tumceyı onun ıçın kul lanmıştır "Uç durumlarda entelektuel ınatçibır patetıktır olumsu/luk uğraşı sı ve kotuluğun estetıgı entelektuelın eğılımı halıne gelıyor " (2) Bataılle'ın oncusu olduğu entelektuel ozgurdur o halde sıstemın dışındadır "Gerçekte, olçusuz ayaklanmada, ko şulsuz şıddette bır egemenlık talebı vardır, yanı "varolmaktan başka bır amaç taşımaksı/ın orada olma"va yone lık baskın ıstek, her turlu yıkıtılığın bı rıtık gucu" (3) Sıstemın dışına çıkan patetik entelek tuel, kaunılmaz bır bıçımde Nıetzsche Je karşılaşır Ve artık sıstemın karşısın da kaos vardır ve varoluşun ve olanak sızlığının anlamı kaos olarak yansıyan oluşumda aranacaktır "O zamandan bu yana Nıetzsche, Bataılle'ın ıçını, dunyaya kaos açısından yaklaşmak ge rektığı, bunun her ne olursa olsun, ın sanların etkısıne karşı dırenen bır gerçeğın kendını gostereceğı tek araç ol duğu ınancı ıle dolduracaktır Şu halde ımkansızın polıtıkası ancak, oyuna, be nım uretmedıöım ve benı uretmeyen bu gerçek ıle Dirhkte gırıştığı olçude açıklayıcılık nıtelığıne sahıp oıabılecek tır Hal boyle ıken Bataılle ımkansızın polıtıkasını, her turlu polıtıkanın yerını tutacak ve hegemonyacı bır bakış açısını dayatacak bır polıtıka olarak sunmuyor" (4) tmkansızın polıtıkası aslında entelektuelın halıhazır, uygulanan, mumkun polıtıkayı reddedışıdır Polıtıka alanı nın dışında entelektuel kendı yaratıcı, ozgur polıtıka alanını yaratır Bu, dığerlerıne oağlı olmayan nerkesın bıreysel polıtıkalarının bırlıkte olduğu, dolayı sıyla ımkansız olan, buna rağmen cnte lektuel tarafından varedılen polıtıkadır "Blanchot ımkansızın "artık vapabılmeyı yapamayacağımız şey" oldugunu ar tık kendının "kullanımı olmayan olum suzluk" oldugunu bılen Tarıh'ın sonu ınsanının onda keşfedıldığım hatırlata rak bunu net olarak formule eder "(5) Patetik entelektuel sıstemın tamamlan mışlığının varoluşu ıçın yetersı/ kaldığı nı, sıstemın ve Tarıh'ın sonunu ılan ederek tarıh otesıne bakmak ısteyendır Her olanaksı/ı deneyen ve bunu mum kun hale getırmeye çalışandır "Imkansız, bır kopma duşuncesını çağrıştırır, yararlı bıı nesncyı harcayan kurban etmede, cınayette, usa aykırı şıırde, bızı soyleve açık alanın dışına fır latan gulmede, "olumu onceleyen" ve bızı "yıkımın kıyısında" tutan esrıme ve hazda ve aynı /amanda tarıhın kenara ıtılmışlerının coşkulu hareketlerını kışkırtan polıtık eylem ıçınde ortay çıkar Fakat ortaya çıktığı en eşsız yer, Bataıl le'ın ele aldığı ve orada oznenın, kendı nı ortaya atarak, sınırlarını sınadığı, yanı "olumun gulunesı olduğu noktada" mumkununun otesını sınadığı bu "ıçsel deneyım"dır " (6) Entelektuel uçlarda gezınen kışı olarak varoluşunun onu çağırdığı her yere korkusuzca gıden kışıdır Patetik entelektuel Bataılle'ın "Îç Deneyım"de anlattığı ışkenceyı en son noktasına kadar yaşayacak, esrıme, gulme, erotızm Je varoluşunu en ust nok taya, olanaksıza ulaştıracaktır • (l) îmkanuzın Polıtıkası, s 179, (2) a ge, s 14, (3) a ge, s 18, (4) a ge, \ U8,(5)age,s 141,(6)age,s 162 tmkansızın Politikası Isyanla Bağlanma Arasında Entelektüel/ Jcan Mıc hcl Besnıer/ Çevıren Ijin Gurhuz/ Ay rtntı Yaytnlart/ 264 s SAYFA \ 13