29 Mart 2024 Cuma English Abone Ol Giriş Yap

Katalog

Yönetmenler çerçevesinde Türk sineması Jvurtuluş Kayalı uzun yıllardır Türk sineması üzerinc yazılar yazıyor. Elimizdcki kitabında bu makalelcrinin bir bölümünü birarayagetirmiş. SEÇİL BÜKER dııulan tl;( açıkça anlaşdabdeceği gıbı bu kez I ürk sineması yonet ıncnlcrı de gündeme geliyor. ilk bölum "Türk Sinetnasının Temel Özellikleri" b.ışjığınııaşıyor. Kurtuluş Kayalı bu boliiniıie, önce Türk sınema tarihinın lusa ııma önenıli hiçbir noktayı gözardı ctmeyen bir özetini veriyor. "Geleneksel Türk Sineması" adlı alt bölümde ise aydınların Tüı k sinemasına nasd onyargılı bir t j vır lakındığını sergiliyor. Saııınm hemen bir nokıayı eklemekte yarar var. Bu kitap Kurtuluş Kayalı'nın yırmi yd gıbi uzun bir zanıan dılııvunde, değişik tarıhlerde yazdıgı ya/ılardan oluşuyor. Yazıların degışık aralarla y.ı/dmış olması, kitabın bir "nıakaleler toplamı" olmasınayolaçmıyor Aslında "makalıİLT toplamı" olması lulabın değerıniduşurmez Buvapıtın, değişikarahk İarla yazılan yazılardan oluşmasına karşın, bir biitünlııgu var. Birıncı bölümdeki ilk yönetınenimız F.rtem Eğilmez. Araştırmacı çok oncmlı hir soruna değıniyor: Yönet mcni lilmleııyle değıl, söyledıkleri ilc de ğerlendiıme eğilimi. Yapıt yaratıcısının elinden bırkcz çıktıktan sonra, ondan bağımsızbırvarlık olarak yaşamını sürdürür. Bu geıçek, Krtem Eğdmcz söz konusıı olduğunda da gözardı cdildi. Yönetınen söyledikleriyle yargılandı. Oysa kı, yazarın deyişi ılr "Eğılmcz'in sinemasını anlamlandırmak, yerlı sinemanın kısa tarihini kavramak demektır" (s.40). Kendi tilmlerine eleştirel bir gö/le bakan bir yönetmen daha titızaraşiırmalarınkonıısııolmalulır. oğlu gibi değişik yazınsal metinlerden yola çdctığında da belirlı bir biçemi tutturduğunu vurgu . luyor. Erksan yalnızca Türk yazın | J ustalarından esinlenmez. O baş ' ' ka ülkelerin yazınsal metinlerine de açıktır: Emdy Bronte'nin Rüzgârlı Bayır adlı romanından ölmeyen Aşk'ı uyarlar. Shakespea re'in Hamlet'inden Kadın Hamlettntıkam Meleği'ni uyarlar. O evrensel olana açık, özgiin bir yönetmendir. Ülkenın kültürel bırikimıni çok iyi özümseyen Erksan'ın entelektiiel kimliğinin sinemasına nasd yansıdığı incelenmclıdır. Onun aııteur olduğu bilimsel araştırmalarla da kanıtlanmalıdır. Çünkü Erksanın edebiyat uyarlamaları özgün senaryolardan kaynaklanan fdmlerinden farklı degildir. zar, "Güncel Sorunlar Konusunda Belirgin Yaklaşımlar" başlığı altında 1 lalit Refiğ ve Ydmaz Güney'i ele alıyor. Sözü araştırmacıya bırakalım: "Döııem dönem sınema üzerinde durulduğunda ve dönemler arasına perdeler çekildiğindc hiç tartışdmadan kimi yönetmenler hakkında bazı nitelemelerde bulunulmaktadır. 1968 yılına kadar tıpkı son dönemde Atıf Ydmaz'ın kadın fdmleri çeviren yönetmen olarak andması gibi, Halit Refiğ'in filmlerinin temel mihvcri de kadın olmuştur" (s. 151). Refiğ, Yasak Aşk'labaşlayarak çeşitli kadın tiplerini filmlerine yansıttı. Yönetmen, uyarlamalar için Halit Zıya'yı yeğledi. Piyasa romanlarının çok eözde olduğu bir dönemde onun Halit Ziya'yı ycğle Kurtuluş Kayalı'dan Türk sinemasına farklı bir bakış... A Sertf Cören Lütfl Akad Görüldüğü gıbı ya/ar, yapıtın pek çok yerinde genç araştırmacdara görüş açısı vermcye çalışmakta, onları yönlendirmektedir. Genç araştırmacdar araştırma konularını saptarken yapıtın bu yönünden yararlanabdirler.Yazarın clc aldığı ikinci yonetmen LütfiÖmer Akad. Bölümunadı. "Sos yal Sorunlara Soğukkanlı Bir Yaklaşım Denemesi: Lütfı Ömer Akad." Akad deyince üçleıne akla gelmez mi? Bölüm Düğün, Gelin, Diyet üçlemesıyle başlıyor. Yazar üçlemcye yöneltilen eleştirilcri değerlendiriyor, kendı düşüncelerını sunuyor. Daha sonra Ömcr Seyfettin uyarlamalarına, Hu dutlann Kanunu'nageçiyor. Yazar uyarlamaların ve (îökçe Çiçek'in Türkiye için crkcn bir sinema olduğunu vurguluyor. Türkiye'de düşünce yaşamı, tarihsel birikimden soğukkanlı olarak yararlanma eğilinıi ne hazır degildir. Buna örnek olarak KızılırmakKarakoyun ve Diyet fılmlerındeki din sorununa yaklaşım biçimini verebilırız. O kentleşme sürecini, gecekondu sorunlarını ekonomik, toplumsal, kültürel boyutlarıylaıncelemiştir. Yapıtta yer alatı digeı yönetmenler Halit Refiğ, Ydmaz Güney ve Şerif (îören. Ya Atıf Yılmaz Araştırmacı, yönctnıenleri unutmanın, Türk sinemasının unutulmasına yol açacağını biliyor ve F.rtem Eğilmez de ilgili yazının arkasuıa "Türk Sinemasına Hafızasını Kazandırmak Gerek" adlı yazısını koyuyor. Gcçmişi yeniden değerlendirmek gcrek. Nezıh (.oş'un Üç Arkadaş ve Susuz Yaz'ı yeniden değerlendirmesi anlamlı bir çaba degd ıni? Bu bölümde yazar geçmişi neden unutmamanıız gerektiğini madde madde açıklıyor. Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: Bugünu degerlendirebilmek için geçmişi intelemck zorundayız. Birinci bölüm sineırm kitaplarından ve şenliklerden sözeden yazılarla son buluyor. tkinci bölum "Tiırk Sinemasını Şekillendiren Yönetmenler" başlığını taşıyor. Bölünı Metin t'.rksan'la başlıyor. Metin Erksan'ırı yciıntmen kımlığinc dikkat çeken araştırmdv.1, onuıı Sait Faık, Tanpınar, Kenan Hulusi, Sabahattin Alı ve Samet AğaC UM HU R İ Y E T K İ T A P SAYI 2 8 0 Geçmlşi yeniden değerlendirmek mesioldukçailginçtir. Haremde Dört Kadın'dan sonra Refiiğ ulusal sinema anlayışına yönelir ve bu yönelişin kuramını oluşturur. Ozelliklc kadın konusunda somutlaşan kültürel yaklaşınn ulusal sinema anlayışı ile yoğrulur Bir Türk'e Gönül Verdim, Fatma Bacı. Ulusal sinema anlayışı içinde, Liitfi Akad'ın, Halit Refiğ'in, Atıf Ydmaz'ın, Metin Erksan'ın önemli biryerı vardır. Refiğ'in sanat yaşamındaki dönemler, ilk bakışta, uzlaşmaş görülselcr de, lilmlerinin tümü ele alındığında dilindeki süreklilikortayaçıkacaktır Daha sonra yazar, Arkadaş, Zavallılar, Endişe, îzın gibi fdmleriyle Yılmaz Güncy'i değerlendiriyor. Yönetnıenin ölümünden sonra yazdığı yazıda ise Seyyit Han'ın Umut'a giden yolu açtığını vurguluyor vc yönetmenin sanat yaşamının gcnel bir değerlcndirmesini yapıyor. Kayalı'nın dileğine katdmamak olanaksız. Cîüncy sineması nesnel olarak incelenmeli ve değerlendırilmcli Yazar bu bölümc Arkadaş üzerine yazdığı iki yazıyı da koymuş. Şerıf Gören'ın ele alındığı bölümün adı: "Geleneksel Türk Sinemasını Sürdürerek Geleneksel Türk sineması Aşma Eylemi." Gören "Yeşilçam sinema sında karşı mcsajlar taşıyan ve ticarı başarı gösterebilen fümler yapabilmiş belki de ikinci yönetmendir." Dcprem, tstasyon, Köprü gibi filmler geniş kitlelere ulaşmıştır. Yazar, daha sonra Ydmaz Güney ve Atıf Yılmaz'ı, Şerif Gören'le karşılaştırıyor. Ekonomik etkenlerin işlevini, Derviş Bey, Derdim Ûünyadan Büyük, Aşkı Ben mi Yarattım, Istasyon, Taksi Şoförü gibi filmlerle değerlendiriyor. Aynca bu t>ölümde yönetmenin demokrasi ve din sorununa bakışı da dcğerlendiriliyor. Üçüncii bölüm "Türk Sineması Nereye Gidiyor?" başlığını taşıyor. Diğer bölüm lerle, sayfa sayısı açısından karşdaştırddığında, oldukça kısa olan bu bölümün, alt bölüm olarak venlmemesi.oldukça anlamlı. Bölüm sayfa sayısı olarak kısa; ama sorunları düşünmek, irdelemek için uzun bir döneme gereksinım olabilir. Yapıtta giindcnıe getirilen sorunlar araştırma ya da tez konusu olarak seçilebilır ve aynntdı olarak irdelenebilir. • Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması / Kurtuluş Kayalı / AyytUız Yayınları ,1994/2Vs SAYFA 9 Güncel sorunlar
Abone Ol Giriş Yap
Anasayfa Abonelik Paketleri Yayınlar Yardım İletişim English
x
Aşağıdaki yayınlardan bul
Tümünü seç
|
Tümünü temizle
Aşağıdaki tarih aralığında yayınlanmış makaleleri bul
Aşağıdaki yöntemler yoluyla kelimeleri içeren makaleleri bul
ve ve
ve ve
Temizle