Katalog

Iskenderiyeli büyük ozan Konstantinos Kavafis'in dünyasına ve kişiliğine ışık tutan ender metinlerden biri de notları. Ozanın kâğıtları arasında sakladığı ve sağlığında yayımlamadığı bu notlarda, şiirlerine gömdüğü kimi düşüncelerini, duygularını, kaygılarını buluyoruz. Aşağıdaki yazı kitabınolası4. baskısı için kaleme alındı. lansöylemezmi zaten?" Anlatılmak istenenin burada bittiği, Kavafis'in küçük yalanını iyi kıvırdığı sanıhrken hemen yapıştırıyorsözüşair: "En çok yalan söylediği zaman, en yaratıcı olduğu zaman dcğil midir?" Yunan dilinin konuşulduğu topraklap Yazdığı şiirlerin bir çoğunu yırtıp atan Kavafis'ten gcriye 154 şiir kaldığı biliniyor. Bu büyük şairin değeri yazık ki ölümünden otuzbeş yıl sonra yetmiş kadar şiiri daha yayımlandığında pckişmiş. Modern Yunan şiirinin en büyük ustası olarak değerlendirilen Kavafis'in şiirlerinde ana izlek yenilgidir. Kahramanlık, karşısına aldığı pck çok yaşantı gibi karşıtı olduğu bir değerdir. Gerçek yaratıcılığını Yunan dilinin konuşulduğu toprakların tarihinde ve bundan yola çıkarak kendine kurduğu düşsel üünyada bulur Kavafis. Iskenderiye onun için tarihin, belleğin başkenti olmuştur. Bayındırlık Bakanlığı memuru olarak çalıştığı lskenderiye'de gü Poetika ve etika üzerine notların 4. baskıst üzerine... Sanat her zaman yalan söyler HALİL GÖKHAN anat Her Zaman Yalan Söylemez mi? (Kavafis)'in 4. baskısı üzerine hiç kuşkusuz, bir şeyler yazmak isterdim. Yine yazmak isterdim. Ancak ne yazık ki henüz ilk baskısında. Mart 1993 basımlı. YKY'nın Sanat kitapları dizisinin dokuzuncu kitabı. Iki yüzyıl arasında, çoğunlukla lskenderiye'de geçirdıği ömrünün yetmiş yılında, pırıltısız bir perde gerisinde nedense bir türlü şiirlerinin hayrını görmemiş olan Kavafis'in, kâğıtları arasında sakladığı ve yayımlamadığı 27 küçük notun özenfi çevirisi Samih Rıfat'ın eliyle gerçekleştirilmiş. Böylesi küçük hacimli, kolay okunabilen ve fakat kolay kolay hazmedilemeyen kitapların çok okunmasından yanayım. Bu yüden 4. baskısından dem vuruyorıım. LJmarım kalan ömrümde görürüm bu baskılan da. Kavafis, bu önemli notlan S nün birınde genç bir ozan 5.7.19027.10.1911 tarihonu görmeye geldiğinde, leri arasında almış. Acelesi olmadığı her halinden SANAT kendisine çay sunan hizbelli. HER metçiyi, iyi terzide dikilmiş ZAMAN elbiselerini, ve yaşadığı evi Kâğıtları arasına gizleYALAN görür ve üzüntüye kapılır. nen bu notlar daha sonraSOYLEME.Z Yaşamını kazanmak için sadan G.P. Savvidis tarafınMI? vaşmak zorunda olan genç dan biraraya getirilerek ozan kendi durumundan 1983 yılında "Poetika ve oldukça yakınır. Dergisi Aktöre Üzerine Yayımlanmamış Notlar" adı altında ya ıçın abone olmak, kitapları için yınlanmış. Sanırım kitabın aktarıl müşterilerin peşinde koşmak zo dığı dil olan Fransızca baskısına ve rundadır. Kavafis genç ozanı yanılrilen başlık, (L'Art ne menil pas gıda bırakmamak için, küçük lükstoujours?) Kavafis'in ilk notundan lerine sah ip olmanın bedelini pahalıya ödediğini belirtir ve şunları alınmış. Bu notta şöyle yazıyor: "Hiç kır söyler (10. not): da yaşamadım. Başkaları gibi kısa Kavaflsve notlan süreler için bile kırfık bir yerde kal"Onlar için doğal yeteneğimden madım. Buna karşılık kırları övdüğüm bir şiir yazdım; dizelerimi kır uzaklaştım, bir devlet görevlisi ollara borçlu olduğumu söylüyorum dum (ne gülünç durum!), her gün bu şiirde. Pek övgüye değer bir şiir bir sürü değerli zaman harcıyorum v e b u n a b arkadan gelen cesaret yıkd l i değil d i ğ sanırım. Yazılabilecek en az l Ylbilk irfpn «pvİprHpn Kiri' K'ıı<iur<;ıi7 Kir tirme ve yorgunluk saatleri ekleniiçten şeylerden biri: Kusursuz bir yor. Ne yıkım! Ne büyük ihanet! yalan. Oysa o yoksul genç, tek bir saat bile Oysa şimdi kendi kendime soruyorum: gerçekten bir içtenlik ek yitirmiyorvesanatınçocuğukimliyy sikliği mi bu? Sanat her zaman ya ğine sadık kalıyor." Aynı notun devamında Kavafis, memurluğu sırasında aklına gelen güzel sözleri, dizeleri ve imgeleri akşamları eve döndüğünde o denli çabalamasına karşın bir türlü anımsayamadığını belirtir ve sanatı konuşturur: "Ben, geldiğinde kovulabilen, çağırıldığında da yeniden gelen bir hizmetçi değilim. Dünyanın en büyük Hanımefendisiyim ben!" Bu notların kimilerinde, ilk tümceler bir aforizma tadı bırakıyor, okunduğunda. Örneğin 9. notun ilktümcesi: "Büyük şiirlerin kusurlarını keşfetmek için zaman gerekir." 11. not: "iyi bir terzinin diktiği giysi, kusursuz biçimde yalnızca bir kişiye uyar; bir yağmurluk, iki ya da üç kişiye." Bir notunda sapkınlığı yücelik kaynağı olarak nitelendirir, ama Baudelaire'i çok da şaşırtıcı bulmaz. Notlarında îngilizce sözcük kullanımlanna sıklıkla yer verdiği göze çarpıyor. Bunda da Londra'da 7 yıl kalmış olması etkili olmalı. Kavafis'in üç tümceden oluşan 3. notu neredeyse yalan ve karşıtını birbirine çakışık iki eksende sorguluyor: "Gerçek ve Yalan var mıdır? Ya da yalnızca Yeni ve Eski mi vardır? Yalan, Gerçeğin Yaşlılığı mıdır yoksa?" Notların azlığından olacak, biraz daha alıntıya yer verdiğim zaman neredeyse kitabın okunmasına gerek kalmayacak. Sanatın kendi içinde yasal olan yalancılığını sahibine teslim ederek, Kavafis'in sanata katkısını dile getiren birkaç dizesiylekapatalım konuyu: Oturup düşünüyorum. Istekler ve heyecanlar getirdim sanatımagözucuyla görülmüşbazı şeyler, yüzler, çizgiler; ve yarım kalmış sevdaların belirsizbir iki anısı. (...) (Sanata Katkım, çev. C. Çapan) Sanat Her Zaman Yalan Söylemez mi?/ Konstantinos Kavafis/ Çev.: Samıh Rıfat/ Yapı Kredı Yaytnları CUMHURİYET KİTAP SAYI 208 s AY FA