Katalog

Hazırlayan: Cevat Çapan Fernando Pessoa (Alvaro De Campos/Denize Övguden bir bölüm / Çeviren: Cevat Çapan "Ve düşünii kurarım o anlatılmaz yolculukların" Fernando Pessoa Portekiz ın 20 yüzyılda yetıştırdig~ı en öncınlı şaıri olatı Fernando Pe t uıa 1SHS \le Lizbon 'da doğdu 1HVİ 'te babası öldiikten ikı yıhonra Pnrtekiz 'in Durban konsolosuyla evlenen annesiyle btrlıkte Güney Afrıka '\a gitti ve an yediyaşına kadar urada bır Ingılız okulunda öğrenim gördü îlk şıirlerinı tngilızce olarak yazaıt Pessoa, yüksekbg'renımıçın V)05'le Lizbon 'a diiııdü Bir \daradan sonra girdigi Lizbon Unwer<;ıte\ı nde edebıyat ögjreniınine başladıysa da ertesı yılbaşlayan b'ğrena hoykotu yüzünden og'renıminı yartda bıraktı. Daha sonraki yıllarda geçıminideg'tjik sirketlerin i} mektıtplarım çevirerek kazandı Bu arada jiir pe yazılarını değ^ık imzalarla Por/ekız'ııı onaı dergilerinde yayımlaınayabaşladı Ancak / 9 i 5'tehemenheıııenbiç tanınmayan vcçokaz yayımlanmtj bir şaır olarak bldü. OvJd Pessoa yalnızkendiadıyladeg'il, RicardoReis, Alberto C.aıtro veAlı ~aro de Campos adlarıyla da her bir:kendınc özgiibır diinyusı vebıçemıtılan özgün ftırler, Ber/ıardoSoares ımzasıyla düzyazı denemeler yazmtjtı. Alvaro de Campos ımzauyla yazdı&ı "DenizeOvgü"(Ode Marıtıma) Lizbon 'da ancak ikisayı çıkan öncii Orpbeu dergninde 19 / 5 yılında yayıınlandı. AlvaradeCampos dakendisine ıısta seçtiğı AlbertoCaıerogibidüjiel, ama asılyaratıcısı Fernando Pessoa gibigerçek bir şairdi PessoaonuMarinetti'ntnve Whıtman 'ın ızınden gıdenfiitürıst bırşaırolarak lasarlamı; veyaşamöyküsunü açıklarken onun Glasgou'da eg'ıtim görmiq hirgemı mühendisı oldıığunu da belirtnıişti. Burada yalnızca başlangıç bölümünü uındııg'umuz bu uzun siifibana daha ellili yıllarınsonunda tanıtan Teoman Aktürel'e teşekkür etntek isterim. Sabahlan gözümün önündc kumsala dogru Yaklaşan gemilcr vanşlann vc kalkışlartn Acr velatlıgiziııi birliklegeliriyorlar. Uzak rıhtımlann vc başka zamanların, başka limanlardaki Benzerinsanlarınanılarınıgeliriyorlar. Genıilerin bu gelişleri, bülün bu dcmir alışlar Ve bunu kendi kanımın akışında hissediyorumBilinçdışısimgeler.korkunçdoğaötesiimalar Bir zamanlar ben olan o insanı diriltmeyeçahşıyorlar ben de... Ah, bütün rıhtım taştan bir özlem kesiliyor Vegemi rıhtımdanayrdıp Gemiyle rıhtım arasında bir boşluk oldugu Birdenortayagkınca, Bilrnem neden, yeni bir ürpcrti bcliriyor içimdc. Doğan günün çarptığı ilk cam gibi Kaygılanmın güneşinde ı^ıyan Karanlık duygularla yoğun bir sis, Ve bir başkasınm anlaşılmaz bir biçinıde Benim olan anıları icinde buluyorum kendimi. Ah.kimbilir.kim Bir zamanlar, daha ben ben olmadan önce, benim de Böylc bir limandan yola çıkıp çıkmadığınu, gün doğarkcn Güncşin eğik ışınları altında, bir gemiyle Bir başka limandan ayrılıp ayrılmadıgımı? Kiın bilcbilir, şimdi gördüğünı gibı Benim içinvaktindenönceaydınlanmış, Tıpkı böylc, Zaman'ın vc Uzam'ın ötesindc, Yarıuyuyankocabirkentin, Mantar gibi büyüyen felçli bir ticaı et linıanıııın Üç bcş kişi toplanmış rıhtımını geride bırakıp bırakmadı ğınıı? Evet, bir rıhtım, somutlaşmış bir rıhtım Ccrçck, rıhtım gibi görünen, gerçekten bir rıhtım, Bilmeden örnek aldığımız o Saltık Rıhtım, Farkında olmadan düşlcyip Ger<,ek bir su kıyısında gerçek taştan yaptığımız Kendi rıhtımlarıınız Veyapıldıktan sonra hemen Gerçek Şeyler, Rııht an ijeyler, Taştan ve Ruhtan Varlıklar Diyeanılırlarköktenduygularımızınbcllianlarında, Dış dünyada sanki bir kapı açılır da, Hiçbir şey değişmeden Hcr şcyin bambaşka olduğu zaman. Ah, Ulus Gemilerle ayrıldıgımız o Büyük Rıhtım! OBüyiik llk Rıhtım,ölümsiizvekutsal! Hangi limandan f Hangi sularda? Ve neden bunları düşiinüyorum ben? öbürrıhtımlar gibi, ama Bir veTeko Büyük Rıhtım. Onlargibişafağınsessizliğinin sabahlan, Vinçlerin gıcırtısı, yük trcnlcrinin Fabrika bacalarından tüten Ve karanlık suların üzerinden geçen bir bulut gölgesi gibi Parlayan kömür tozlarının kararttığı tabanı gizleyen Kara bulut altında vanşlarıyla patlayan. Ah.sessizlikvekaygılarınrenklcndirdigisaatlerde Nasıl bir giz ve anlamtn özü gerili dıırur Kutsal açıklanışını bulan csrikliğinde \ Ierhangi bir rıhtımdan o Rıhtıma köprü kurmayan! Uyuyan sularda kara kara yansıyan rıhtım, Gemilerdeki koşuşma, Ah,geıniyebinen yolcuların huzursuz ruhları, . (îelip geçen veonlarla hiçbir şeyinsürmediği sınıgcscl kalabalık, Çünkü gemi limana girdiğinde, Gem ide her zaman değişen bir şey vardır. Eysürekli kaçışlar, ayrılışlar veesrikligi Değişikligin! Denızcilerin ve seferlerin ölümsüz ruhu! Sularda yavaşça yansıyan tekneler Gemi limandan avrılırkcn! C U M H U R İ Y E T K İ T A P DENİZE ÖVGÜ SantaRttaPintor'a Rıhtımda kimsesiz, yapayalnız, bu yaz sabahı Bakıyorum kumsalın kıyısından, bakıyomm Bclirsizligc, Bakıyorum ve küçük, siyah parlak bir vapurun Yaklaştıgını görmekten mutluluk duyuyorum. Uzakta, öyle açık scçik vc bildik ki kendince Ardında kendi dumanından bir bayrak bırakıyor havaya. Limana giriyor ve sabahı da birlikte getiriyor ve nehirde Dcnizcilcrcözgübircanlanmabaşhyor, Yelkenleraçılıyor.ça.analaryaklaşıyor, Rıhtıma bağlı gcmilerin gcrisinde motorlar gidip geliyor \ lafif bir rüzgâr çıkıyor. Ama ruhumun gördüklerimle, Limana gircn vapurla ilgisı yok. Çünkü o Uzaklıkla, Sabahla, Bu An'ın dcnizlc kaynasjan özüyle, Içimdebirbıılantıgibi kabaran tatlı hüzünle, Dü^scl bir deniz tutmasının başlamasıyla birlikte. Ruhumun olancaözgürlüğüyle bakıyorum u/.aktakio vapura Ve yavaşça bir dümen dönmeye başlıyor içimde. SAYFA 16 ^ SAYI 2 6 0