Katalog

lara karşı sessiz bir başkaldırınm şiirine Ahmet Altan'ın durumuyla ılgili olarak tc, günümüz şiirinde imge ve anlamın ya ipek dokuyor. Şu an biz de, söyleşirken pısında içcrilmcycn bir uyağa talıammül bu tarttjmanın başlattldığı uiylenehilir aynı işi yapıyoruz. Günümüzde iki insaedemiyoruz. Israrla'da böyle kötü uyaklaı mi? da çok. Ne dc olsa, edinilcn bir şcyden nın güven, dostluk, birikim, umut, inat ve • Olayın böyle ele alınması dofiru olur scvgi dolu bire bir iliskisi, el sıkışması, söz ediyoıuz: Şairin serüveni, ilk dızeden mu bilmiyorum. Asıl vcsile, TYS'nin son dizeye, şiirler hoyunca süren bir edin yüz yüze buluşınası, milyarlarca insanı aykonumunun tartışılması oldu. Yazar örnı anda yalanlarıyla bombardıman eden nıe sürecidir. Ama gerçek şair, gözü edi gütlerinin yerel vc cvrcnsel işlevlcrini medyadan çok dana etkili, iz bırakıcı. Yenetnediklerinde olandır. yeriııe getirip gediremedikleri tartışılır Ama bu noktaya Yenibütün sürccindc ni dünyj düzcnınin yüzü ilk saldırısmda, ken, yazar ve aydmlanmızın dünyanın Babil'in asma bahçclerinden yükselen tagelındı asıl Bırcyın vc siırin yasamdaki gözündc küçümsendiğini, kaçış ve kor biitünlüklü ycrı ısrarla vurgulandı. Militan /c sürgi'mlcrle cskiyıverdı, boyaları aktı. kaklıkla suçlandıgını saptadık. Anoık bu, Şiir'dcn Yenibütün'c gclısin bir kopma ya Şiir ncrde"'' Belki birkaç yüz insan arasınkonunun politik yanı. Bizim sanatçımızın da halkalaııma olduğu koııusunda farklı da. Anıa haksı/hğa uğradığını haykıran cstetik düzcyde gözüpck olup olmadıgı bir tck ses varsa. bastırılamayan bir tek clcjlirilcr var Siz(e hangisp asıl sorun. "Eserindeki tavrıyla toplumsal Kopma ya da luılkaTanma. îkisi de çok ses varsa, veni dünya düzcninin kuyusu tepkileri çelişen" bir sanatçuı.ın söz zor. Tahtcssıhr oldugunu söyleyenler de kazılıyor tlcmcktır. euiyorsak, yaratıcı olarak yetcrincc ccsur yok dcöil. Sosyalıst gerçekçilikten geri /JM doğrıı/fuJd, Kııvayı Milliye ruhu ılc davranamayan, dahası, ikiyüzlü bir sanat adım olarak görüldü kimilerince. Birilc cmckçı/crin yiirüyı'işü arastnda bir halk.ald kimligiylc vc cstetik oldugu kadar, ah çı riııce de 80'ler şiirinin tasfiyc edılmc giri nı$tan söz cdılcbilir mi? Sabi, Mutfafa Kc laki bir tutarsızlıkla yüz yüzcyiz demekşimi. "Elbette bireysi/leşmiş bir sanat, bir mal ıçııı htt, iiır yazdıııız mı? Allilâ ilharı, tir. Ne var ki, bütünltiklii bir tartışma başka türlü kaçıştır, kolaycılıktır, hayatsız bir s/iylciidc, Kııriulıi) Savaşı'nın gerçek progıanıı gerçeklcştirmck üzcre kurul dır. Anıa bireylc sınırlanmış, biıeyin tut jiırını so\yalı\tlcr yazdı dıyurdu... bilc oluşturulmuş değil. Kimbilir, bclki kularına yenilmiş bir sanatın da neyi Attilâ tlhan, büyük bir birikim. Gerdc konuyu örgütlcr zeminiıule ayrı ve tümüyle muhalit bir konumda ele alıp Bir tanc daha. "Demidir/ Bir yuvaya amaçladı^ı, neye vardıgı ortada." dcmiş çek bir başyapıt. Sözii dc, yerindc söylenmcrhem olmalı şıır" Poctikanu bugiin de tinı 1978 deki bir yazıda. Dcmck ki, sos miş bir söz.. Ben, Kurtulus Savaşı vc tartışmavı öylc yürütmck gcrckccek. Mustaia Kcmal için 1968'de bir şiir yazdeğışmıç dcgtl. Şımdı bir araç mıdır yalnız yalist gerçekçilik adına yaşamın vc şiirin Yakıasık on bc} yıldtr dcrgtsız cdcrnekurallardan çıkarılmasını da, 80'li yıllarda dım. Yclkcn'de çıktı. kuvayı Milliyecilikca? diğıntzı hıliyoruz Yazko Edcbtyat'taki yazı kurulu üyelıg'ının ardından Dıtşüıı, Bu soruyu, kendi kendime "bir ola şiire omurgasızlığm önerilmesini de, al bi ten cmck savaşçıligına gelişin temasını işnaktır" diye yanıtladigım oldu. Belki dc rini vur ötekine iki yanlış olarak vurgııla liyordu. Ama sonradan, aynı tenıayı i§Broy, Şairin Atölycsi 11er bırının tadı mışız. leyen onca giizel şiir arasında bana zayıi Tutgut Uyar'ın ".. bütün mümkünlcrin damağtmızda. Ama bir ^üredır biçhır kıyısında" dizesinden derinliğine etkilenBuradan bakılınca kopmadan söz et göründü Nitekim Aratürk Şiirlcri Ankıpırtı gürülmüyor. Yoksa öylc görünüyor dim. Elbcttc oııun yönclişinden çok farklı mek pek anlamlı dcgıl. Kaldı ki, "ycnilik tolojisi hazırlayanların da ifgisini çekda... bir bağlamda. Bcn hcr sözcüğü, militan te geleneği de sırtlayan sürekliliğin" altı meui. Bugüıı Kuvayı Milliye ruhunun Henüz dışarıdan görülmeyen bir hem antiempcryalist, hem de laik (halkbir öyküde yenidcn kuşanmak istedim. çizılivor Yenibütün'de. Kopma, yıkıcılığı kıpırtı var aslında. Gökhan Çengizhan, çı) ilkcleri bakımından emek dünyasının Veysel Çolak, Mecit Ünal, Öncr Yağcı, Yeri gelmi^ken, vaktiyle Scnnur Se gerektirir. Gerçek bir kopuş, gelenegin zer'in Tnrgul Uyar'a sorduğunu hcn sıze içindcn gclerek yaratıhr: Zincire halkala kuram vc gcrçcklerıylc birbirinc bütünHaldun Çubukçu, Zafer Bilgin, Lcyl.ı narak, Ritsos'ta llomcros'u da okuya lenıligini görmemck için en azından safsorayım: öyküsü'z hıçbir şiıriniz yokf iler Şahin, Asaf Güven Akscl, Metin tlkin.. rak... Bizde hcr gclen sılırdan başlıyor, dil olmalı. dızcnın bir öyküsü mii olmalı? Sık sık toplanarak derginin onııırgasını anıa bir süre sonra yeni oluşturulan kar Şı/fjdilcrdc "lartı$maya Çağrı" »ıctnmı ve programmı tartışıyoruz. Geçenlerde Şöyle diyelim: 1 ler imgcnin biı öykii sü olmalı. Şiir, buıuıı sanatlardau çok da ton mevzilcrin day.ınıksızlıgı ortaya çıkın gündcme gc/irdııu'z Dokuz şaır ve yazar, Mctın tlkin'i, toplantı sonrasında has TYS, PHN vc Edebiyatçılar Dcrneği fin tanedc ziyarct ctmcyi kararlaştırmışken ha ııç noktada somuta yaslanmalıdır, çün c.ı, ıiMilca (sessiz vc kuralına uyarak) cski kü en az sözcüklc on çok anlamı ve cski sıralarda ver kapnıa telaşı başlıyor. Yeni cülüg'ütıde, tiim sanatçıları tarlnınaya iki arkadaşın kolları arasında toplantıya bütün, cski sıralarda savruk ve beııcil dıı çag'ırtyor Sincma dcyımiyle söylcrsek, meyen bir söyleyişi yakalamak bıınunla onun da geldiğini görmeyelim mı! Bu, sanat uırtınlttrını bütün dunyayla aynı an derginin tutkuyla çıkacağının, birikimin mümkün. Yilıe tiiııı da bu nedenle, şiir, rıışlarıtı buzlu sularından günlük yaşamın akışkanlığına kıılac atmayı öncriyordu. îji da tarttşmayt öııcrıyor. Aztz Nesın, Yaşar ve bılincin yanı sıra coşkunun da en yük en yüksek dü/eyde vc gür sesli bir soyııt Kcmal vc ()rhan Pamuk'un çıkijlartyla, lamadır. "Taritsi/ kcderlcr içindeyinı", ir hep başka yerıledir, ama hep tarihiıı seftinî scrgileyecejiinin işareti sayılsın1 • içiiHİctlir, en çok da "Sen mutluluüun rcsmini yapabilir misin günı;el tarıhin. abidın", "Götlerdf bu dem bir kamış ol sam", "Olüm âsudc bahâr ülkesidir bir "Yeni dünya dürinde", "Vücudun balık olup içinde yüz zcnı" tarihin dc sodüöü su", "Gölgelerimiz makaslanmışsa nıtnıı getırdı. Dünya, yollarda", "Taşın ılkçagidır yürcğim", ıletifim ag"tyla kusa"Egildim sonra guvdcyi tanıdım vc düze tıldı, yaşamın yönü nini", "Nc kadmhır scvdiın zaten yoktu bellı mcrkezlerde cthır", "Sen mıydın o, yalnızlı^ıın mıydı ziliyor Bireyin tek yoksa", "Bedcninizden sürgün, günlere ctkin/ig'i para kazangeç kaldınız", "Şiir yazan bir adaınm fo ııtıiya ınaırgcndi, kiitoğralı var yanımda"... re\el boyutta tiyııılıi} "Yu da nıur vc Giilis/an'daki "Scıı y/;« maya zorlandıg'ımızı di dunmıi) bir yt'iz unıuyorsun öylc nıi bu görmüyor musumız? Şıır nerde? fotograftan?"dizcsı &ıbi nıi? Insanlığın gerçek Olabilir. Bu sonıut ve soyut arasındaki sarkaçtır şiirin öyküsü. Ses ve anlam yö tarilıi, biıeyin kenıli ni özgürce yaıaima niinden yoğunluk ve çeşitlilik yüklü. tlhaıı Bcrk, ytriıı/zc düzyazıdan ola sürecinm tarihi basnaklar laşıdığtttıztı dcğiniyordu bir stiy/cşı lamadan sonj crdi de. " Seveılım, var; \ofcan zarında, ınürchnıi dcnıek ıstiyorsukepte, ytvlerdc ordatın tvet; elının ayautı nuz? ()ysn bugiin bizi da varidat " dizeundc haşlı başına bir <">y hâlâ en çok ilgihü, düzyazı yalınlığı yüzc vururken, ıç lcndiren kişi Sokrauyaklarla antamıu derinc aktığmı dnyum tes. Tanrılar yıkılsuyoruz. Scs, düzyazıdan korunmayı mı nıak için var. Ve (.astro: Iğneyle kuyu sağlıyor aıinnizde' ka/aıı adam. Ve mıl Tersine, şiirin boylam ve agırlıgını, ay rıntı derinliğini öyküde, düzyazının yalın vonlaıca Spaıtaküs. lığında yaşamdan yaşam.ı uzatırız. Ses; Ustlerinc iletisim agı lıalk vc divan şıirimizde oldııftu kadar, örülcrck gözleıden saklanan nıilyoıılarmodern şiirimizıle de imge enfemlcrının mandalı işlevini görüyor. Bıınunla birlik ca insan, yeni tanrı Seyylt Nezlr ve dostlan bir söylesl sırasında. en azından bitişinde böyle dizclcrin bulundugu doğru ama bu hiraz da şiirin genel yapısıyla ilgili bir sonuç. Görkemli nir imge sagnagı vc peş peşe çakan ayrıntı şimşcklerinin öyküsü de sonunda gükkuşağıyla bitcr. Bu, hcr şiir için böyledir, her ş;iir ıçin. "Acıya nuyısla öfkcmiz düşe/ Yaşamayı kardeş kıhın savaşa", "Haziran/ Gülüdür kurtuluşun alnımızda kızaran", "Ve sabnmı// Artık meydanlara yerleşerek/ Sabnmı/ ıırtık tütek", "Ey göğüs kafcsimdc bugünc duran tohum/ Ele avuca sıgmayışı dclikanlı hasrctin/ Durnıa artık atıl/ Mürvetinc sabırsızlanıyorum", "Bu acı sorıılmalı, bu .ıcı nnıtlaka/ Hcr vardiya lur şafak vakti/ Kllerimiz yumıılsun bir dakika', "Evet deniyoı lıep birden, üyak ta/ Güllcr gibi serpilerek hayata", "Bu gün, yarın/ Bütün geleceklerde/ Onbinlerin omzunda karanrillcşcn", "Kalbinıin özeti halk/ Elleıimin varoşlardır"... Bu slogan söyleyişleı o yıllarda yazdıgım her şiiriındc var. CUMHURİYET KİTAP SAYI 285 SAYFA 7