Katalog

kapatma çabası içindeyim. Biliyorum, kolay değil. Ama yürekten isteğim bu. Kısıtlı yaşam koşullarım içide de olsa, çok şükür okuyup yazabiliyorum. Bu olasılığı ycrinde kullanabilmekten başka bir düşiincem yok şimdilik. Yine de günlük yaşamın kaygılarından sıyrılıp, insanın kendini tümden yazıp çizmeyc verebilmesi, sanıldığı kadar kolay değil. Bunıı istediğim ölçüde sağlayabildiğim gün, kendimi daha mutİLi sayacağım. Böylecebirçok özlemimi, hiç değilse yazma yoluyla giderebileceğim. Galiba Paul Leautaud'nun bir sözü vardı bu konuda "Başımdan geçenlcri yazarken, bir kez daha yaşıyorum. Hem de tadına vararak" gibi bir şey. Kendi başımdan geçen kimi olayların öyküsünü yazarken, o olayları yeniden, hem de zamanında hiç de ayrımına varamadığım ince ayrıntılarıyla yaşamanın, küçümsenir bir mutkıluk olmadığını söylemeliyim. Şu da var ki, ne yaşanan her olay öyküye dönüştürülebiliyor, ne de öykünün kuralları, her zaman gerçeği aynen yansıtmaya uygun düşüyor. O yüzden altmış yaşın eşiğine gelince, altmışıncı yüımda, uzunca bir özyaşam öyküsü yayınlamayı düşündüm. Bir "Altmış Yaş Kitabı". Yazmak için önümde bir yıldan az vakit kaldı. Gerçi bir tür anılar toplamı olacak böyle bir kitabı yazmanın fazla zaman alacağını sanmıyorum. Hele el altında bazı belgeler de bulunduktan sonra. Ama yine de iş kendini, masa başına otıırmadan göstermez. Nesin Vakfı Yıllığı'nda, ellinci yaşım için de bir röportaj yayınlanmıştı. Perihan Tok'un sorularını, Vatan Gazetesi yönetim yerinde, gürültü patırtı içinde yanıtlamıştım. Baktım da, "Yeniden yazmaya başlamakta en güç olan, ilk hikayeyi yazabilmek. Onu yazsam, diğerleri kolay gelecek." demiştim. 1975'te "VatarT'ı Numan Esin'e devredince, hikaye yazmaya başlarım artık sanıyordum. Ama yine bir gazete denemesi, "tksitat ve Ticaret" beş yıl daha oyaladı beni. Ancak gazeteciliğe paydos dedikten sonra, 1982 mart'ında başlayabildim yeniden yazmaya. O da koroner yetersizliğimin artması ve doktorların bir süre kesin ev dinlenmesini salık vermeleri üzerine. O tarihten beri, araya hastane ve ameliyat günleri de girmesine karşın, dördüncü öykü kitabim "Piraziz Nere, Berlin Nere?" 1984 sonunda yayımlanabildi.Sağlıklı olunca, insan altmış yaşa da, yetmiş yaşa da pek önem vermez. Ama bir hastahğın baskısı altında geçen günler ister isetemez zamana karşı bir yarış havasına bürünüyor. Bir şeyler bırakabilmek, bir hoş seda, bir güzel anı... Hepsi de, ölümlü insanın çaresizlik içinde, kenC U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 9 0 dini oyalamaya yönelik çırpınışları aslında.Belki de bir aldatmaca. Ama kimseye bir zararı yok. Bir yazartn, uzun yıllar görevini savsaklamış olmanın pişmanlığıyla, gecikmeleri kapatabilmek için, sel önünden kütük kapar casına bir telaşla, kaleme sarılması... Yaşam boyu görüp duyduklarmı, kendisiyle götürmemek, yararlanılabilir örnekJer olarak, anlayışlı ve meraklı okurlarıyla paylaşabilmek isteği. Bu içten istek, ister sevilen yazarlara öy künmekten kaynaklansın, ister bağlılığına inanılan okurlara bir borç ödeme davranışı diye görülsün, her halde düzeysel bir sanatçı kapılgısı olarak değil, insancıl bir tutum olarak yorumlanmak gerekir. • Tirali'ye GÖPIT Öykucülüğumüz Cemal Süreya'ya yamtlarından ı Türk öyküsü, yüz yılı doldurI mayan geçmişine karşın, çağdaş batröykücülüğüyle, atbaşı gidiyor denecek ölçüde başarılı bir görünümdedir. Ama kamoyu oluşturan organları, gazete ve dergileri yönetenler bu olgunun farkına varmadıkları için öykü, radyo ve televizyonda da, günlük ve haftalık basınımızda da hakettiği yeri alamamakta, günden güne büyük okur kitlesinin ilgi alanı dışına itilmektedir. Başlangıcı Samipaşazade Sezai'ye dayanan öykücülüğümüzün, ilk gerçek temsilcileri, bir sonraki kuşaktan Ömer Seyfettin ve Memduh Şevket Esendal'dır. Onlardan sonraki kuşa ğın en önde gelen adları da Sabahattin Ali Ue Sait Faik'tir. Bizim kuşağa gelince, yazın yaşamına biraz geç giren Haldun Taner'den tııtıın da, Samim Kocagöz, Orhan Kemal, Oktay Akbal, Yaşar Kemal, Nezihe Meriç, Necati Cumalı, Zeyyat Selimoğlu gibi önde gelen adlarıyla, hem nitelik hem nicelik yönlerinden en verimli dönemini yaşatmıştır öykümüze. Kırklı yıllarda, ellili yıllarda, birbirinden güzel öyküler yazan, kırka yakın öykücümüz vardı. Bizden önceki kuşağın kimi ustaları, bizim kıışak ve bizden sonraki kuşağın öncüleri. Böyle bir dönemi, öykücülüğümüz kolay kolay yeniden yaşayabilir mi? Sanmıyorum. 1950 kuşağı da o verimli dönemin sonlarında ortaya çıktı. Tarık Dursun K., Orhan Duru, Erdal Öz, Adnan Özyalçıner, Ferit Edgü, Demir Özlü, daha sonrakilerden Bekir Yıldız, Osman Şahin, Sevgi Soysal, Tomris Uyar, Sevim Burak ilk aİdıma gelenler.Bizden önceki kuşakta, yaşamdan kaynaklanan ger çekçilik, öykülerde egemendir. Ne var ki, başı sonu belirgin bir kurguya dayalı öykü, Memduh Şevket Esendal'ca kısmen, SaitFaik'ce genellikle bir kenara bırakılmıştır. Gerçekiistücülük, düşle gerçeğin içiçe verilmesi de, bizim kuşaktan öykücülerce ya da daha doğru bir deyimle, kırklı ve ellili yıllarda öykü yazan Ahmet Hamdi Tanpınar, Feyyaz Kayacan, Fikret Ürgüp gibi öykücülerce, başanyla denenıniştir. Daha sonraki kuşakların, yalnız gerçeküstücü, düş ve gerçeği karıştıran öykülerinde değil.yaşamdan kesitler sunan öykülerinde bile, biraz da Güney Amerikalı kimi yazarların etkisiyle, anlaşılmaz metinler yayınlamaları, öykünün gazete ve dergilerden dışlanmasının da başlıca nedenlerindendir. Gerek günümüzde yazmayı sürdüren ustalar yeni yapıtlar yayınladıkça, gerek ilk eserlerini veren genç yazarlar, öykümüzün hiç de küçümsenmeyecek örnek yapıtlarından beslenmeyi becerebildikçe, Türk öykücülüğü içine düşmüş göründüğü kısır döngüden kendini kurtaracaktır. • dan gazeteciliğe geçtim. 1957 yılında Vatan Gazetesi'ne katıldım. Ortak olarak ve çalışan olarak." "Evet." "Bir yirmi yıl da, bu gazetecilik serüveni Vatan Gazetesi'nde devam etti. Vatan Gazetesi'nde, hem yazar, hem yönetici, daha sonra gazetenin sahibi olarak da görev aldım." "Hikâye, dergi ve gazete yazarlığından başka, sizin gezi notlarınız da var. Bunlardan bazılaruu yayınladınız. "Avrupa'daki Amerika" admı taşıyan gezi notlarınızın bir değerlendirmesini yapar mısınız? Ne zaman ve hangi amaçla yazıldı? Dil ve üslup özellikleri neler?" "Tabii gezi yazısı yazmak, hikâye yazmak ve hikâye yayınlamak gibi, benim için ön planda yer alan bir çalışma değil. Bu tamamiyle gazetecilik mesleği içinde, gazetecilik görevi gereği kaleme aldığım birtakım röportajların, gezi türüne girerüerinden ibaret. Bunlardan birini, küçük bir kitap halinde yayınlamıştım. "Avrupa'daki Amerika" admı taşıyan bu kitap, bir gazeteci grubunun, NATO çağrılısı olarak, Avrupa'ya yaptığı bir gezinin hikâyesidir. Hikâye olarak da okunabilir, gezi yazısı olarak da okunabilir ' • SAYFA 5 Tirali'nin Öykücülüğü I "Sayın Tirali, edebiyata ilginiz, • ne zaman, nasıl başladı ve nasıl gelişti?" "Edebiyata ilgim, herhalde okumaya duyduğum sevgiden sonra başladı. Yani yazma gereksernesi, okuma gereksemesinden sonra gelişiyor." "Kim yönlendirdi sizi?" "Galiba öğretmenlerim... Ta ilkokul öğretmenlerimin bile, bunda etkisi olduğunu sanıyorum." "Yazma olayını nasd geliştirdiniz?" "Yazma olayı tabii ilkokulda başlamadı. Lise yülarında başladı. İlk öyküm, yayınlanan ilk öyküm *de, 1943 yılında, o zaman haftalık çıkan Yeşilgiresun Gazetesi'nde basılmıştır." "Öykülerinizde daha çok hangi konulara yer verdiniz?" "öykülerimde daha çok kendi yakın çevremden söz ederim. Birtakım gözlemler, o gözlemler sonucu öykü oluşur. Bir bildirisi vardır her öykümün aşağı yukarı. Bazısında açık, bazısında kapalı. Üslup olarak da, açıklı ğı, anlaşılırlığı her zaman yeğlemişimdir." "Net bir ifade kullanıyorsunuz." "Evet. Net bir ifade. Ne dediğimin bilinmesmini isterim." "öykülerinizin yanı sıra, siz gazetelerde de çeşitli yazılar yazdınız ve dergi çıkarttınız. Bu çalışmalarınızdan da söz eder misiniz?" "1952 yılında Yenüik adlı bir edebiyat sanat dergisi çıkardım. Bu beş yıl sürdü. Derginin yayınları da vardı. Otuz civarında sanat eseri, hikâye, deneme, şiir, çeviri. Ama hepsi, edebi değeri olan kitaplar. Bunları yayınladım. Ve 57 yılında dergi yayıncılığın