Katalog

TüPkiye Türkilere model olamaz... SAFA FERSAL ayımlanmış altı kitabı ve TV belgesel senaryolarıyla deniz tarihi ve kültürü araştırmacısı olarak tanınan deniz yuzbasısı Erol Multercimlet'in bu kez değışık bir konuda yedtnci kitabı yayımlandı. "21. Yüzyılın Esjğinde Uluslararası Sistem ve Türkiye Türk C'.ıınıhuriyetleri İlişkilcr Modeli." Anahtar Kitaplar Yayınevi yayınları arasında çıkan, 'l'ürkiye ile Türk Cumhuriyetleri arasındakı ılişkılerin boyutlarını inceleyip, Türkiye'nin "ınodelliğini" sorgulayan nıaster teziyle 1992 Sosyal Bilimler Araştırma ödülü alan Erol Mütercimler'in kitabıyla ilgili sorularımıza verdiği yanıtlarşöyle: Erol Mütercimler bu kez, TürkiyeTürk cumhuriyetleri ilişkilerine bakıyor Y Deniz tarihi ve kültürü araştırmacısı olarak tanınan Erol Mütercimler elimizdeki kitabıyla güncel konularımızdan birine eğiliyor. kar stratejisi" b.ij'l.ınuiHİ.ı, mıllici tavırl.ı değerlendirilcbilırsc Turkiye ve Azeıb.ıv can çok sey kaznnacaktır. Turkıye tçınde bulumlugu sistenııyle model olamaz dediğtıııze gore sızın öncrıııtz ne olacak? • Toplumsal vapı nitelikleriyle birhitine çok benzeyen bu halklartn (aslında ulus demek istiyorum, ama bunun bilincinde değiller), devlet olma süreçlerinde alması gereken modelin, Mustafa Kemal taıvıtından Batı'ya rağmen Batılılaşmanın b;ışarılması yolunda ilkeleri belirlenen model | olması, en gerçekçi görünenlerden biıİM dir. Nedir bu mudellik ilkeleri? 1. Çağtlaş uygarlık anlayısı, 2. Akılcılık, 3. Milli benlik, 4. Barıştan yana olmak. Modelde, küresel çağdaş ekonomik gelişmelerin ötesindc bu ilkelerin olması gerektiğine inanmaktayım Bu yaşamsal ve öncelikli bir önem taşımaktadır. Yoksa ABD ya da Batı emperyalizminin Orta Asya'daki karakolu ve sömürü alanı olmaktan kurtulamazlar. Türkiye'nin de ABD ve Batı sermayesüıe taşeronluk yap maması için akılcı, "ulusal çıkarlar stratejisi" belirlenmiş ve millici davranması gerekmektedir.Yanhs anlaşılmayı önlemek için bir konunun altını bir kez daha çiziyorum. Türkiye'yi model göstermek öteki Müslüman ülkeleri model göstermek yerine, kaçındma/ bir akılcı gerekliliktir Ama, sorunlannı daha önce kısaca sıraladığım ülkemizın helc "ikinci cumhuriyet" tartışmalarının yapıldığı haliyle modelliği gerçekçi değildir. Sonuç olarak diyorum ki; Türk Cumhuriyetlerinin yöneticileri ni biraraya getırecek "ulasal stratcjinın" uygulanacağı ortam yaratılabilsin. Yöneticiler, millici yöneticiler, küreselleşen diınyanın ekonomik hedefıni öncelikle akılcı ve çıkarcı yöntemlerle algılayabilirse, kendi modellerinı en kısa sürede bulabıleccklcrdir. • 21. Yüzyılın Eşiğinde Uluslararası Sistem ve Türkiye Türk Cumhuriyetleri tlişkiler Modeli / Erol Mütercimler I Anahtar Kitaplar Yayınevi Temmuz 1993 tstanbul /4Usay/a SAYFA 15 dın bırhgtnden wz ctmchjedirler. Bu bırlık mek zorundadır. Aliab. konusu çok ler kurulabilır mi? önemlidir. Çünkü, Arap ve Latin alfabesi arasındakı seçim, çağdaşlaşmataassup • Hayır kurulamaz. Bu içerikte "birlik" Turkıyede Turk Cumhuriyetleri ilifkısıyolayrunıdır. sözü etmek bileyanlıştır. Siyasi birlik isteni mudellik çerçevevnde ıncekmıpımz. Anmiyle yola çıktığınızda "pansilavizıııi" tjbırliğı gerekltdır, bunun pek çok yararı cak, Turktye bu ulkelere model olamaz tezıhortlatırsınız. Bu, Türk Cumhuriyetleri vardır ama, ışbtrlığt gerçeklejmediğı takdırm one suruyorsunuz. Halbuki pek çok kişı için büyük tehlike olur. Siyasi bırliğe gitde orlaya bırçok sakınca (ikacak dıyorsuterünione sürüynr. mek, düşünce bağlamında doğrudur; ama nuz. Petrol nedentyle buralarda iüikrar bunu "ulusal politika stratejisi" olarak olamaz varsayımmı, Almanya ve Rusya teh• Türkiye model olamaz diyorum. Türbelirleyip, devletin kasasına koyarsınız, ellikeuni işarel etmışsmtz. Azerbaycan olayı, kiye'nin model gösterilişi bir gerekliliktir li ya da yüz yıl sonraki hedef dersiniz. Fakurulamayan ifbırli&tnın bir sonucu muama gerçekçilik değildir. Çünkü bir ülkekat popülist sloganlarla ortaya çıkarsanız, dur? Türkiye için berşey bıttı mı? nin başka ulkelere model olahilmesi için düşünce, düş olarak kalır. Türkiye'nin göekonomik, hukuk, sosyal, eğitim kurum Bu bölgelerde ABDRusyaÇinrünür islemi "ekonomik birlik" olmalıdır. larının iyi yapdanmış ve kusursuz işliyor HindistanJaponyaİranisrail ve AlmanBuna kimsenin söyleyecck sözü olamaz. olması gerekir. Halbuki Türkiye'nin birya'nın doğrudan çıkarları söz konusudur. çok açmazı var. Şıkayetçi olduğu anayasa Bu kadar çok sayıda devlet hammadde ve 2I.yuzyıl Turkyuzytltolmayacah dısı, işlevi surekli olarak yerilen yüksek öğstratejik alana hakim olma peşındcyse, yonunuz... renim sistemi, tüm hükümetlerin yakınher an herşey olur. Sanayileimiş. ülkeler Eğer popülist sloganlara devam edidıkları ağır işleyen bürokrasisi, yakalayaarasında topraklarından petrol çıkmayan lirse, ne Adriyatik'ten Çin Denizi'ne kamadığı çağdaş demokrasi ve ınsan hakları ülkeler Almanya ve Japonya'dır. Körfez dar Türk dünyası kurulur; ne de 21. yüzile bir türlü gerçekleştirilemeyen sosyal krizinden sonra, ABD Japonya'nın petrol yıl Türklerin yüzyılı olur. Bu sloganlar devletin olumsuz görüntüsü de, sosyal gereksinmesini Filipinler'den karşılattı. uluslararası ilişkilerde kuşku ve kaygı yaalanlarda Türkiye'nin Kafkasya ve Orta Almanya'ya ise tek seçcnek kaldı; Kafkab ratır. Nitekim yaratmıştır da. ÇalışmamAsya'ya model olma, örnek alınnıa konuya petrollerine uzanmak. Buradaki petroda bunun yanlı^lığını anlatmaya çabalasunda ciddi çelişkileri olduğunu ne yazık lu Ermenistan ve Ukrayna üzerınden ta^ıdım. ki, gizleyemeyecek durumdadır. Üstelik, yıp TunaRenOrta Avrupa bağlantısıyla Dıl,dın, kultur, tarihorlaklığı veaymlıTürkiye'nin gündemine ikinci cumhurigından yola çtkdarah birlik kurulacagı soyle Hamburg'a döknıek istemektedir. Böyleyet tartışmasını da getirdi attılar. ce yıkılamayacak Almanya yaratılacaktır. nıyor. Bu öngoruye de katdmıyor musunuz? Bu durum ba^ta ABD olmak üzere Avru Turkıye hiçbir alanda model olamaz Bu cumhuriyetlerde yaşayan halklapa'nın öteki gelişmiş ülkeleri, Türkiye ve mı? rın yapılarını gerçekçi ve duygusallıktan Israil'in hatta Moskova'nın çıkarlarını^.e Türk Cumhuriyetlerinin Türkiye'yi arınarak saptamak gerekiyor. Öncelikle deleyecektir. Durum böyle olunca, bu örnek alabilecckleri, Türkiye'nin onlara ulus olmanın bilincine varacaklar, devletcoğrafyada barış ve huzur sağlamak, çok ıjık olabileceği alanlar var. Bunları: Laikleşme sürecı işletilecek, devlet olarak ilişki incclikli uluslararası politika uygulamaya lik Batı düzeyinde olmazsa bile demokkuracaksımz. Bunlar henüz aşiret düzeni kalmaktadır. Buradaki sorunların çözülürasi tüm şikayetlerimize karşın "insan içinde hareket ediyorlar. Ilukuk istemi ve şünde temel aktör Rusya'dır. Eğer Mov hakları" serbest pazar ekonomisi Latin yasalar yok. Bunun ötesinde Türkiye ile kova tran ile doğrudan sınır olmak ıstıalfabesine geçis Öğretim ve kültür alabu Cumhuriyetler arasında dil ve dın benyorsa, tüm diinya gibi Türkiycde yalnızca nıuda ishirliği Askeri eğitim ve işbırhği zeşnıesi, kültür birlıkteliği, Orta Asya'dan seyirci olur. Batı dünyası bunu onaylaBatılı ülkelcrle ışbırliği Batı kurum ve göç doğruysa tarih ortaklığımız bulunmam derse, bu kez de istikrarsızlık yani kuruluşlarına uyelik, alanları olarak belirmaktadır. savaş olacak demektir. Moskova'nın güç leyehiliriz. Çağımızda din, ulusları birleştiren, onispatı ile yetineteğini sanıyorum.SSCB Gözardı edilmemesi gereken bir gerçek ları biraraya toplayan (hele Müslümanlarçöktü ama, "ben ölmedim" demeye çalıtum çıplaklığıyla karşımızda durmaktada) bir olgu değildir. Bunun altını çizmek şıyor. Haklı da. Merkez Bankası, dövizi, dır Bu cumhuriyetlcrin köktendinci, lslagerekir. ordusu var. Azerbaycan'ın ise hiçbir şeyi mi dcvletleri örnek almaları yerine, şikaDil konusu biraz daha farklıdır. Kültür yok. IJluslararası ilişkiler matematik bir yetçi olsak bıle, Türkiye'yi örnek almaları ortaklığı olan ulusları birliğe götüren ortadenge üzerine kuruludur. Sonuçta Azeren akılcı seçimdir. Kafkasya ve Orta Asya mı hazırlamada etmen bir öğe olarak yabaycan petrolü Ceyhan'a akacaktır. BuraCumhuriyetleri'nde fundamentalizmin rarlanılabilir. Bu nedenle cumhuriyetlerin ya akıtılacak petrolde ba$ta tsrail olmak gelişmesi, bölgede istikrarsızlık, belirsizen kısa sürede Latin alfabesine geçmesi üzere Batı'lı her devletin çıkarı bulunlik, terörizm demektir. gerekiyor; Türkiye bunu çabuklaştırabilmaktadır. Olaylar ve sonuçları "ulusal çı Türkiye'de bazı çevreler siyasi birlıkten, mek için tüm olanakJarını harekete geçirC U M H U H İ YET K İ T A P SAYI 1$ 9