Katalog

basılmıs, ıçınde kırk sekız şurı toplayan kıtap Yıne umut, yıne sevgı, yıne korule re karşı 'sevgı orgutçusu bır ses' çıkıyor şıııleıde karşımı/a "Hıçbır gune gıtme demedım Yenılerını bekledım hep Çocuk yuzlenndekı u guzel gunlerı " (Gune Ağıl) Toplumsal ycrgı, tas,lama, safctecılıg'e bcslcncn kızgınlık s,aırın yol arkadaşjarı olmuş durumda "Uzay ve mekânlar otesız atnan Sızın dıyorlar Ulan sıkışıp kaldıgımız Şu bır avuç dunya Kımın " (Bak Hele) Şıırlcrın başhklarından da anlaşılacagı gıbı, Muştak Erenus hep bır sorgulanıa ıçındedır Kotulcrı, kotuluklcrı, ça/îın pıslığını, ınsanın ayma/lığını Alaysamalı bıı dıl, du/ ve açık soylem buluyoru/ şıır letde !jau soyfeyecegını sıs perdesının arkasına gızlemıyor Yıgıtçe, dobra dobra soyluyor soyleyeceğı şeylerı Ama hep bıı soru barındırıyor onuıı ^nrleıı lıısanı sarsatı, varolusunun anlamını sorgulanıa ya ıten, kotuluklerın farkına varmaya zor layan, şaşırtıcı sorıılar bıınlar "Yabancı bır golde balık gıbıyım Ycşılı soğuk Duşunmcye vaktı olan parmak kaldırsın Erkcnc mı duştuk Gcce mı kaldık yoksa " (Akrcplc Yel kovan) "Sermaye D e s t a n ı " adlı s,ıır kıtabı 1989 yılında Cıerçek Sanat Yayınları ara sından çıknmtı Adı gıbı tam bır serma ye destanı kapıtalıst toplumlann tcmel dın.nnıg'ı olan sermayc'nın, kapıtalın oluijunı rarıhını hıç de bılım kıtapları nın • Ktıcı (dıdaktık) soylevıne kapıl 1 ınaı siırles.tırmış Muştak Erenus II kel kolıcı topluın, tek tanıılı dınlcrc gc çıs, oncesıne denk dujen pnlıgamık tan rılı loplunı yapısınm fonunda çizılmıs, Krallaıı Imparaloılaıı Kııulı scyrck sakallaııyl.ı Papalaı Ve gunyuzundcn kacınıs 0 kcrtenkele kılıklı Bas,kanlarıyld Yıııııtup getırıyorlar bıı utanmaz oyu mı ' (Seınıaye Destanı, s S) 1 eodal toplumda, ınıparatorlukların elıııde toplanan sermayenın halka karşı kullanılıs,! soıııakı yıllaı da Ispanyol ta "l' M cırlcrının, korsanlarının Inka, Aztek ve Mayalaı'ın yaşadıkları bolgelerdekı altın yagnıauhkları Âmenka'nın keşfı, lngılı? sanayı dev rımı ıle basjayan, belkı de 1789 Fransı/ Dcvrımı'ndc kokles,en ınerkantalıst ve nıanıfaktur aş,amalarını monopol, duapol, olıgapol ve tekel boyutlarına ulas,aıak yı kan bır çızgı Kartclleıın, troslerın lıe gcmonya olus,turduöu blok lnanın hıç de ogrctıcı olmaya çalışan, oyle bır ızlenım bırakan kıtap dcğıl "Sermaye Destanı " Son dercce akıcı, sjirsel bır dılı var Ccv det Kııdret Solok'un "Orneklerle Edebı yat Bılgılerı" adlı kıtabının I cıldındckı "Desian" ı.ınımı ıçınde yer alan ve ışlevı açısmdan (koıuı), "toplumsal yergı ya da (.Ie^tırı konularını ışjeyen" bır nırdcdır bıı destan Bıı klasık tanım ıçınde yer alan "hecelı kalıpla soylenır, manı bıçı ııunde duzenlcnır" soylemleııne uymu yor Muştak Erenus'un deslanı ozgur bır soylemc sahıp Manı ionnuna, hccelı soy leme yaslandırılmamıs, Bugunun sarı sendıkacılarını, sahtc sendiKaulaıı, sendıka agalannı dus,unun te şaır vc oykııcu, siyasal dcncmeler dc yazan ağ.ıbevım Mıtın llkın ın 'Sermaye Destanı" ıçın soyledığı bır sozu hatırladım "Bu sendıkaular hayırlı bır ış yapmak ıstıyorlarsa, çalıp çırpacakfarına Muştak Erenus'un Sermaye Destanı'nı bastırıp bedava dağıtsmlar ışçılere Ama nerede oyle bır duşuntenm adamını bul mak " demıştı Metın tlkın Bu 'destan'ın son bolumunde, kapıta hst toplumsal şekıllenme ıçındekı Turkı ye'nın borç batauına çekılı^ııun sergılenı İinı bulursunu/ K.ımler, hangı 'devlet bu yuklen' bctcınııstır bu 'vatan hamlığı' de £ıl, 'vatanseveı lık' sayılan ışı Kıtaptan son bolum ^oyle "Ama ıştc goöun mavısı tşte altın ba^aklı tarlalar Bacalarda tııtcn bu namuslu cmck Ve kınalı ku/u çocuklarımız Olıım bır adım otemızde de olsa Flıçbır zanvan Tıtrck bır tkpneğe bağlı () beya7 bendılın Zavallısı olnıayatağı/ İ!;te sabahı clındcn tutan Bu gelın yıldı/lar aha onumu/de yenı bır dunya L.mcğc ahnlt.nnc Mernaba " (Sırmaye Destanı, s 46) ı haksız teller ardında " Lorca'nın oldurul mesi karşısınd ıkı kayıisi7İı^ımi7a yonclr tıgı ııonık siRİ.ıına, bu kc/, kcndı yurılu nıın talan edılmcsi karijisında uykulu go/ leıle bekle^cnkı ın ekstııısıne donuşuı ken, bızı taıılı onundc dc sılkcler vc utan dırır "Umutlaı ımı/ çuhada sımsıkı/ tîıı iKs, ufuktan ijinulı doj^aı/ Yurıımck ıçın/ I l.ıngı ıblıse k ıptııdıni/ ayaklarını/" Bıı dc o ' Oıııı. Umut Vaıdı' şıııı' Kcı pıç evde, ıslı I.ınıbaııın soluk ı^ığı altında "basma entaıısınde gul ana'Maıın "daını ılılcn ydgmuılıı dan tasa, tcnıenvt, ko vaya dıı^en tııı tııı tık l.ırın hcı bırısmdı bıraz daha agı/ doldııtan kuhunıı laıı sizlıge ınat, bıı tıagcdya gu/cllığındc ev halkına yaydıf'i ıınıudu on dokıı/ dı/cdc anlatan DU ^ııı ıçm soylenecek hcı so/, guzel bır bestt\e elleıımı/ı çırp.ıı.ık va ıla masayı tıklataıak katılmaktan daha bo^ bır ı>, olınanm otesme gıcjemıyor Muştak E r u ı u s un O n c e Umut Vardı dan oncckı sjır kıtaplarını Taşlı Ya?ı ıla toplıı olarak yayımlayan kışı ohnaktan dııyduğum sevmı, ve guıuıu ^u an, onun bulun ^ıırlerı ustune ya/maktaıı kendınu alıkoymamın sıkıntısıyla golgelenıyoı Bıı sıkıntıyı okurlar ona vı ktndıkrınt bıı aıada kendınıt kar^ı bır haksı/lık olarak da anlar mı bılunıyoııım Ama Mıışjak Buba'dan o^ıendı^ıın bır sey daha vaı Tcrsını de akl.ı getırebılecek bıı ı^ı soııra kı gunc bırakmak Once Umut Vardı nın soyledıklerımi7e ıkı nokta kovıı ık ılerde soyleyeceklerımı /ı. ıle ılmek at.ııı Bubaın Benıın" ba^lıklı ^ıııı, mcıamıını benden daha gu/el anlatı yor "Gozlerını yıı/undc kaldı/ Seınııkılcr bcndc/ Ellerımı/ ıı^uyor/ Soylcmc kımse yı " Sade'ın vurgusuyla anımsayac.ık olursak, dııygusal ve duijunsel bulu^mala rıiTiı/ın saflıgını "yalnı/lıktan kıvranan Micııtlarımızm bırbırınc ılokunu^ıından yukselen toplumsal bıreysel durulukla butunleştırmcyı bccerememenın tıageıl yaM cllerımı/ı lıcp usutecek uıP Ve çıkar çıtlerının orttu^u bıfıncımı/ın nıce gu/cl so/u ıçınde ıskımcyc sakladıgını hıç kını seleı bllmcsın 1 1 • 1 1" CUMHURİYET KİTAP SAYI 289 "Anlaşılmaz bir uzaktan SEYYİT NEZİR ıi!;tak I rtnııs ıın ^ıırıyle 12 1 s lul sonrasında Atatol Bchranıoğ lıı'nıın Cîösteri de yayımlaılı^ı, ılerkı yıllarda Broy Yayınlaıı'na çıkardıgı mı/ Çağırın Gidenleri kıtabında da yer alan soylısjyı okurkı.n tanıştım Tıpkı Ahnıed Arıf Pnver Cîokçe ve Nıya/ı Akıııtıoglu'vl ı d^ ılk ^ııılerıntlcn çcyrek yu/yıl sonı.ı bulu^tuğııııııı/ gıbı "...Lorca Kıırdfijirn adlı Miıının bu hengamede kaç kıiji faıkında oldıı, bılınıyorum" dıyt so/c gıııyoı vc ^oyle surduruyordu Bclı lamo^lu Ama benı çok etkıledı bu ^ı ırın ianık oldugııınu/ yaşayıp dıırdu^u ınuz ı,ok acı ^e>lcıın unıursaınazlığnı, atıması/lıj*ın, kabalıgın, suse, abaıtıya, gosterışe kaçmadan, boylcsıne yalınlıkla, ıncclıkle yansıtıldığı çok a7 şjır bılıyo runı I leı so/cıık oylesıne o/cnle seçılmı^ kı, her bııı sımge olnıa değerı tasıyor ve hcr dızcsel butunluk bır ımg<.ye uonu^u yor Erenus'un son kıtabı Önce Umut Vardı (Geıçck Sanat Y 1995) ıçın ya/maya nıyellenıp de, sııze, çok daha onte bıı ^ııı ustasınca soylcnmı^ yo^un vt ba^lam cumlclcrle başlayınta yenı bır dcgcılcn dırme getırmek ıııç de kolay olmasa ge rek Ama Lorca olıııne goturulurken 17le y e n k ı ıçın yazdığı ^u dizelen yok ımı Erenus'un, benı yıllatdır yazmaya kı^kır tıyor ve ıçımdc bır tutkuya donuijcn ıstc ğı aıtık bastıımaya hıçbır etken yctmıyor "Bız butun bu olanlaıı/ Anlaşılma? bıı u/aktan scyrcttık/ Kapılarımı/ ınadına U7erlerımi7e çıvılıydı' tspanyolca'nın en bııyuk o/anı "gece yarısı bır kan\onda oluuruleceğı yeıe gotuıııluıken nu ca rıp, dunya buna sessı/ee katlanıyordu hlbctte olay ışıtıldıgınde Madrıt'tc faşıst tanklarının altına kendını de el bombasıyla bırlıkte atacak kadar yureğı buyu onlam" M veıı yuıtseverleı, bu eykmı ıkırtıksı/ geı ÇLkleştndıler "Herkesm kardı.^ım ben, soyııt bır mıllıyetçıllk fıkıı ugıuna kendl nı h ı ı t ıyın ıdamı se\ mem " dıyordu .ım.ı •jiııının hamurunu kardlgı Cıran.ı da'sında, Lrenus ıın deyışıylc, "mavı bır dıken" olaıak kalmayı scçmıştı Loıta ' Mavı bır dıktıı", hep oıda, Granada kırlarmda Bıı saır, yıırdu ıçın en gu/tl ^ıırkıı y.mııak kadar, ınsanlarına ornck alın.K.ık bıı okım de bırak.ıbılmelıydı IJ/erınt koıkuyu "çıvıleyeKk" bekle^eıı bıı halka, daha yuıeklı hangı anıl aıına ğan edılebılır J Mıışiak I rınııs, ' Koıktısu/ bır aydııı lık IÇIIKIL soyundum ' dıyoı bır sıııındc Gcıçekten de, yarını yu/yıldır sulu go/lıı so/cuklcr kullanmadan dobra bıı huııı.ı nı/mk yalana, çırkclt, halk dusjinanlaıı na kaısı ^ıırının yalın vc tok scsmı umut ve ccsaut alaıak hep ama hep yuksclt ınesını bıldı 1 lcle 80 sonrası gençlığıne yureğııulc CILIIII bu dostluk \e SL(ltatlı. "buba"lık ctmcsı unululuı gu/clhk dc 1 öıl 'Bııbam ' dcdıj^ı anıla, karşısındakıy le aıasın.ı kıını kuçuk hcsaplaıla gı/len ını^ ııısanı zaallaıın son bu/ kırıntılan ı\.\ scsının sRaklıjjında uıvıp yuıck deınık lcrıne akıvtııı Buı bu yu/dcn, scsuıdc oldııgu kad ır, onun şıırınde de Yunus'uıı dervıs lm\uın a akıp ju ltıı bıı Pıırkçc tı dı bulmakla kalmayıp sıısıı/ k.ıldıkçı bıı duru vc lııık ııınaktan kaııa kan.ı ıçenltı dın olduın Sesınde ınsaıııu olaıaa val nı/lığı \e buna ısyan duygusu, ijiırın kala balıklaşma ısteğı yaıatan ça|*rısı hıç t ksık ohnaz Dahası Muştak Lıenus'un d b dl durusunıın butun sadclıgım her bırı yu ıck ciolıısıı daha da <.°Ğ". *Pl/ dolusıı sozcukleıle kar^ısınuakı ınsana bot.ı eder Çıınku o sadelıkte bcnrıllığın ço gumu/da kaıarttıgı gu/ellıklen apacık sergıleme ve meydan okuma tadı vaulır "Yıldı/lar bıınun ıçın bi7dtn u/ak " lıı sanın doğadakı her ^eyın yanı sıra ıırct tıklcrını vc toplumsal ılı^kılennıızın uru nu nıte duygııvu dıiijunccyı hepsının otesınde se\gıyı bıle salt kendının kılma, edıııme ba^kalaıından alıkoyma korluğu bu tck dı/cde, hıçbıı so/cuk oyununa basj\urmadan yuzuınuze haykıın Yıllar dır nıre j>o/ ı/nının toplandıj^ı s>oluk gomleğıyk Mchmet Alı Aybar'ın ccnaze lorenınde yıne oyle, her tıırlıı bcncıllığe ve olunıe kala tutan duıu^u, kalabalığın ucra koşelcrmdcn uzayıp taa gozunıuzun onundc bır umut vı dırenç anıtına do nuşturuyordu onıı Bu yahıılık onuıule a^ılma/ cngellci bulundugu yanılsaması ıçindıkı sevgılı \t, ijiırın ıkı dı/eylc hadı dcyı^ındc de ay nı (oşkıı \e /eka derınlığmdc ula^ıı Sevgılmı/ Ferhat olmana gerek yok/ Bııı clolmu^a gel ' Yunus'ıın 'Bır bcn vardır bcııdc bcndcıı içerı" dı/esını aıat mavacak yalınlıkra, değmc ^aırın sokula mayacagı ckrınlıkte bır bıılu'j var bu ıkı dı/cllk ^ıııdı O r h a n Vclının "taııfsı/ k e d e r ' ı n , onun ijiırınde, mulkıyetm duvarlaııyla ırv s.ınlarılan u/ak t u t u l a n hem de bır Ağ.ıç Aydınlı^ı nda "Çogunu/ gormc dı bu kuskun gu/ellıgV İarıh olan bu SAYFA 6