Katalog

Metin Cengiz'in şiir dünyasında bir gezinti... gıt; Ki çarşılarda kurku kimliğiyle gezcr Hırçın vc zalim bir hayat işte (Ansızın Tifüs) Umudu bir kor gibi örlcr yürcğindcki küllerlc; sötımcsin, günü gclcli^indc alaz lanan gün gibi kıvılcımlanabilsin diyc. Infilaklcr kalır yatagı de^işlirilcn nchır lerdcn Yıkık setlcr, kcntlini ölemeycıı nilüicr lcr kumlar üstündc Vc sağlam kökleri coşacak filizlcrin Ylkımlarla beslenen ('/ a m a n ı n Ağılında) Duvarlar yıkılmakta, hcykcllcr kırıl maktadır. Ycni dünya düzcni olarak all.ı nıp pullanıp kitlclcrc sunulan valışı kapi talızm ınsanların yaşama koşııllannı gün dcn günc ai>ırlaştırmaktadır. Utopyalaı sorgulanınakta, doğus çagındaki insaııî düzcnc kclcn bi^ilmcktcdir. Şaır acıyl.ı tanıldık cdcr yaşananlara. Mayıs bitti. I Iıç csmcmiş gibi o gi/emli yel Nilüfcr yuntubiı, düş almtısı, madcn bııgusu Sanki hiç dcSmcmiş günlcrin tıil çeki minc Vc ya^mur hiç ya^manıış gibi Kvlerin taşan göğüslerinc (Mayıs) Nedensclliklcri sorgular başarısızhkların altında yatanı. Üstyapı kurumlarına oranla çok daha ıızun bir sürcçtc ycnilc nen kültürel altyapının özlencn düzcn içinde yetcrincc olgunlaşnıadığını inılcr: Şimdi buluşsak, cy karcısı arzunun Vakit crkcn daha, ay kararsız, akarsıı lar.... Güz asmada tepelere pastel renldi bay rağını Sanki kuş, tılsımlı bir öpüş af*zında Ceçcr gibi ya$murdan vc kardan lavlaVc o güliişlü havzalar nasıl çiccklcnirsc Oylc. Anıa bcklc scvgilim vakit erkcn (Vakit Erken) Karanlıgın oylumunda bir kasırga gibi ,Bu intihar vc doğuş çagında (Ürpcrtili) Ve cinnctc yöncliyor duygu Halk makamı vacliyi dofdurunca (Kcdcr Vakti) Mistik söylcm, insan figürünün düsc kalka katettiği yolu tarihscl bağlam içinde vurgulayıcı anlamda şüregircr: Uyanır göııül Uyanır dcrtlc ulaşır ccvhcrinc Ki yaz gülün nakışıdır, lâl * Bir ok gibi saplanır bedene Başlar, Derinlerdc göç ve ihtilal insan ki, o mümin vc münkir yaşama ve ölümc evet dcmiş bir güldür (Göçebe) 1993 I' Yayınlan Metin Cengiz, daha önceki kitaplarında kcndini cle vcren mistik söylemi, hermctik şiir anlayışıyla buluşturuyor. Üç bölüme ayırdı^ı kitabın birinci bölümii, CUMHURİYET KİTAP SAYI Şiipin atesten kanatlarında AYTEN MUTLU ir tulanın ıçmden geçcrkcn şiirin sularına dcmır atan Metin Cengiz, 1988'de yayımlanaıı ilk kitabma "Hir Tııfım Sonrası" aılını vcrmiş. 70li yılların soıılannıla başlayan şiir scrüveni, dünyayı vc ülkeyı kasıp kavuran atcşlcrdcn, dcpremlerdcn, lırtınalarcian nayına düşeni fazlasıyla y.ışamış dııyarlı bir şa irın kcnılı tarıhınden ınsana ıılaşan izdü şümleıiylc öıülmiiş 15u izdüşünıleri, şiir lerle, çevirilerle, şiirin vc siyasanm yanı sıra, idcolojilcri sorgulayan düzyazılarla zcnginlcşmiş, zcngınleşiyor. Cengiz'in gerek şiirlerinde gerekse düzyazılarmdaki aııa izlek, insanı kuşa tan, saınıalayan, bofcan, şaşkmlaştıran dış gerçekliklerle, bumarın insandaki yansımasıyla olıışan içscl gerçekliklerin bitme ycn çatüjkısı. Rıı çaîişkının bireysel edim lcrdo kcndini gösteren yanıyla toplıımsal olanın bııluşma vc yanşma çizgileri. Bu arakesitte gezinirkcn şair, kendi şiirini denenmiş şiir tekniklerinden yola çıkıp ycni arayışların pcşinc düşcrck oluşturu yor. Şaır, hem kendi ıçindeki hem dc çev reyle vc toplıımla olan uyuşınazlıkları ir delerken toplumcugcrçekçi yöntemden oldugıı kadar nıistik olandan sürrcalizmc uzanan gcnış bir yelpazeden yararlanıyor. Bir kılıcın sırtınılan innıiyor Cengiz'in şi irleri. Dranıaiik bir hav/ada yaşıyor aşkı da, ıımudu da, uınuisıızlugu da. Anlatımcı bir şiır dü/lcmindcn ycr yer sıçrayışlarla kapalı bir çagrışım dizgesine dönüşen Ccngız'ın kımı şıirlcri, şıirin ger çek okıırıınu sabırlı vc ihtiyatlı bir çö /üınlcmc gİKİüsiiylc l>ıılusturuyor. Yon lemdcki ge/.iııtisini dilde ue gerçeklcştiri yor şair. bazcıı birbiriııı iten sözcüklcr arasında bilc gızcmli bir çckım alanı kıı rabıliyor. (Kcmık vc rılsım gıbı..) Diiz an latlınlar yer yer okııra solıık aldırsa da ycr ycr ardıl imgclcrlc karma^ık bir ça^rısım yuıııağma dönü^cİMİİyor. Kcsik sozcüklcr, yarım bırakılmış goıünumü vcrcn tünıcclcr, yinelcmclcr, anl.ım kaydırmalan . (eııgiz'in dildeki arayışlannm göstcrgclc ri. llayata vc ^iiıc yctişjincyc çalı^an bir şairin ivcccnlif>i gibi gözüksc dc bu arayışlar bilinçli bir yaklaşımın ürünü. Kcndi scsini fırtınalı bir coğrafyanın kaosıın da inleyen bir dilin köpükleriııc savuran bir şairin, gidcrck bir intihar toplumuna döııii^cn bir ülkcnm duyarlılıöına seslcnmcyc çalışan bir şaırin, var olana, insani ba^lamda olumsuz olan hcr şeyc karşı dıırıışunun kendine özgü bir itade tarzııu içercn bir ynkla^ınıın ürünü. Şair, gclc ncksclin nıodcrni/.ııılc bulustuğu düz lemdeki bu arayı^larını sıın döncınlcrdc dcrgilcrdc görüncn şiirlcrindc dc sürdürüyor. B Metin (iengiz, şiir serüvenine 70'li yıllarda başlamış. 1988'de yayimlanan ilk kitabma "Bir Tufan Sonrası" adını vcrmiş. Cengiz'in şiirdeki arayışlannı ve şiir kitaplarını tanıtan bir yazı SLinuyoruz aşağıda. da ıccrcn (icn giz'in bu ilk kitabı, şairin lıapislıancdc gc(,cn yıllarının izlcnimlcrıyle dolıı. Sonra ayaklarımı götürdiileı, dlcri ıııi, adııııı Oysa kör karanlıklard.ı taşıdım Ardınıızıla bı nıkrıgıın yıklı/lann tiidım (Suıı Biı (îünüıı Şiiri) 80li yıll.ııdaki baskı urtaınıııııı bir lc nomcni olarak Tıirk ^iirindc ycr alan hapishanc şiirı olgusunun dışında anıa ha pishancackı bircyin duyarlığını, .ıcı vc özlcmlerini kendi ifade tarzıyla aktarıı ^i Kııjjlıı yaz günlcn csıyor soluklarımızda Sonra, ıısııl LISLI! akan bir ırnıak gibi Deriıı vc öldüıcn biı hü/üıı duclakJan nıızda (llcrÇağdan Biı(îül) Dıs dünyanın ncsnclcri gırcr îjiirinc, yalıtılmıs, ıns.ınm bakışl.ırını ncsnelcrin gcrçckliginc çekmck islcr gibi. Kcıli ılar bir sokağa bakıyor (îüz dcnizi gc\iyoı bakıijlanndan Bir ot bir ısjlîı tilriyor gri Vırgülıi andırıyor gözlcri (Aşktır Sa ran I lcr Ycri) BÜYÜK SEVtŞME: 1^89 Broy Ya yınları lnsana dayatılan yaşam biçiminin bclirlcyicisi olan mcdya, insanî ilctişimi cn aza BİR TUFAN SONRASI: 1988 Hroy Yayınları Y c n i b ü t ü n t ü adıyla çıkış yapan bir grup şairin yayımladığı bir manifestoyu SAYFA 14 ırıne: Tanrının fcncrlc bizi aradıgı ycrdeyiz; Ah bir scslcncbilsc, insan yalnız vc sonsuzdur (însan Yalnız vc Sonsıızdur) Akşam: biı sınırla ayrılmış iki yaşam I ler ucuıula iki ayrı dünya, ikisi de ka burgam (Cîörü^ Ğünü) I İapishanc sonrası bircy, dış dünyanın sundugıı kırık scvinçlcri yürcgindc biriken bir hüzniin tortıısuyla yaşar. Bir tıılan sonrası ilk bulıışmamız bu Bulu^ması gibi atcşlc barutun indirgcycrck yabancılaştırmada, yalnızlaştırmadadır insanı. Şair kaybolmakta olan dcğcrlcrin pcşinc diişcr. KonıiMiyomz ya scninle lioyutları ılcğişiyor lıcrşcyin Köınür clnıaslaşıyor, kunı camlaşıyor Içimdc dillcniyor sanki şarap (Konuşmak) Anlatıcıdır o, vc anlatımcı. Ülkcnin içinc düşiiriildüğü suskunlugu sorgıılar. Bekleyiş, Dcıin Mirctidir ncsnclcrin Cîünüıı vc gctcııin ugullusu, bcyaz kâ ZFHİRİNDE AÇAN ZAMBAK: 289