Katalog

Gürsel Korat' tan bir ilk roman: Zaman Yeli Modern bir eski Gürsel Korat ilk romanı "Zaman Yeli"nde Iç Anadolu'da, bugünkü KapadokyaKayseriGöremeKonvaSıvas kapalı alanında farklı dine, dile, geleneğc ve mezhebe sahip insan topluluklarından tarihsel bir lcesit alıyor. AHMET BULENT ERİSTİ tir. Bizans tmparatorluğu îznik'e taşmdeöiştirdim, sahip oldum mış, onun yerini Latin Imparatorluğu dediği şeyler, geriye dönüp s.t almı^tır. Anadolu Selçukluları Kapabakıldığında sonsuz bir oyudokya bölgesi dahil olmak üzere lç nun içinde, adı konmamış döııcınn,iı, Anadolu ve güneye hâkimdir. Kuzey tırnak açmalar olsa gerek. Bu noktada, Doğu Anadolu'da ise merkezi Trabzon "Coğrafya, tarihin yuvası, sütannesi, olmak üzere Bizans Imparatoru Andro babaocağıdır." diyen WiilAriel Dunikos'un torunlan Alexios ve David'in rant'lın saptamaları ZamanYeli'nin de kurdukları "Trabzon Komnenoslan" sütanneliğini yapıyor. Kurgusal bir yavardır. Zaman Yeli'nin ilk konukları şantı, söyle bir geriye dönüp baktığmızDimitri ve Leon, gerçekte, toprağın çe da, yol üstündeki bir <,eşme Üe, binlerkiciliğinin insanlar arasındaki her türlü cc yıl önce oyulmuş mağaralarla ne kafarkın önüne geçtiğini anlatan Hıristi dar yakın; ama ne kadar da uzak olduyan dervişlerdir. Romanın temel sorun ğumuzu hatırlatıyor. Doğanın eşyayı ve salını en güzel biçimiyle sağır kilise resinsanı değiştircn savurgan yapısı, kültüsamı Dimitri'den öğreniriz: rel birikimleri soğuruyor. O arkaik saltanat, bilmediğimiz bir mekânda, bil"Ben hiçbir Müslümanla bir Hıristi mediğimiz bir çağda'bize yeniden meryanın çektiği çilenin şu sırada farklı olduğunu düşünmüyorum. Bizim kediri haba diyor. Bu merhaba, elbette tarihin bir kez daha tczahürü değil. Tanışmakmiz bu Moğol şeytanları karşısında ortak plmuştur. Ermeni, Elen, Yahudi, Selçuki demeden herkesi öldüKONSTANTİNOPOULİ rüp cezaya boğuyor. Bunun dinle BujüiUynn imanla bir ilgisi yok. Eğer olsaydı, bize ölümcül kötülükler yapan din Çt PN 1 • Sc. kardeşimiz Latinle(Sul IK. altarahi^yvık) rin davranışını anlayamazdık.' Romanın bütiin KI?II.IRMAK (IIAUS) kişileri, Anadolu tarihinin geçmişindeki devinimi ve değişen yüzünü tanıyormuş, ve bu HERtKLİ yazgıyı kendileri de yaşayacaklarmış gi» Arap*un bi tedirgin ama (Cnıl^hır) m ağ rurdu r1 ar : SMİRNA Nar Emir Vasili, Emir Kor<<m.ı Haydar Bin Melik, (CJ«»Tcınc) kör Leon... Çepni, Pavlusiyyen, Ibahi, Tiirkmcn, Enneni kimliklerinin tarihtekı varoluş gerçckTı'KıJa liği, kınlmalarla, kiMtt^a mi zaman bir med(k'.ıyffltklı) resenin kapısında IHI ARA adları yan yana geçen Gıyasettin Keyhüsrev ire Iznik Devlcti'nin büyük adı loannes Dukas Vatatzes ilc sürüyor Zaman Yeli'nde. Di 1leri, dinleri, kültürleri farklı ol sa da aynı havayı soluyan, aynı göğün altında yaşayan insanın değiş,tim, zaman Yeli romanın geçtlğl mekanlann kroklsl. A nadolu'nun tarihinde her zaman bir çelcim gücii vardır. Iliada vc Odyysseia gibi en eski metinlerden bu yana ncdenleri ekono miyc, kimlik arayışına, aşka; neye dayanırsa dayansın, bir varoluş sorunsalıyla anılır Anadolu'nun adi. Yüzlerce farklı mezhep, aşiret, kültür anlayışının izleri üst üstedir bu coğrafyada. üyle bir coğrafya ki izleğine biraz dikkat edildiğindc farklı dil, KÜİtür ve yaşam anlayışlarının günümüze taşındığını bir köyün ya da kcntin adında, bir çekik gözde, bir mağaradaki kutsal resimde görebiliriz. Ama Anadolu beslediği kültürleri birbirine boğdurmuştur da. Hitit'i, lyon'u, Frig'i, Bizans'ı, Sclçuklusu Osmanlısı hcm yan yana hem iç içe; sonra da altlı üstlü bir mozaiktir Anadolu'da. Çekiciliğinin getirdiği ve biri vaşarken diğerinin kcndini kıskançlıktan kurtaramadığı bir sahip olma dürtüsünün de anasıdır bu coğrafya. Kıskançlık, ticarct yollarını, verimli toprağı; kısaca crki bir başlarına ellerine almayı amaçlayan yönctimlcrin rni, yoksa kendi doğasında karmaşık ilişkileri barındırmayan; topra.gın vcriciliğindeki saflığı bir ömür iç.in de doğrulayan halk için mi geçerli.1 Gürsel Korat ilk romanı Zaman Yeli'nde lç Anadolu'da, hugünkü KapadokyaKayscriGöremeKonyaSıvas kapalı alanında farklı dine, dile, gelcneğe ve mezhebe sahip insan topluluklarından tarihsel bir kesit alıyor. "Isyancılara karşı Selçuklu saiında earpışıp esir diişnıüş kör askerle, sağır Kİlisc ressamının, Moğol istilası yıllarında Kapadokya'nın yeraltı aleminde dinleri, mezhepleri kaynaştıran..." yaşantılarıyla, gerçekte insanın özünü, yaşadığı topıağın kokusunu, koşullarının olu^turdıığunu; hem de insanlann kendileri dşında belirlenmiş her türlii sınırlama ve dayatmaya rağınen bu ö/ün ortaklaş maya akan bir nitelik taşıdığını anlatıyor Korat. 12O3'te basjamış oları 4. Haçlı Seferi sonunda tstanbul işgal ve talan edilmiş,12 insanı? "Nereyi sürdüysem, orası benim toprağımdı. Toprak herkesindi. Hiç kimsenin, kendisinin olduğunu söyleyemediği bir şeydi toprak. İnsanlann kendilerinin olduğunu söylediklcri tek şey emekti" diyen Tolstoy gibi mi düşünmeli artık? Zenginliğin, kendisini başka kültürlcrin, ya^am tarzlarının yerine koymak olduğunun bilincinde olan okur, bu bilinein kaynaklarına kendi düşlerini dahil edebileceği bir romanla tanışıyor: Zaman Yeli. • Zaman Yeli / Gürsel Korat / Uetışım Yayınları / 104 s la heyecan duyacağımız, bizi tanıyan; ama bizim onu pek tanımadığmız kinıliğimizi an cak edebiyat vercbilir bize. Bu anlamda, bugünkü ulusal ya da kültürel kimliğimizin ne gıbi dönüşme ve etkilenmelerle oluştuöunu merak eden (ve ettiren) kışkırtıcı bir kurgu var karşımızda. Elendim. Sel(,uk luydum, Çepniydim; şimdi cıiyor Anadolu. Ya Anadolu AMASYA ^ TKAPEZON , SEBASTEA (Sivas) Culavtık tMimaninan) k Tab» Sınasos (Mustalapajjı) • Danua htkıv (Katahııar) SAYFA CUMHURİYET KİTAP SAYI 265