Katalog

Asım Bezirci'den "Türk Halk Siiri DR. MUSIAfA DUMAN Yogun bir etnek ürünü , değerli bir antoloji anınmış eleştirmenimiz Asım Bezirci 2 Temmuz 1993 tarihinde, Sıvas kıyımında yaşamını yitirdi. Bu olayda içlerinde şair, yazar ve diğer sanatçüarın bulunduğu 36 kişi daha yaşamını yitirdi. Asım Bezirci öldünildüğünde 66 yaşındaydı ve arkasında yazdığı, çevirdiği ve yayına hazırladığı 70 eser bıraktı. 71. kitabı Türk Halk Şiiri ölümünden sonra yayımlandı (1). Say Yayınları tarafından yayımlanan Türk Halk Şiiri iki ciltte toplam 892 sayfadan oluşuyor. Bu alanda yapılan çalışmaların en kapsamlısı. Birinci ciltte Türk halk şürinin kaynakları, özellikleri incelcndikten sonra 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar yetişen halk şairleri doğum tarihlerine göre sıralanıyor. tkinci ciltte de 20. yüzyılda yetişen halk şairlerinin yaşamlan ve şiirlerinden örnekler sunuluyor. Asım Bezirci Türk Halk Şüri'nin "Sunu" başlıklı bölümünde şöyle diyor: "Halk kültürü ulusal kültürün en önemli, en verimli kaynakJarından biridir. Halk şiiri ise bu kaynakların en etkin, en yaygın, en özgün kolla rındandır. Bundan ötürü halk yığınları onu yüzyıllarca gözü gibi korumuş, kulaktan kulağa ve kuşaktan kuşağa aktararak bugünlere getirmiştir." Asım Bezirci kitabının ilk bölümünü "tnceleme" başlığı altında halk ve halk şiiri konularına ayırdı. O'na göre halk edebiyatı, ya da halk şiiri halkın yaşantılarını, düşüncelerıni, duygularını, hayallerini, acılarını, sevinçlerini, korkularını, inançlarını, sorunlarını ve özlemlerini dile getirir. Türk halk şürinin kökeni ve evrimi konusunu incelerken bu konunun yetkin uzmanları Pertev Naili Boratav ve Ühan Başgöz'ün etkisinde kalması doğaldır. Asım Bezirci de onlardan esinlenerek Türk halk şiirini ve şairlerini şu şekilde bölümlendirip inceler: A. Din veTasavvuf Şairleri 1. Tasavvufi Halk Şiiri 2. MelâmiHamzavi Halk Şiiri 3. AleviBektaşi Halk Şiiri BKöylü Halk Şairleri C Kent ve Kasaba Şairleri D Yeniçeri Şairleri E Göçebe Şairleri F Aşıklar. Asım Bezirci bu sistematiğe göre Türk halk şiirini ve şairlerini inceledikten sonra sözü Cumhuriyet Devri Türk halk şiirine getirir. Burada Pertev Naili Boratav ve Ühan Başgöz tarafından ileri sürülen: "Halk şiiri çağını tamamladı. tletişim araçlarının ve teknik gelişmelerin karşısında yenik düşerek yok olacaktır" savına katılmaz. Şöyle der: "Halk şiiri hâlâ ölmedi. Çağdaşlaşarak, yeni boyutlar kazanarak yaşıyor. Halk varoldukça da yaşayacak." T Asım Bezirci'nin " Türk Halk Şiiri" adlı çalışması iki ciltte toplandı. Bu alanda yapılan çalışmaların en kapsamlısı bu antoloji. Birinci ciltte Türk halk şiirinin kaynaklan, özellikleri incelendiktensonra 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar yetişen halk şairleri doğum tarihlerine göre sıralanıyor. Ikinci ciltte de 20. yüzyılda yetişen halk şairlerinin yaşamlan ve şiirlerinden örnekler sunuluyor. Türk Halk Şüri'nin "Antoloji" bölümü Yunus Emre ile başhyor. İki ciltte toplam 146 halk şairinin yaşamlan, yapıtları anlatılıyor, şiirlerinden örnekler veriliyor. Antolojide sözü edilen en son şair 1953 doğumlu Şah Turna'dır. Şairler anlatılırken her şairle ilgili kaynakça şairin anlatıldığı bölümde veriliyor. Bu haliyle kitap yalnızca ilgili okuyucunun değil, araştırmacılann da yararlanacağı bir kaynak durumuna getirilmiş. Kaynaklann en yenileri 1991 tarihini taşımaktadır. Asım Bezirci son kaynakları kitabına ekleme olanağını bulamadı. Aslında Türk Halk Şiiri 1987 yıknda yazümıştı. Pir Sultan adlı kitabının 1986 yılında yayımlanan birinci basımına yazdığı önsözde Asım Bezirci şöy le diyordu: "... Oysa eskiden beri halk şiirinin önemine inanıyordum. Nitekim geçen yıl hazırladığım Türk Halk Şiiri adlı henüz basılmamış kitabımda şöyle demiştım..." (2) Buna göre elimizdeki kitap daha 1985 yılında tamamlanmıştı. Son yıllarda yayımlanan eserlcrin kaynakçalar da verilmeyişini Asım Bezirci'nin zamansız kaybına bağhyoruz. Aksi halde daha önceki tarihlerde yayımlanan kaynakları en küçük ayrıntısına kadar araştırıp veren bu değerli deştirmene büyük haksızlık etmiş oluruz. Yeri gelmişken Asım Bezirci'nin Türk halk edebiyatı alanında daha önce yayımlanmış ve ikişer baskı yapmış Pir Sultan vc Halkımızın Diliyle Banş Şürleri adlı inceleme ve derleme kitaplarını da okuyucuy a duyurmak isterim (3). Türk Halk Şüri'nin sonundaki "Sözliikçe" bölümünde kitaptaki şiirlerde geçen eski sözcüklerin karşılıkları verilmiş. "Kaynakça" bölümünde ise şairlerle ilgüı bölümlerdeki özel kaynakçalarda verilmeyen genel kaynaklar topluca veriliyor. Yoğun emek ürünü olan bu değerli antoloji Asım Bezirci'nin çalışkanlığının ve titizliğinin örneklerinden biri olarak elimizdedir. Bir başucu ve gereğinde bir başvuru kitabı olarak alanında yapılan çalışmaların en güzeli ve en kapsamlısıdır diyebiliriz. Asım Bezircı'ye, bu çalışkan, aydınlıkyüzlügüzelinsanabinlerceselam. • (1) Asım Bezirci, Türk Halk Şüri, Tarihçesi, kaynakları, şairleri ve seçme şiirleri, 2 cilt.SayYayınlan.lst. 1993,492 + 4 0 0 s. (2) Asım Bezirci, Pir Sultan, Yaşamı, kisiliği, sanatı, bütün şiirleri, Say Yayınları, Ist. 1986,464s. (2. Baskı: 1992) (3) Asım Bezirci, Halkımızın Diliyle Banş Şiirleri, Su Yayınevı, lstanbul, 1986, 190s. (tkinci Baskı: 1987) TÜRK HALK ŞİİRİ ANTOUUİLHtl SEÇME KAYNAKÇASI ARISOY.M. Sunullah, Türk Halk Şiiri Antolojisi, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1985,403 s. AŞIK Ihsani, Ozan Dolu Anadolu, Halk Şiirleri, May Yayınları, tstanbul, 1974.160s.(Dışkapakta:2.Baskı) BAŞGÖZ, Ühan, Izahlı Türk Halk Edebiyatı Antolojisi, Saz Şairleri, Ararat Yayınevi, lstanbul, 1968,240 s. BAYRI, M. Halit, Halk Şüri XIX. Yüzyıl, Varlık Yayınları, Ist. 1956,94 s. BAYRI, M. Halit, Halk Şiiri XX. Yüzyd, Varlık Yayınları, Ist. 1957,79 s. BORATAV, Pertev NailiHalil Vedat Fıratlı, Izahlı Halk Şüri Antolojisi, Maarif Matbaası, Ankara, 1943,293 s. CUNBUR, Müjgan, Başaklann Sesi, Türk Halk Şairleri Eserleri ve Hayatlan, Ankara, 1968,439 s. ELÇİN, Şükrü, Halk Şüri Antolojisi, KültürveTurizmBakanlığıYayın., Ankara, 1988,270 s. ERGUN, Sadettin Nüzhet, Halk Edebiyatı Antolojisi, Devlet Basımevi, lstanbul, 1938,316s. ERGÜVEN, Abdullah Rıza, Türk Halk Yazını, Yaba Yayınları, Ankara, 1983,127s. GUNEY, Eflatun Cem, Halk Şüri Antolojisi, tstanbul, Varlık Yayınları, 1947,167 s. (4. Baskı: 1959) HALICI, Feyzi, Aşıklık Geleneği ve Günümüz Halk Şairleri, Atatürk Kültur, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayını, Ankara, 1992. KALKAN, Emir, XX. Yüzyıl Halk Şairleri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 1991,565 s. KOCATÜRK, Vasfi Mahır, Saz Şairleri Antolojisi, Ayyddız Matbaası, Ankara, 1963.544 s. KÖPRÜLÜ.M. Fuad, TürkSazŞairleri, Milli Kültür Yayınları, Güven Basımevi, Ankara, 19621965, (l5),826s. [MAKALl.Tahir Kutsi, Türk Halk Şüri, Toker Yayınları, lstanbul, 1978, 192 s. MANYA, tlkin, Halk Şiirinde Ana Sesi, Kadın Halk Ozanlan Antolojisi, tnançYayınlan, tstanbul, 1983,119 s. MUTLUAY, Rauf, Türk Halk Şiiri Antolojisi, tnanç Yayınları, tstanbul, 1972,358s. OZANKAN.Cenap, KırkHalkŞairi, İnkılapKitabevi, tstanbul, 1960,195s. ÖZTELLİ, Cahit, Halk Şüri XIVXVII. Yüzyıllar, Varlık Yayınlan.İstanbul 1955,126s. ÖZTELLt, Cahit, Halk Şiiri XVIII. Yüzyıl, Varlık Yayınları, lstanbul, 1956, 108 s. PÜSKÜLLÜOGLU, Ali, Türk Halk Şüri, Bilgi Basımevi, Ankara, 1975,572 SEVENGİL, Refik Ahmet, YüzyıUar Boyunca Haik Şairleri, Atlas Kitabevı, tstanbul, 1965,427 s. SEVENGİL, Refik Ahmet, Çağımızın Halk Şairleri, Atlas Kitabevi, tstanbul, 1967,349 s. YAĞIZ, Süleyman, Yürü Bre Hızır Paşa (Yaşayan Halk Ozanlan Antolojisi), Üç Çiçek Yayınevi, lstanbul, 1983. 198 s. Not: Yalni7xa tasavvuf, AleviBektaşi halk şiirlerini ve destanları içeren kitaplar kaynakçaya alınmamıştır. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 2 0 2 SAYFA 17