Katalog

Zafer Şenocak'ın şiirleri dilimizde... Gençlik Ayinleri'nin yolcusu Türkiye'de 1970 yılından beri Almanya'da yaşayan Zafcr Şenocak, Türk Almanlar'dan biri. Son dönem Alman şiiri içinde öncmli bir ycri olan Zafer Şenocak'ın şiirleri sonunda Türk okurlann karşısına çıktı "Gençlik Ayinleri" kitabında. ması kolay olmasa da Zafcr Şenocak'ın içinde bulundugu konumun getirdiklcrini, Türk şiirindcn ayrı tc bir yere düşmeyen şiirleCC / * ~ ^ \ ' kokulan" yığılırsa bir rini okuyunca hiç yadırI lşaırıniçine,"akasyakokugamayacak, bir Alman şasu" çalarsa kapısını, soiriyle karşı karşıya kaldıluklanmak "sakıncalı" mı? Peki, kimğınızı hiç mi hiç diişünler "onarıyor maske"lcrini çevremizmeycceksiniz Gençlik dc, hcrkcsin bir maskesi mi var? BıAyinleri'nde. Türk halk raktığımı/. i/.lere neler ya/.ıyor tarih? şiiri ve üivan şiiı iyle beslenen Zafer'in Yol neden bulamıyor "yolun ucu ^iirinin biçimlcnmesine, gelişmesine nu'V Ya kapı, neden "bulamıyorodaelbette Alman ve diinya şiir de damgayı"? Elbette, pencere de bulamaz sını vıırmııştur. Zafer, modcrn Türk "gökyüzünu'. Bir gi/.in gizlediği vc izşiirinin kanallarına açılıyor Almanlediği yaşamın ortasında kavuşmuyor ya'dan. hiçbir şey birbirinc: El bulamaz parVatan özlcmi, ya da yurt kavramı makları, el kolsuz, dudak ağızsız, kirçok net değil gıbi geliyor bana Zafer'in pikgözsüz. şiirinde." Işıksız bir hangara/ vatan mı 1 ler şairin kendine göre bir yolu diyeyim" derken nereyi beümliyor vardır, aldığı yol şiirde kendini gösteacaba? Almanya'yı mı, Türkiye'yi nıi? rir: Dize dize, imge imgc, şiir şiir kurKcstirmek hiç dc kolay değil. Vatan tluğu bir yolculuktur sözcükler dünkavramını şöyle değerlendiriyor kenyasında şaırinki. Cîeçmiş, gelccek, disi: "Tiirkçe yazan bir Türk şairinin düş, yurt, bugün, aşk, hiızün, özlem de şiirinde 'ev' sözcüğünün yüklü bir bir yaşamım omuriliğini oluşturan çaanlamıolabilir. tıya tırmanırlar durmadan sözcüklcrBchçet Nccatigil'de olduğu gibi... le cl ele. Şairin kaçacağı, sığınabileceBeni ilgilendiren soru bir ev ne zaman ği yer şiiridir, yüreğinde biriktirdikle insanın kcndi evı olur; bu arada ev ve ridir: Onun için gözlenır zaman. yurt kavramlarını aşkm bir anlamda 1970 yılından beri Almanya'da yakullanmıyorum. Beni ilgilendiren, bir şayan Zafer Şenocak, Türk Almanyere yerleşmenin getirdigi duygular. lar'dan biri. Son dönem Alman şiiri Örneğin otelev ilişkisi. Lviniz yurduiçinde öncmli bir ycri olan Zafer Şenuzdadır ama yurdunuz yuvanız ol nocak'ın şiitleıi sonunda Türk okurmayabilir. Veya siz yıırttasıni7dır ama laıın karşisına çıktı Gençlik Ayinleri evinizyurttadeğildir. Bireyınçcvresiykıtabında. ^'ııksel ()7ogıız şıırlerı bale kıırdıığ'u ııyum veya ııyumsu/luklar şarılı birbıçimdeTıırkçcleştirmiş. Zabenirn şıırımı ctkilemektedir." Gençfer'in Gençlik Ayinleri'nde yer alan lik Ayinleri'ndcki şiirler 19841986 şiirlermin bııvuk bir bölumü Ritual arasında günışıgına çıkar. Bu yıllar, der Jugend (1987) kilabından alın Zafer'in Türkıyc yle ilişkilerinın cn mış. kopuk oldugıulönenıdır. Zafcr Şenocak Almanya daki konuZafer'in şiirleri velkovan.ı sıkı sıkı bunu şoylc degerlendirıyor: "Almansarılmışgibidir. ca şiir ya/mak Alman olmak anlamma Zamana karşı, çağa kaışı bireyin ya gelmivor. Ancak Alıııaııva da yetişen nında, iç dünyalarda esen lırtınalarda, benıııı kuşagıınııı aıtık Almanya'nın acılarda, umutsıızlııklarda, parçalanbir parçası oldııgıı tl.ı bir gerçek. Bır mışlıklarda bır vıtamın hapı gıbıdirlcr: Tiırk olarak Alman v.ırandaşı olmak "lanetliyoruz acımasız saati/ veda ve Almanca şiir yazmak bana kendi yaşamımdan yola çıktıgımda çok do i mektubu bırakmak yasak" Zak'r'inşiiıindcnyansıyançocuksu, ğalbir şcymiş gibi geliyor." Evet, anla GÜLTEKİN EMRE C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 260 dupduru bir yanı da görmemezlikten gelemeyiz. "Gökyüzii mavi bir taş"tır ne de olsa ona göre, "sararmtş bir albüm kuşu" da olsa, o, son misketini de "dün" yitirmiş biridir. Su üstündc yürür, malı mülkü boşlar ve düşer yollara, beyaz kâgıtlara sık sık düşer başı, vc yanıtını aradığı soru şu mudur? "Kime aittir bu ülke kış gelince." Mültecı duygulara tanıktır, dünyanın her yerinde bir ucu yanık yürckler istasyonları yurt edinmişken. Zafer Şenocak'ın Gençlik Ayinleri'ndeki şiirlerinde değişik ve şaşırtıcı imgeler, deyişler, deyimler şiirlerin bütiinüne ağmış. "yaşayan yamaçlar", "upuzun bir gece", "acımasız saat", "mavi taş", "albüm kuşu", "yazdan kalan fresk", "yurtkörü", "su üstündeki adımlar", "kavun nefesin", "bir tavuskuşu gördüm bisiklet üstünde", "serseri haber", "buluzunun çarşıları", "kuşların alfabesi"... Bazı şiirlerinde gcrçekü.st ücü bir söyleme teğet geçse de Zafer Şenocak, yalın ve süssüz bir dili yeğler. Onun için "sözcükler ebedi dündür", kalıcı ve yaratıcı, şiirinin atardamarı. Istanbul Tangosu şiirinde yer yer Divan şiirine vaklaşır. Bir şiirini buraya alıııadaıı gcçenıcyeceğinı: SANIRIM KFDER ACIYA DÖNÜŞTÜVEBtZ HİSSETMEDtK sanırım neşe coşkuya dönüştü ve bizhissetmedik çiçekli bir dal büküldü bölündü ikiyeveyokoldu sanırım bir gözyaşı yuvarlandı denize ve biz hissetmedik sallanırken içimizdeki salıncakta haykırdı kalbimizin sirenleri sanırım dikenli bir çalılıktı yanan içimizde ve biz hissetmedik sönünce ateş dumanlar sarıp büyüttü ufkumuzu sanırım biri ezdi kalbimizi ve biz hissetmedik bir bulut yağmur damlası hafîfliğindetaşıdığıbizi sanınm kırdık onun da belini ve biz hissetmedik Zafer Şenocak, kendi şiir dünyasına şöyle yaklaşıyor: "Şiir, benim algıladığım kadarıyla insanın içinde bulunduğu dünyaya değil; kendi içindeki dünyasına bir tepkidir.. .Her insanın içinde bir harita vardır, o da çocukluğudıır. Ben şiirimi kendi ölçeğimle bu harıtanın üzerine çiziyorum. Bazen çizilmiş yolları, bazen de yeni çizilen ya da silinmiş eski yolları izleyerck." Sckiz yaşından beri Almanya'da yaşayan Zafer Şenocak, Türkiye/ Almanya gelgitinde, tarıhle bugün, geçmişle gelecek arasında, kültürler arası boyvererek, biçimlenerek, bir başka dilin inceliklerinde şiirin kumaşınıdokur. Gençlik Ayinleri, genç olanın dün yası değil yalnızca, Arz Kıyısında bir konaklama, Suyun Buluşlan'yla oy naşma, Hayvanname'ylc kuş izi sürme, Oyuncaklar'la oyuncusuz biroyunun provasına katılma, Istanbul Tangosu'yla tangoyu gümrüğe sokma, Beşinci Mevsim'le de "Almanya'dan şiir dünyamızakatılan yeni bir ses, yeni bir soluk: Şiirimize gençlik aşısı", hoşgeldin Türkiyc'ye, Türkçc'ye Zatcr, hoş geldin Gençlik Ayinleri. • Gençlik Ayinleri/ Şttrler/ Zafcr Şenocak/ Yapı Krcdı Yayınları/ 74 \. S A Y F A