Katalog

SENNUR SEZER fendiler, yol verin: Gidiyorbuderbeder; Alkışlayınız: Herkes böyleerkengidermi?" Cevdet Kudret'in 1945 yılında Varlık'ta yayınlanan On Ölüm Şarkısı'nın III.'sü bu dizelerle son buluyordu. "1929'da bastırdığı 'Birinci Perde' isimli şiir kitabının 'On Ölüm Şarkısı' isimli kısmında toplanan on şiirden" biri olan III. şiir, Cevdet Kudret'in "yeniden gözden geçirerek bazı yerleri değiştirdiği" şiirlerdendi. 10 şiirden altısı atılmış," yerlerine başkaları yazıl mıştı." lhsan Kudret ile Alpay Kabacalı'nın hazırladığı Cevdet Kudret'e Saygı'yı okurken beni en çok şaşırtan bu şiirin bulunduğu bölüm oldu. On şiirin gözden geçirilmesi, bir bölümünden cayılıp bir bölümünün yeniden yazılması Cevdet Kudret'in şiire gönül verişinin "ciddiliğini" kanıtlıyordu. Cevdet Kudret'in şair yanını elbet biliyordum. Çocukluk şiirindeki"(...) Köşelerinde nefes nefese konuştuğum/ Odalar?/ Ortalarında tahta at koşturduğum/ Geniş sofalar?/.../ Suya girince balık sandığım ellerim?" dizeleri, çocukluğu özleyişi en güzel anlatan dizelerdi bence. Ama şair olmanın, her zaman, şiire gönül vermek demek olmadığını da biliyordum. Bir şair, bir şiirler bütününü on üç yıl düşünüp yeni biçimiyle yeniden yayınlıyorsa, o ciddi bir şairdi. Ve kendini "edebiyatın proleteri" sayarken, zaman ayıramadığı şiir, öykü, roman ve oyunlarının acısını taşıyordu. Araştırmacıincelemeci kimliğindeki titizlik, sanatın uzak kaldığı dallarına saygısındandı. Yaptığı işe duyduğu saygı, "pek sevdiğimden değil, geçim sıkıntısından kaynaklanır" diye tanımladığı edebiyat tarihçiliğindeki titizliğinin birbaşkanedenidir. Cevdet Kudret (7 Şubat 190710 Temmuz 1992), "Türk Aydınlanmasına Katkıda Bulunanlar"dan biridir. Yazdığı kitapların pek çoğu Abdurrahman Nisari, Suat Hızarcı, Nevzat Yesirgil gibi takma adlarla yayınlanmıştır. Denemelerindeki ışığın, akıcılığın onun "gizli mizahçılığından" geldiği pek göze çarpmaz. Oysa Cevdet Kudret, ince bir alayı yaşam biçimi olarak benimsemiştir. Cevdet Kudret, Solok soyadını taşıdığı ve öğretmen olduğu yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı'ndan, bakan Hasan Âli'nin (Yücel) imzasını taşıyan ve "Solok soyadını niçin aldığını soran" bir mektup alır. Bu mektuba verdiği yanıt onun anlatım biçiminin en güzel örneklerindendir: "Kurtuluş Savaşı'nda Sol Cenah'ı başarıyla savunan Komutan Nazmi Paşa'ya Atatürk tarafından verilen soya lhsan Kudret ve Alpay Kabacah'dan önemli bir kitap... Cevdet Kudrefe saygı Cıevdet Kudret'i sevmek, onu saygıyla anmak için, onu yaşamı ve cserlerinden örneklerin birbiriyle bağı açısından kavramak için güzel bir olanak, eşi lhsan Kudret ve Alpay Kabacalı'nın hazırladıkları "Cevdet Kudret'e Saygı". dının bir gün soru konusu olabileceğini hiç düşünmediğim ve de yazılışındaki 'O'lar hoşuma gittiği için 'Solok' soyadını aldım." Cevdet Kudret, öğrenciliğinde Muallim Naci'nin "Dünbâle ise hemişe cünbân" (Kuyruksa ha bire sallanır) dizesine attığı kahkahayı hep korumuştur. Affa uğramayacak izinsizlik cezaları almak bahasına. Solok soyadı, yazdıkları, söyledikleri kovuşturulup yargılanmamış olsa da, onun düşüncelerinin göstergesi sayılıp, sürgünlerin, istifaya zorlamaların gerekçesi olacaktır. O, yaşadığı yurt gerçekleriyle seçtiği dünya görüşünden de, soyadından da vazgeçmeyecektir. "Yazılışındaki 'O'lar hoşuna gittiği için" Solok'tur. Yaşarken, "vakitsiz öldüğünden" söz eden bir televizyon programı onu nasıl "kıs kıs" güldürdüyse, Behçet Kemal Çağlar'ın "Ensol Ok" nitelemesini, "Cevdet Kudret soldur ama, ensiz soldur. Boyu 1.65, eni 42 cm.'dir" diye yanıtlamak da güldürüyordu. Ama bu gizli kahkahalar, onun gericılere, tutuculara, yalancı ün taşıyanlara yönelttiği eleştirilerindeki en önemli silahlanndan biriydi. Toplumlar, bclleklennın güçleri oranında özgürleşirler, güçlenirler. Bizim toplumumuzunsa ne siyasal ne kültürel belleğinin gücünden söz etmek olasıdır. Yine de sevindirici olaylara rastlanıyor. Cevdet Kudret'e Saygı, bunlardan biri. Cevdet Kudret için yazılmış (bir bölümü gazete ve dergilerde kalmış, bir bölümü ilk kez bu kitapta yayınlanan) yazılar, Cevdet Kudret'in şiir, öykü, oyun ve konuşmalarından seçmelerle oluşturulan bu kitap, yayıncısının Kültür Bakanlığı oluşuylada "güzel". Kitabı hazırlayan imzalardan biri eşi lhsan Kudret'in, difieri de çahşkan araştırmacılarımızdan Alpay Kabacalı'nın. Cevdet Kudret için Kaynakça'yı da Asım Bezirci hazırlamış. Cevdet Kudret için yazanlar arasında Server Tanilli'den Konur Ertop'a, Nezihe Meriç'ten Mehmet Başaran'a edebiyatımızın pek çok önemli adı yer alıyor. Bu yazılardan 1930 tarihli biri, Cevdet Kudret'in en önemli özelliğini vurguluyor: An dilciliğini ve dil bilincini. ŞehirTiyatroları'nda Rüya Içinde Rüya sahneye konmuştur. Selami îzzet Sedes, oyunun heyecanla seyredildiği Toplumların Belleğl Gizli Mizahçı ni anlattıktan sonra bu heyecanın nedenini şöyle açıklar: "Darülbedayi sahnesinde Türkçe k inuşuluyordu." Toplumumuzun belleği za; ıftır. Bu zayıfhk yalnızca anımsamamaktan değil, eksik ve yanlış anımsamaktan dr. kaynaklanmaktadır. Cevdet Kudret'i sevmek, onu saygıyla anmak için, onu yaşamı ve eserlerinden örneklerin birbiriyle bağı açısından kavramak için güzel bir olanak Cevdet Kudret'e Saygı. Kitabı okuyanlar daha önce Cevdet Kudret'in hiçbir yazısını okumamış olsalar bile onun "erken gittiğine" karar verecekler. Onu alkışjamakgereğini duyacaklar. • Cevdet Kudret'e Saygı/ lhsan KudretAlpay Kabacalı/ Kültür Bakanltgt/ 287 s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 226 SAYFA 2