Katalog

Acık havava "kaoah" dünvalar Son derece özgün ve kişisei üslubuyla insanın kendisi, başkaları ve Tanrı'yla ilişkilerini inceleyen, ahlak somnlarını araştıran filmler yazıp yönctmiş, uluslararası düzeyde sinemanın en N önemli adlarından Ingmar Bergman; insanın yalnızlığı, güçsüzlüğü ve acı çekişini karamsarlıkla anlatmasında büyük payı olan çok yönlü görüntü çalışması ve bölüklü anlatım biçimiyle tanınmıştır ve "Aynadaki Gibi" ile "Sessizlik", onun bu anlamda en önemli filmleridir... FATMA ORAN ergman'ın yapıtları arasında bır donüm noktası oluşturan Aynadaki Gibi; a/ ovuncıı ıle oynanan ve ruhıın cn incelikli hallcrinı ortaya koyan "oda filmleri" ı'ıçlemesinı başla tır. Bergman'ın bııvük yalınlık vc trajik dervişlik gelenegi çeıçevesınde iı, dıın y.ıyı 'titiz' bır vaklaşımla irdeleyerek "edinilmiş bilgelik" iulını öneıdıgı Ay Çağdaş sinemanın unutulmaz yapıtlanndan: Aynadaki Gibi ve Sessizlik B nının (Ilarriet Andersson) akıl hastalı gının scyri, Tanrı hakkınduki ycni biı sorgulamanın gerekçesı olur. Bergman, Tann'nın hastalıklı biı söylenıi keııdi ıçındc surdıirebılmek ıçın, insan aklınca uyduıulmuş bir şey oldugıınu beliı terek bır "OrümcekTanrı" fıkrine varır. Kâbusun yaıattıgı biı 'dev'ı sevgi ile kovalamak gerekır. Bilınmeyen bir dünyanuı getçeğini ara^tuııken belıren genç kadının babaMna sovlediği •judur: "Aşkın varolduğıına inanıyorum. Aşkın her türlüsüne; çirkinine, temizine, kötüsünc. Biitüıı bunlar yaşamın ta kendisi. Tanrı, aşktan başka bir şey olamaz. Ancak severek başkaları için bir şeyler yapılabilir." Sonunda benLilliğin.dı.n kıırtulan genç katlının babası, "Orümcek Tann"nın karşısına, her b m m m n içinde yaşayabilecek olan "Sevgi Tanrı"yı çıkanr. Fakat Bergman içın bu bır sonra nadaki Gibi'de lilnıııı kadııı kahraına ki filmde (Ibadet Edenler) yadsınacak olan ge«,ici bir çözümdür... Bergman'ın 1961 yılında Farö Adası'nda gerçekleştirdiği ve dort kişilik bir ailenin trajik serüvenini yirmi dört saatlık bir süre içindc anlattıj*ı Aynadaki Gibi; ölünıe, kendisini çevreleyen saçmalıklara, çaresizliklere, ruhsal yıkımlara, elektro^oklara ve baskılara k.arsı kıırtııluşıı 'yazmak'ta bulan Tezer Özlü'nün yirmi dört yaşındaykcn dilimıze kazandirdığı bir vapıftır... Bergman'ın "oda filmleri" üçlemesının Ibadet ILdenler'den sonraki İKjüncü balkası olan "Sessizlik" kişilerın dış diınya ile ılişkılennin hiç olmadığı yirmi dort saatlik bir büre icinde geçmektedır... Bır tren ve bir otelden olu:;an kapalı mekânlarda ve yine dört kışıyle gercekleştirilen filmi, Bergman, 1963 yılında yazıp yönctmiijtir... Sessizlik, giderek iletişim olanaklarını yitirmi^ ıki vaıiık arasındaki çatışmanın ifadcsıdır. Ancak Bergman buna başka bir metafizik boyııt katar. Bergman'ın "Bakın, burada tsveç'te her şeyimiz var. Daha" doğrusu her şeye sahip olduğumuz yanılsaması içindc yaşıyoruz. Ancak bu yoğun yaşamın ortasında bir büyük boşluk karşısındayız: Bu boşluk, Tann'ya ilişkin yitik yanılsamadır. Filmlerimde işte bu boşlıığu ve insanların bu boşluğu doldurmak için icat ettikleri şeyleri anlatıyorum" dediği Sessizlik icin; 'oda filmlen'nın sessizfiği, olumsuz belirti" aJıııı önerir... Sessizlik, Fadıl Taylan'ın da önsözde yazdıöı gibi, Bergman'ın düşüncelerini en etkili biçimde yansıtan, çağdaş sinemanın unııtulma/ yapıtlanndan biridir... Bilgi Yayınevi'nin, birinci basımını 1967de okıırlara sıındıığıı yapıtın yeni basımı kitap ve sinemaseverlerin ilgisini bekliyor... • ri'nin bu ü ç ü n c u halkası içın "Tan Oda filmleri Dilimizde Bergman: Yabnn Çtleklcrı/ Bılgı Yaytncvı/ Tiirkçesi Tezer Özlii (Sı'imer) Yedına Miihür/ Bılgi Yayıncvil Tiırkçcu A Turatı Ofltizoğ/ıı Ingmar Bergman/ Raymonti Lefevre/ Afa Y/ Türkçest Cüneyt Akalın Ingmar Bergman (Biıytilu Fener)/ Afa Y/ Türkçesı. Gökçın Taşkın * Tamtma yaztvııtn kayna&t Ingmar bergman/ Raymond Lefevre 'air.. /•' U Aynadaki Gibi/ Tiirkçesi Tezer Öz lıi/ Sessizlik/ Tiirkçesi: Fadıl Taylaıı/ Bilgı Yayınevi SAYFA 15 Bergman, filmleinde bdlnmeyen bir dünvanın gerceklehni arastınyor. CUMHURİYET KİTAP SAYI 2 8 5