Katalog

MUZAFFER UYGUNER T arih LİerslerincJe, özellikle son dönem tarihlc ilgili kitaplarda Dr. Rıza Nur adı anılır. Bu kitaplarda, onun, önce îstanbııl llükümcti'nin yantnda oldıığu, sonra Ankara'ya geçtigi, daha sonra da Atatürk'e ve Cumnuriyet'e karşı davranışlar içine eirdiği, sonra da kaçıp gittiği yazılıdır. Bu özetlcme, onun yaşamının kısa bir görüntiisüdür. O, yurtdışına gidip Pa ris'c yerleştiktcn sonra da kaçıp giîtiği yazılıdır. Bu özetlcme, onun yaşamının kısa bir görüntüsüdiir. C), yurtdışma gi dip Paris'e ycrleştiktcn sonra anılarını yazmış ve bunların eski yazılı müsved dekrlni, 1960 yılında British Muscum'a vermiştir. Bu anılar daha sonra, sözü edilcn tarihten sonra 4 cilt olarak yayımlanmıştır. Bu anılar, gerçeğe pck uygun düşmeycn saptamalarla doludur. Bu yayımlamada Atatürk aleyhinde olan anılar yayımlanmıştır ncdense. Belaesel bir kitan Dr. RIZA NUR DOSYASI Dr. Rıza Nur'un anıları 1960 yılmdan sonra dört cilt olarak yayımlanmıştır. Turgut Özakman, 'Dr. Rıza Nur Dosyası' adlı inceleme kitabında, anılardaki tutarsızlıkları, örnekler göstererek ortaya koyuyor. yorsa da lıcıııcn sonraki sa\talarıla "Bundan boyle yine Hayat ve I l.ıtıra tım'a devam cdecegim. Bu da beni yormayacak. (^ünkii iş, şimdiye kadar ol duğu gibi vığılmış vukuatı, vıgılmış vesikaları (belgdırı) yaznıak di'gil; vaka zuhur ettik<,c ve kısaca jurna! halınde kayıt (etmcktcn) ibaret olacak dcnıi^ ve yığılmi!; bclgelerc dayanmaılıgını açık(,a ya/nıışiır (s. 21). Biı yırdc de "Herkes keyfine, fantezisine, kcndi maksadına, menfaatine, aldatacagına ve aldatıldığına göre yazar" dcıni^tiı amlarının 52 3. sayfasında (s. 62). Özakman, "bazı (,evrelerin yeni bir kaynak diyc ilcri sürılükleri Rıza Nur'un natı ralarının içyiizü ve değeri işte bu" demiştir. Ama, Özakman, bu kısa yargı sıyfa kalmamı^, hiçbir önemli olavın ve hikâyesinin tarihini vermedig'ini belge ler gösternıediğini geniij bir yelpaze içinde ortaya koymuştur (s. 56 58). Rıza Nur'un dinle ilgisi bulunmadığı (s. 7 374), kimlar oklıı^ıı (s. 88) ve kişiler le ilgili olarak hep aşağılayıcı gorüşler ileri siirdüğü (s. 115 121), yalnızca Mussolini'yi sevdiği anılardan alıntılarla gösterilmiştir. Yaptığını iddia eltiği hizmetler ise pek çoKtur, sanki kendisi yapmış gibi mcşrutiyetin yerleşmesini Özakmanın kaleminden Dr. Rıza Nur Dosyası Tıırgııt Özakman, Dr. Rıza Nur Dosyası adlı incclcmc kitabında, anılardaki tutarsızlıkları, örnekler göstererek ortaya koymuştur. Anıların yayımı sırasında yazılan tanıtnıa ya/ıları da bu tcrsliklcr göstermektedir. Sözgelimi, anıJardaki Atatürk düşmanlığı ile ilgili notlar doğru, padişahlar hakkındakiler ise yanfış olarak yorumlanmıştır. "Rıza Nur'un Abdülhamid ve diğer hanedan mensupları hakkındaki görüş vc düşiincclerini sübjcktiflik, nankörlük, şahsilik, hatalı olmak ve hissilikle suçlayan yayınevi, Rıza Nur'un M. Kemal Atatürk ve Milli Mücadele kadrnsıı hakkındaki ka ba iladelerini vc çirkin iddialarını ise" doğru kabııl etmiştir. Ozaknıan'a görc, "Oylc sanıyorutn ki hatıralarını yazarken Rıza Nur'u iki amaç güdülemiş. Kcndini yüceltmek; başkalarını, ozelıikk M. Kcmal Atatürk ile Mil'î Mücadele kadrosunu ve Lozan Kurulu'ıuı küçültmek, a^ağılamak, karalamak. Boylece sahre bir tarih yarat maya yeltenmiş. I latualarının, başlıca tanıkların hayatta olmayaoığını tahmin ettiği bir larihe (1960 yılına kadar, s. 8) kadar açıklanmaması için de öııleın almiij. (Sadece bu rirılcm bile yazarın niyet ve aınacının, tarihe hizmet olmadığını göstcrmcktedir). Ozel hayatında bunalıma düştükçe veya Istanbul'dan gclcn gazetelcrdc M.K. Atatürk ve çevresindekiler hakkındaki haberleri ve övücii yazılan gördükçe, karalama şiddetini de arttırdıkça arttırmış" (s. 19). Bu yargının doğruluğu, artık yazmaya cağını belirtmesine karşın sonrauan parça parça yazmış olması ile ortaya ç.ıkmaktadır. lütarsahklardan örnekier sonra dinden uzaklaşıyor, kuvvetli bir ıehlivan, kumandan olmak istiyor.. lerde askerlcre düşman kesilecektir.. Bir dönem kadın olmak istiyor, sonra kadınlara karşı çıkıyor.." Rıza Nur'dakı belirtileri bir nekirn şöyle açıklar: "Mitomani (yalan söyleme), labulasyon (masal uydurma, hayali hikâyeler, yapılmayan konuşmalar), fanteziler (nayal ettiği olayları gerçck sanma), megalomani (büyiiklük fikirleri), narsizm (kcndine hayran olma), paranoid reaksiyonlar (takip edildiğini sanma duygusu ve öldürülme korkusu yani hezeyanlar, marazi kıskançlık, kimseyi beğenmemc, herkesi tenkit ve karalama, aşarı alınganlık, en yakınlarına bile güvensiz lik ve şüphe, aşırı ve devamh övünme, sahtc gurıır ve kibir egosantirizm vb.), korku ve panik, firar duygusıı, dcrin bir aşağılık duygusu, giderelc haya duygusunun da kaybolması" (s. 157). Dejenere psikopat olduğu belirtiliyor. Özabnan, anılarda yer alan yalanları, tarihsel çarpıklıkları bu dosya ile ortaya koymuştur. Böylece, Atatürk ve cumhuriyet karşıtlarının nasıl yalanlar ııydurduklarını, bazılannın da bu yalanla ra dayanarak yargılara vardığını, ahkâm kestiğini kendisinin yazdıklarını kay nak göstererek ortaya koymuştur. Dr. Rıza Nur Dosyası, yalanları yalanlayan belgesel bir kitaptır. Ben de bu yazımı, Ozakman'ın dediği gibi, Rıza Nur'un şu tümcesiyle bitirmek isterim: "Böyle yalanı her yalancı uyduramaz, çünkii biraz utanır" (Anılar, s. 1256). Bundan doğrusu nc olabilir ki?.. Özakman, gerçeği görüntülemiştir. • f Dr. Rıza Nur Dosyası/ Turgut Özak man/Bılgt Yaytnı/ Ankara 1995/ 164 ,v. Ç tek basjiııa yapmış, padişahlı^ı kaldırnıış, ordııya silah sağlamış, milletvekil lerini Ankara'ya o götürmüş, laikliöin kurucıjlug'ıınu yapmış, Lozan Antfaş masını asıl yapan kendisi imiş, Nledcni Kanıınu sağlamış ve böylece Ozakmaıı'ın numaralaciıgı 20 önemli işi yann hep o imiş.. Abdülhamid tilki imiş, ahidettin ve Damat Fcrit îngilizler'e csir ve alet imiş. Folitikada hep başarılı işleri o yapmış. Özakman, bu gibi iddialarının gerçeklere tcrs düştüöünü ayrı ayrı, hcr konuyla ilgili olarak belirtmis tir. Ozaknıan'a göre, anılarını "kecli pisliğini saklar gibi" saklamıştır. Rıza Nur'un amlarının içyiizü Anlaşılıyor ki, Nur'un amacı, Milli tarihe, ilme doğru belgc vermek hepimize vazife vc borç." ve "lafa itibar yok", "belge gösterilmcli" ise dc anılarda bu inancı yok sayılmıstır. "Hiçbir şeye kolaylıkla inanmam, Kanmam, mutlaka delliller göreyim ki inanayım" diSAYFA 16 Özakman, amlarının belgeselliğinin olmadıgını, yazdıklannın hep kendisini yüceltmeye dönük olduöuna de^inmiştir. Büyiiklük hastalığı bunların yazılmasıncla önemli yer alınıştır. Hldeki verilere göre, onun bir ruh nastası olduğu ortaya çıkmıştır. Nevrotik bozukluk içinue olduğu anlaşılmaktadır (s .154). (^eşitli olaylar sonunda psikolojik travmadan, içine çekilme (izolasyon), dep rcsyon gibi duruınlardan hastalığı iyice anlaşılmaktadır. Ozakman'ın belirttiği gibi, "lîrginük döneminde kendini taşkın bir şekilde dine vermiş. Bir süre Böyüklük hastalığı Dr. Rıza Nur CUMHURİYET KİTAP SAYI 289