Katalog

Orhan Pamuk'un "Kara Kitap"ını Norveççeye çeviren Bernt Brendemoen'la konuştuk. l Bip çeviri yapacaksamjıu "Kara Kitap" olmalıydT O r h a n Pamuk'un "Kara Kitap"ı geçtiğimiz ay ilk olarak Norveççeye çevrilerek, tbsen'in de yayıncısı olan ünlü Gyldendal Yayınevi'nce yayınlandı. Romanın Norveççe çevirmeni, Oslo Üniversitesi'nden Türkolog dilbilimci Dr. Bernt Brendemoen, "Kara Kitap"ın Norveç'te yaptığı yankılardan sonra, geçen günlerde Istabul'daydı, biz de kendisiyle konuştuk. Özellikle Istanbul'u anlatışındanetkilendim. Benüçseneöğrenci olarak Istanbul'da yaşadım. tstanbul bana her zaman esrarengiz gelen bir şehir oldu. Durrell'in lskenderiye Dörtlüsü'nü okuduğumda, şehrin esrarını anlatanbu roman gibi bir romanın tstanbul ile ilgili olarak da yazılmasını ümit ettiğimi hatırlıyorum. Kara Kitap en çok bu yanıyla ilgimi çekti. 1991 'de Frankfurt Üniversitesi'nde hocalık yaptım. Orada öğrencilerle Kara Kitap hakkında bir seminer yaptık. Ayrıntılı okuma sonucu bu seminerde, romanın hem dili, hem de içeriği konusunda çok ilginç görüşlergeldi. ©> Kara Kitap 'tndıliile ilgili makaleyı bu sırada mı yazdınız ? ©> Evet. Orhan Pamuk dili çok bilinçli kullanıyor. Galip bölümlerindeki dil, Celal bölümlerindeki dilden epey farklı. Sonra Galip, Celal'e benzemeye başlayınca, bu bölümlerdeki dil de birbirine benzemeye başlıyor. Galip bölümlerindeki karmaşıklık, Galip'in yaşadığı arayışı aksettiriyor. Okuyucu Galip'in şehirdeRüya'yıaraınası gibi, bazan cümleler içindeki anlamıarıyor. ©> Bu makalemzde Pamuk'un kullattdığı yeni bir cümle yapısından söz ediyorsunuz. Bunu bırazaçar mısıntz? uiuveiMtesi'nden Türkolog dilbilimci • Evet. Bu romandaki cümlelerin Dr. Bernt Brendemoen, Kara Kitap'ın uzunluğudan kaynaklanan sorunun, Norveç'te yaptıöı yankılardan sonra, yeni bir cümle yapısıyla çözüldüğünü geçen günlerde Istanbul'daydı. Bu çe gördüm. Özneyi cümlenin başına koviri konusunda Boğaziçi Ünivesitesi yup fiili de cümlenin sonuna koyarsaMütercim /Tercümanlık Bölümü'nde nız, cümle uzun olduğu için, özne ile fibir konuşma yaptı. Aynı üniversitenin ilin arasındaki mesafe cümlenin anlaTürk Edebiyatı Bölümü'nden Dr. Nümını allak bullak edebilir. Ama Pamuk ket Esen de kendisi ile Kara Kitap'ın bazı yöntemlerle bunu çözüyor. Söz çevirisi üzerine bir söyleşi yaptı. dizimi değişikliklerine başvurarak öz€3> Norveççeye çevirmek için n eden neyi fiile.yaklaştırıyor. Cümlenin içideki bazı unsurlan başa koyup özneyi on Kara Kitap'tseçtiniz? ların arkasına koyuyor. Böylece, öznee> îlk önce Kara Kitap'ı neden okuduğumuzu anlatayım. Times Lite yi fiile yaklaştırmış oluyor. Türkiye'de rary Supplement'da Şavkar Altınel'in bazı eleştirmenler bu uygulamaya karyazdığı Beyaz Kale ile ilgili yazıyı oku şı çıktı. Bu, Türkçede az kullanılan, dana çok eski dilde kullanılan bir yöndum. O yazıda Kara Kitap'ın yeni çıktem. Ama Türkçede var olan bir imtığı yazılıydı ve iki roman birbirine bağlanıyordu. Altınel, Orhan Pa kan. S3> Norveç'te Türk romant ne kadar muk'un düşünce dünyasını anlatıyortammyor? du. Bana ilginç geldi. Kara Kitap'ı e> Pek bilinmiyor. Tek çevrilen rookumaya başladım. Çok hoşuma gitti. NUKHET ESEN rhan Pamuk'un Kara Kitap'ı şu sırada çeşitli batı dülerinde yayınlanmak üzere. Geçtiğimiz ay Kara Kitap ilk olarak, Norveççeye çevrilerek, îbsen'in de yayıncısı olan ünlü Gyldendal Yayınevi'nce yayınlandı. Kitabınyayınlanması üzerine Oslo'ya giden Pamuk ve kitabına, Norveç basını ve edebiyat çevreleri büyük ilgi gösterdi. Norveç'in en büyük gazetesi Aftenposten'de Kara Kitap, "günümüz edebiyatının çıkarabileceği en ilginç kitaplardan biri" olarak nitelendi. Ayrıca, Norveç'in önemli gazetelerinde Kara Kitap'ın nasıl okunması gerektiği okunusunda köşe yazarları arasında polemikler oldu. Romanın Norveççe çevirmeni, Oslo S A Y F A 8 mancı Yaşar Kemal. Onun da romanları Ingilizce'den çevrildi. Doğrudan Türkçeden ilk. çevrilen roman, benim bir öğrencim tarafından çevrilen Beyaz Kale oldu. 1992 yılı sonbaharında çıktı. Kara Kitap ikinci oluyor. Yayınevi sahibi de TLS'deki yazıyı okumuş, romanı benim çevirmemi istedi. Zaten Kara Kitap'ı okurken ben de bunu düşünmüştüm. Çünkü roman, beni çeviremezsin der gibi bana meydan okuyordu. Bir çeviri yapacaksam, ben de bunun Kara Kitap olmasını isterdim. Yayıncının teklirini kabul ettim. ©> Romant çevirmek kolaymıydı? ©> Norveççedeo kadar uzun cümle kurmak mümkün değil. Uzun cümlelerdeki mantıksal bağı kaybetmeden bölmekzoroldu. ©> Roman Norveç'te nastl karşılandı? ©> Heyecan ilekarşılandı! Kitabın çok değişik olması herkesin hem fikir olduğu konu. Kara Kitap'ın çıktığı hafta, Norveç'in en önemli 78 gazetesi Pamuk'a sayfalar ayırdılar, eleştiriler yayınladılar. Mesela, Norveç'in en çok okunan gazetesi olan Aftenposten'da Geir Uthaug, en çok romandaki benlik ve milli benlik konuları ve doğubatı sorunsalı üzerinde duruyor. Özellikle, romanın tasavvufla ilgili yönlerini ele alıyor ve bunlara bakarak romanın, rasyonel batı söyleminin dışında bir düşünce dünyasına kapı açtığını görüyor. Bu eleştirmen, Galip'in iç arayışının, gerçek bir tasavvufi düşünce dünyasına giren bir müridin iç yolculuğuna benzediğini çok iyi kavramış. Dagbladet gazetesinde eleştirmen olan Liv Ullmann'ın kızı Linn Ullmann ise romanın çeşitli, farklı okumalara ve yorumlara açık olduğunu söylüyor. Türkiye'de üzerinde durulmamış başka bir noktaya da dikkat çekiyor. "Kara Kitap'taki en çarpıcı tema, insanlar arasında oluşan noşgörü atmosferi, bu atmosfere olan odaklaşma. Bu, hiçbir zaman okuyucuya zorla kabul ettirilmeye çalışılan bir ahlaki anlayış da olmuyor. Romanda kahramanların hikayeler anlatmasının çok büyük bir yeri olduğu için böyle... Hikaye türü, doğal olarak, temelde öznel, çok anlamlı ve kendi içinde çelişkili bir anlatım sergilediği için, bu atmosfer oluşuyor. Bu hoşgörü atmosferi romanda hep ortaya çıkanlıyor" diyor. ©> Ben, Kara Kitap üzerine Norveç'te çıkan eleştirilerin îngilizce çevirilerini okudum. Bazı eleştirmenler arasında bir polemik olduğu anlastltyor. Bu olayt anlattrmısınız? ©> Arbeiderbladetgazetesinineleştirmeni Olaf Jensen, kitabın anlaşılmasının güç olduğunu iddia ediyor. ' CUMHURİYET KİTAP SAYI 223