Katalog

1 9 E V L Ü L 1 9 8 8 ü Kamil Fırat'ın "Kapadokya"sını, Nevzat Çakır Değeriendirdi i \ayfada ü Adnan Binyazar, Hilmi Yavuz'un "Çöl Şiir1eri"ni değerlendirdi 7 \ayfacLı ü Ernest Mandel'in "Hoş Cinayef'ini, Ahmet Ümit Değerlendirdi W \ii\JnJu ü A. Akay ve M. Yakupoğlu "Imkansızın Politikasını" değerlendirdiler 12. \ayfuJu Cumhuriyet P A R A S I Z E K Stefanos Yerasimos'tan, çöküş yıllarında bir başkent KITAI» İstanbul (19141923) İstanbul, Balkanlar'dan Basra Körfezi'ne, Rusya steplerinden Mısır'a kadar uzanan tarihin cn hareketli coğrafyasının ortasında kurulan imparatorlukların başkenti olarak bin yılı aşkındır sahip olduğu konumu 19141923 yıllarının trajik sürecinde kaybetti. İstanbul'u tarihinin bu kırılma noktasında, bu "düşüş" ve yeniden şekillenme sancıları içinde ele alan "İstanbul 19141923", İstanbul merceğinde bir çağ dönümünün manzar alarını sunuyor. Stefanos Yerasimos'un yayına hazırladığı kitapta, Istanbul'da imparatorluğun çöküşü, mütareke ve işgal yılları, yeni bir devletin doğum sancıları, şehrin kozmopolit yapısı, gündelik yaşamında önemli bir yeri olan azınlıklar, Rumlar, Yahudiler ve Beyaz Ruslar değişik yorumlarla dile getiriliyor. Arkadaşımız Cüneyt Akalın, Stefanos Yerasimos'la istanbul ve kitabı üzcrine konuştu. CUNEYT AKALIN E skiden bir zaaf olarak görüldüğü olurdu; günümüzde demokrasinin vazgeçilmez, 'olmazsa olmaz' unsurları arasında sayılıyor. Çağdaş demokrasi çok kültürlü, çok ctnili, çok dinli toplumsal yapılan, dcmokratik kiiltürü yaratan ve yaşatan csas ımstırlnr olarak kabııl cdiyor. MadcMiı oylc is,tc böylc dercesinc, Stefanos Ycrasinıos iidıtulaki Istaııbullti kalem elcndisi almış elintkalcmı vc başlamış, ya/maya; çok dinlilik, çok ctnili yapı iştc böylc olur gibişindcn dogup büyüdiiğü kcnti, İstanbul'u anlatnıı^: ()nce dinscl yapı ilc ilgili yazılıklarından basjayalını: "Burada (yani Istanbtıl'da) bir halifesultan, Yeni Roma'nın arşöveki Konstantinopl ökümenik patriği, Hrmeni patriği ve Papalık elçisi ile birlikte yaşar; bunlara Katofik Ermenilerin arşövekini, habambaşinı ve Bulgarlârın ekzarhlığınm temsilcisini de ekleyebiliriz. lnanılır gibi dcğil, dcğil mir1 Son yıllarda dinscl ayKİTAP SAYI 344 rımlar yüzündcn büyük çatışmaların içinc sürüklcncn bir dünyada, tüm semavi dinlerin doğdıığu toprakları cgcnıcnliği altında ttıtan bir devletin payitahtında (başkentinde) iyicc karmaşık bir lıal alan bu dinscl yapı, dinscl yapıdaki bu zcnginlik, inanılır aibi dcğil, değil mi! Ama hcn biliyoru/ ki bir gcrçck bu. Dcdclerimiz bu topraklarda yan yana, diz tli/c yaşamışjar; dostça, kardeşcc, insanca. Dinscl yapıdaki bu biraradalığı olağan karsılamak gcrekir, csas belalı olan ctnik çokluktur; o kadar biliyorsa, şu ctnik konularda bir şcylcr söylcsin bakalım şu Ycrasimos cfcndi diyc mi gcçirıliniz içinizden. C) zaman sıkı durun, si/c Istanbul'un ctnik yapısı ilc ilgili ya/dıklannı okıımak isliyorum: O kadar uzun ki Yerasimos'un bctimlcmesi, sizlcrc biraz yardımcı olmam gerckecck ızlcycbilmcniz için; öncc Miislüman lıalkl.ırı anlatacak! "Bu kentte (Istunbıılj nüfusun sadece yarısı Müslüman'dır. Osmanlılar daha doğrıısu tek ve biricik Osmanlı...buradadır. Çevresi eşleriyle, Çerkes kölelerle, Sudan'dan gelen haremağalarıyla, devşirmelerle, dönmelerle (Macar soylular, Polonyalı bağımsızlıkçılar, Rus devrimciler) çevrilmiştir. Ve sonra ötekiler: ciğer, işkembe satan Arnavutlar, Boşnaklar, Kürt hamallar, Laz gemiciler, Kırım Tatarları ve de Ruslar tarafından Kafkasya'dan kovulan ve sııltan tarafından gönülyüceliği içinde kabul edilen Çerkesler, Kapçuklar, Ubihler, Kumikler, Osetler, Çeçenler, Karartaylar; ve nihayet Türkler: Anadolu bozkırından, Karadeniz ormanlarından ve Doğu'dan gelerv, halk tiyatrolarında alay konusu olan Türkler... Bu kentte Türk, Osmanlı zerafetinin öteki ucunda yeralan kabasaba, yontulmamış Anadolu kövlüsiinii temsileder." Istanbul'un Müslüman halklaıınııı tcmsılcilcı listcsi bu kadarla sınırlı kalıvor! Vc Ycrasimos clcnıli ba^Iıyor koca kcntin gayriııuislinı sakııılcrini .ınl.ıt Devamı 4 \av/utla. *~ CUMHURİYET