Katalog

dayız New Age 'e hıçbır şekılde ınanmadıgım ? soyleyebılır mıyız oyleyse Sanıyorum New Age felsefesı en azından Calıfornıa'da doğduğu şeklıylebır paradgıma değışıklığı, yenı bır duşunce tarzı gerektığı duşuncelennden doğdu Buna ben de katılıyorum örneğın ınsanlann doğayı çopluğe donuşturmesını engelleyecek bır felsefeye ıhtıyacımız var Ancak New Age felsefesının buyuk bır kısmının fazlasıyla spekulatıf olduğuna ınanıyorum Bunun onemlı bır kısmını da parapsıkolojı oluşturmakta Ve UFO'lar, vs Oysa dunya, gerçek dunya benım ıçın oyle muthış bır mucıze kı şaşkınlık duymak, heyecan duymak ıçın başka, doğaustu şeylcre ıhtıyacım yok Zaten ben şu an, şurada en buyuk heyecanlar ıçındeyım Bu tur şe\lere vıne de açık bır kapı bılaktığını soyluyorsun kıtabmda fvet, yoksa dogmatık, doktrıner bırı 9 olurdum, oyle değıl m ı Şuphecı olmak ayrı ijey, "bunlar uydurma şeyler" dıye kestınp atmdk ayrı şey Tum yaşamım boyunca sıyah karga gormuş olmam beyaz karganın var olmadığı anlatnına gelmez Bılım ve felsefe de daıma beyaz kargalann ardında olacaktır elbet Doğauitu şeylerden bahsedınce aklıma kıtapta Sofı ıle Alberto nun başına gelenler geldı Tabıı ntden bahsettığımı anlavabılmek ıçın kıtabı okumuş olmak la:ım Onun ıçın kısaca şunu soyleyelım Sofı ıle Alberto kıtabın boş karakterlerı Ancak sonra onlar da bu kıtabın başkahramanı olduklarını anhyorlar O zaman gerçek hayatta yaşamayı bırakıp bır başka dunyada yaşamaya başhyorlar ölumden sonrakı hayat mı bu 9 Yo, hayır Senın de soyledığın gıbı kıtapta once Sofı ıle Alberto'nun, Sofı'nın bır arkadaşının annesının başına gelenlere tanık oluyoruz Ama sonra kıtabın ortasında bır tur bır donuşum oluyor Bu durumun farklı bırtakım felsefi goruşlen yansıttığını duşunuyorum Senın de soyledığın gıbı Sofı ıle Alberto romanda felsefı çıkanmlarının sonuna geldıklennı, ıçınde yaşadıklan dunyanın gerçek dunya olmadığını, kendılennın yalnızca bırer roman kahramanı olduklarını anhyorlar O zaman da, kıtabın yazan, Hılde'nın babasının da bır başka romanın kahramanı olup olmayacağını sorguluyorlar Ama kıtabın burasına gelmeden once neler olup bıttığını hıç mı hıç tatmın etmedıklennı soyleyen pek çok okurla tanıştım Onun ıçın ıstersen bu konudan daha fazla bahsetmeyelım A evet Ancak vıne de merak ettığım bır başka şeyı daha sormama ızın ver Soyledıgımız gıbı Sofı ıle Alberto bır başka dunyada yaşama\a başlarlar Bu dunyadakı dığer canlılarla avnı soydandırlar bır anlamda Pamuk Prenses le ve dığer masal kahramanlarıyla, Alaaddın'le, vs Evet Ve tum bu karakterler klasıkleşmış herkesın tanıdıgı karakterler Kıtabı vazarken ıçınde kıtabının bu kıtaplar gıbı bır klasık olacagına daır gızlı bır umut var mıvdı ataba' Bu çok ılgınç bır soru Daha once ba1 na hıç sorulmamış bır soru Çok ılgınç Evet bu masal kahramanlarıyla karşılaşıyorlar Fızıkscl olarak var olmasalar da bunlann yıne de bır anlamda gerçek olduğunu anlıyorlar Pamuk Prenses gerçektır bır anlamdd Hıç yds.hınmdz, o hep genç ve guzel halını korur Sonra Gnmm Kardeşlcr'ın masallarındakı kahramanlarla karşılaşırlar ve onlara kendılennın bır felsefe romanından çıktıklarını soylerler "Ya9 Doğrusu pek ycnı bır şey bu 1 " derler o zaman bu kahrdmanldr Evet, Sofı ıle Alberto'nun edebıydt tarıhıne gırmelerı duşuncesıyle oynuyorum burada sanırım Boylc bır umut taşıyordum sanınm Benımle çok, pek çok roportaj yapıldı Ama bu soruyla ılk kez karşılaşıyorum Hoş bır soru, ılgınç1 Kıtabının bu kadar populer olacagını bılseydın yazmaya hıç cesaret edemezdım1 Ama başka kıtaplar yazmaya de\am edeıeksın kuskusuz"* Elbette "Sofı'nın Dunyası"ndan sonra CUMHURİYET KİTAP SAYI 309 yazdım da zatcn "Noel Esrarı" ve "Bır Bılmecede Ayna" Işın en guzel yanı, "Sofı'nın Dunyasf'nın etkısıyle dığer kıtaplanmın da başka dıllere çevnlmesı örneğın "tskambıl Kağıtlannın Esran" da tum dıllere çevnlmış durumda Bu çok guzel bır şey Bır başka ılgınç konu kıtaptakı baş kahramanların ktz oluşu Evet ve böyle de olmak zorundaydı Çoğunlukla bu soruyla karşılaşıyorum "Kıtabın baş kahramanı Sofı neden bır 9 7 kız Neden 15 yaşında bır kız " Sofı, kelıme anlamıyla "bılgelık", dışı bır ad, dışı bır kavram "Fılosofı" "bılgıye duyulan sevgı" anlamına gelmektedır Hem Yunan hem de Roma, kısacası Avrupa geleneğınde Sofıa, bılgelık dışı bır kav9 ram olagelmıştır Bunun nedenı nedır Hınstıyan kılısesının tanhınde bıle, ozellıklı Bızans Hırıstıyanlığında, Tann'nın bır de dışı yanı olduğu ınancına yer verılmıştır "Hagıa Sofıa" ya da Aya Sofya bır azızeydı Bılgelık neden dışı bır şey olarak algılanıyordu' Bence bunun nedenı kadınların genelde erkeklerden daha meraklı olması Felsefenın temelınde merak yatar tyı bır fılozof olabılmek ıçın gereken en onemlı şey hayret etme yeteneğıdır Kadınlar ıçın çoğu zaman bır şeyı lyıce anlamak çok onemlıdır Erkeklenn çoğu ıse anlaşılmak daha onemlıdır Atına'dakı Sofıstler ıçın retorıklerı yoluyla anlaşılmaktı onemlı olan Gerçek bır fılozof olan Sokrates ıçınse anlamak çok daha onemlıydı Ama vıne de kıtapta felsefe ogretmenı olarak bır erkek seçmış\ın Evet,burada oldukça klasık davran dım Bıldığın gıbı tarıh boyuiKa felsefeyle ılgılcncnlcr çoğunlukla erkekler olmuşlardır labıı bunun çok açık sebeplerınden bırısı, kadınların unıvcrsıtclerdc eğıtım gormc hakkı olmamıs. olmasıdir Bence kadınlar hem cıns olarak hem de duşunen varlıklar olarak ezılmışlerdır Bu tabıı kı son derece uzucu bır durumdur, çunku en basıtınden kadınlar okuma yazma bıltnedıklerı ıçın ınsanlık deneyımlerının çogu yazıya geçırılmeden yok olup gıtmıştır Ancak yıne de kıtabın baş kahramanlannın (Sofı ve Hılde) kız olmasına karar verdıkten sonra felsefe oğretmenlerının de erkek olmasını uygun gordum Alberto Sofı vı ve kendısını kurtarmak uzere bır plan hazırladıgında Sofı nın annesının soyledıgı bır şev var Sofı've bu adamın beyaz bır at ıızerınde gelıp gel meyecegını soruvor Bu ıfadede erotık bır ? anlam var mı Sofı ıle Alberto'nun arasında boyle bır şey yok elbette Ben burada klasık edebı şablonlarla, fılm şablonlanyla fılan dalga geçıyorum Bahçe partısınde Sofı'nın dunyası tümuyle çozunuyor Her şey gıderek daha gerçekustu, daha saçma bır hal alıyor Bu belkı de bır anlamda Batı'da değerlenn çozunup yok oluşunu da temsıl edıyor Ancak oyku burada bıtmıyor Sofı ıle Alberto kurtulup ozgurluklerıne kavuşuyorlar Bır anlamda herkes kendını kendı kulturel temellerınden kurtarmak zorundadır tnsanın kendı kulturunu tanıması, kendını bununla ozdeşleştırmesı onemlıdır, ancak kendı konumuna eleştırel bır uzaklıktan bakması da aynı derecede onemlıdır Burada varoluşçu felsefeye hak vermek gerek seçımlen yapan bızız, kendımuden ve davranışlanmızdan yalnızca kcndımız sorumluyuz Bu açıdan bence kıtap, okuru ahlakı sorumluluk duymaya davet edıyor Ve Hılde ıle babasının yıldızlı bır gecede oturup kendılenne her şeyın nereden geldığını sormalanyla sona enyor Yanı benım burada yaptığım şablonlarla dalga geçmek Sofı'nın annesı kızını bu adamın kollanna teslım edıyor, onlar da guneş batarken beyaz bır atın uzerınde uzaklaşıyorlar fılan Yanı anıacım yalnızcd gırgır geçmek, daha denn bır amacım yok Bu bahçe partısınde yalnızca Sofı ıle Alberto degıl her şey herkes dagılıyor Ya Jorun un yaşadıkları ? Onlar ne anlama gelıyor? Jorun bır kankatur yalnızca Ne Sofı ne de Jorun gerçek anlamda psıkolojık ozellıklen olan bıreyler değıller Zaten bu psıkolojık bır roman değıl Arka plandakı oykuyu ben yalnızca bır araç olarak kullanıyorum Kıtaptakı tek "gerçek" kışı Hılde Jorun'u ıse 15 yaşında tıpık bır Norveçlı kız olarak gorebılırız sanırım Onun dunyası da çozunuyor, her şey çozunuyor Bu bahçe partısınde mantık bıle çozunuyor Sanıyorum burda bıraz da modern çağda yaşayan ınsanlar olarak bır kaos ıçerısınde yaşamaya alışmamız gerektığını duşunmuş ve dıle getırmış olabılırım Modcrn teknolojı sayesınde her turlu bılgıyı bır TV ya da Internet aracılığıyla edınebılıyoruz "Global koy"den soz edıyoru7 Bu açıdan bakınca ınsanların ortak kulturel tanhlennı ıyı bılmelerı bana son derece onemlı gorunuyor Içınde yaşadığimız modern toplumdd en azından nc tur sorular sormanın onemlı olduğunu bılmek zorundayız Neyı aradığımızı bılmek son derece onemlı Ayrıtd onemlı ıle oncmsız arasındakı farkı gorebılmek de son dereee onemlı Toplumda bır suru gereksız gurultu var Sessızlıksc pek az Italya 'daykcn bana şunu anlattılar ttalya'da belırlı aralıklarla Italyanlar4ın nerelerc onem verdığını, ne ıstedıklennı ortaya çıkarmak uzere araştırmalar yapılırmış Bundan 3040 ytl once yapılan araştırma Italyanlar'ın en çok buyuk şehırlerde, orneğın Roma ya da Mılano'da ev edınmek ıstedıklennı gostermış 20 yıl sonra yapılan araştırmaya gore ltalyanlar cn çok sağlıklanna onem venyorlarmış Bu kcz cevap "sessızlık", solıtude, olmuş "Yalnızlık" olmuş Bır anlamda zaten buradan gelmekteler Dunyanın pek çok yerınde ınsanlann koylennden kalkıp buyuk şehırlere geldıklennı goruyoruz Bu bence yalnızca olumlu bır şey olarak gorulemez Kentlerde ulaşılanın yalnızca gerçek değerler olduğunu sanmıyorum Jorun 'u karıkaturleştırerek zıhınsel olmayan, daha durtusel olan degerlerı ku7 çukgosterır olmuvor musun Bence bu tıp degerler de son derece onemlı Elbette ben de hayattakı tum değerlenn entelektuel olduğunu duşunmuyorum Hatta tam tersı Bırtakım çok bılgılı, akademık eğıtım almış kışılenn gerçeklıkle son derece uzak kışıler olduklarını bılınz Ben ınsanı entelektuel ve aynı derecede duygusal bır varlık olarak algılıyorum Bence bu felsefe ıçın de geçerlı Benım ıçın felsefe yalnızca entelektuel bır olgu 9 değıldır "Ben kımım ", "Nasıl ıyı bır ha9 9 yat yaşanır ", "Dunya nedır " gıbı sorular daha çok duygusal sorulardır Duyusal sorulardır Ancak bu bahçe partısınde her şey çozunuyor Her şeyın kankaturu çıkıyor Yoksa ben elbette ınsanın yalnızca aklıyla değıl, tum vucuduyla anladığına ınanıyorum Nasıl yaşadıgımıza nasıl yaşamamız gerektığı konusuna degınmıştık bııaz once Kıtabmda pek çok kereler bunun sabıt bır tarıfesı olmadıgını ansıklopedıler karıştırıp buna kesın bır ce\ap bulunamayatagını soyluvorsun Ama yıne de soruyorum yırmıncı yuzyılda yaşayan bıreyler olarak nasılyaşamalıvız * Bılmem1 Tanhe bakacak olursak tum buyük dunya dınlennde bırtakım emırler ortaya çıktığını goruyoruz "Yalan soylemeyeceksın 1 ", "Hırsızlık yapmayacaksın 1 " gıbı Bunların Tann'nın emırlerı olduğuna ınanıldı Gunumuzde pek çok ınsan dını ıçerığıne ınanmasa da bu tur değerlerın evrensel ve onemlı olduğuna ınanıyor Boyle olmasına rağmen ınsanın ne yapıp ne yapmayacağını soyleyen bu turden ahlaksal kodlann olması ışın kolayına kaçmak oluyor bana gore Norveçte de okullarda okutulan ahlak derslennde neyın yapılmaması gerektığının, dığer ınsanları dıkkate almak gerektığının uzerıne fazla duşuluyor bence Bu, ahlakın onemlı bır kısmını oluşturmakla bırlıkte tumunu oluşturmaz Fılozoflar ıçın ahlak aynı zamada "Nasıl ıyı bır hayat surulur'", "Nasıl mutlu olunur 9 " gıbı sorulardır Bence bız okulda çocuklara bu sorulan sormayı da oğretmek zorudayız Elbette dığer ınsanlara zararımızın dokunduğu oluyor, ama kendımıze de çok zararımız dokunabılı9 yor "Hayatımız nasıl zengınleşır ", "Nasıl 9 zengın bır ınsan o l u n u r " Ekonomık olarak demek ıstemıyorum elbette, ancak bunlar kendımıze sormamız gereken sorular Ve bence bu sorulann yanıtını bulmada felsefe bıze yardımcı olabılır Anstoteles'e gore mutlu ınsan tum yeteneklennı kullanabılen ınsandır Başkalan ıçın bır anlam ıfade etmek ıstıyorsam kendımı yetıştırmek zorundayım Bunun otesınde oldukça kaotık bır zamanda yaşadığımızı soylemek gerek Gelecek yuzyıla daır kehanette bulunmam gerekırse, bu yuzyılda ınsanlar arasındakı ılışkılenn, arkadaşlık ve hatta evlılığın gıderek daha onemlı bır rol oynaydcağı kanısınddyım Bırbırımızle elektronık medyalar aracılığıyla ılışkı kurmanın yctmeyeceğı kanısındayım Resımlı telefonlar yaygınlaşabılır, ama ınsanın konuştuğu ınsana dokunabılmesı daha guzeldır Modern şehır toplumunda ınsanların yalnızlaştıklarına ınanıyorum Sanıyorum bun^ doğan bırtakım tepkılen, ınsanların gıderek kuçuk gruplar halınde bır arada yaşamayı tercıh ctmesın de goruyoruz Aklıma Woody Allen gelıyor özellıkle son yıllarda Tanrı 'nın var olup olmadığı Tanrı 'nın olmamastnın ne anlama gelecegı sorusuyla fazlaca ılgılenıyor Ya sen sen Hırıstıvan bır Tanrı 'ya ınanıyor mıısun? Bu elbette çok yennde bır soru Hınstıyanlığm Tanrı'sına ınandığımı soyleyebıleceğımı sanmıyorum Tann'ya ınandığımı ıse soyleyebılırım sanıyorum Tabıı "Tanrı nedır'"fılan ama ben yıne de Tann sozcuğunu kullanabılmelıyım Tann'ya ınanıyorum Bır dunyada yaşıyoruz Bu SAYFA 5