Katalog

Roman, Durruii'nin eenaze töreniııin betimlemesiyle baslıyor. Sonra da İspanya'daki an.ırşjzmin köklerine, dayandığı temcle ve ülkedeki siyasal ekonomik <,'alkaniılara, bıınalımlara ve parıilerin konunuma değiniyor, daha doğrusu açıklamal.ır getimor Enzensberger. İspanya claki scndikal harekttin gelişmesi ve sendikal savaşımda anarsjstlerin giderek gücjenmesinin ve ortaya (,ıkan kolektit düşüncenin ne denleri romanın gelişmesine kalkıda bulunııyor. İspanya'nın 19171931li yılları ve ülkenin içinde bulıınduğu karmaşa, suııra 19i 11936 yılları arasındaki siyasal gelişıneler. Cumhııriyet dönemi. Faşiznıin adım adım ortaya <,ıkması. Anarşjstlerin önlenemeyen yükselişi, köylülerın yaşanı koşulları ve müıadeleye kaiılnnılan; siyasal görüi)ler arasındaki «,'clı^kiler: Sosyalistler, komünistler ve anarijistler. Gerici güçler, iktidarı elinde bulunduranların baskısı, askerleriıı egemenliği İspan ya'nın bir hapislıaneye döniişmesi; çittliklerin, tabrikalarm işçilerce ve köylülerce ele geçiıilişi; yanmış, yıkılmış biı İspanya'nın üstünde toplanan kara bulutlann ürküHicülüğü; anarşistlerin silahlannıası, düzensi/ bir orduyla iktıdara doğru ve "üzgür kcımüni/ın"i kurmaya dıiğru tırmanmaları; Madrid'e duğru yiiriiyüş ve Madrid'i savunmak; Durruii'nin kahramanlıkları, ününün giderek artması, ııluslararası bir elsane baline gelmesi... Böylesirıe canlı, büylesine bol tanıklı ve belgeli bir ronıanı sıkılnıadan ve elinizden bırakmadan okuıan neden nedir acaba? Rumanın üslubıı mu? Dilinin akıcılığı mı? 'I'arih, belge ve bilgi koknıaması nıir1 Alınıılann seçilişindeki özen mi? Enzensberger in bu işi iyi kotarması mı? bepsi belki. Ronıanı önemli kılan^eyleı tlebunlar. Roınan, Durruii'nin cenaze löreniyle başlamıştı, onun öldürülmesiyle ve anarşizmin gerilemeye başlamıyla da biter. Enzensberger, Durruti'ye ilişkiıı pek çok şeyi gö/den ge(,irmesine, ona ili^kin birçok şeyi okuınasına ve onu tanıyan bir yığın insanla konu^ınasına karşın.şüylesornıaktanedemez: "Esasen bu adam neydi, nasıldı?" "Onun hakkında liir arava geiirilebilen her şeyi okuduklan sonra bile Durruti, oldu ğu gibi kalır, yani meçlıul biri, kitlenin içinden bir adam olarak. Anlatılanlarda, unıın bnkkınd.ı söyleııen olunısuz saptamalanntekraredilmisolduğugöze çarpnıakladır: "İyi bir konuşmacı değildi. "Kendini dü^ünnıezdi." "Bir kuramcı ıleğildi o." "Bir general olarak düijünemezdiniz onu." "Mağrur değildi." "Birpartilideri gibi değildi." "Kumandanlıkiaıı hi(; anlamazdı." Örgüılü (j.ılıjma ona gore değildi." " O C U MHUR I Y ET K IT A P S A Y I 1 7 8 Durrutınin karibi Emılı ennoMorın (Ustte, soldai Madrıd,20 Kasım 19Î6 Hotel Rıtzdekıre vır (Ustte, sağda) \ T £L CSHjEll ıu UUIİ(iupfln limnl LNT FAI nın propaganda afısı 1937 (Altta. Solda) Durruti ef 53nesınınbır belge5i El Torodange cıcı olarak basılmısbır para (Sağdj) i hımmn llr?l!i m PAGARÂ AV PORTADOB CHMCO 11 ÎOıKS l i İHlltC PESETAS ( N MONCDA NACIONAL 000383 * fonksiyoner değildi, entellektüel değildi, strateji aılamı değildi." Böyle bir adam kendi türeğiyle, bir kaza kıırjunuyla, yani dikkatsizliği yüzünden, ölüyor.()mer Laçincr'in Önsöz'ü "Ütopya, Anarşizm ve Bir Vicdan Mulıasebesi" önemli bir yazı bence. Geçmişi derinlemesine kavrayan, teoriyi iyi bilen bir beynin ürünii Onsöz! Günümüze dek u/.anan siyasal mücadelelerin düğüm noktalarını, (,ıkmazlarını, siyasal karşıtlıkların sorunlarını ayrıntılı (ve Enzesberger'in romanından ıızaklaşmadan) ele alması, kitabı anlamamızda yardımcı oluyor. İspanyol anarşizmin ayrıntılı bir panoramasını çizen yazarın değinmediklerini Laçiner'in yazısından tamaınlıyoruz. Oldukça zor bir kiıap olmasına karijin ((,'eviri açısından) Anarşinin Kısa Yazı, Mehmet Aşçı'nın başarılı çevirisiyle rahat okumayi, keyifli okumayı sağlıyor.Ünlü İspanyol sairi Alberti'nin bir şiiriyle bitirelim yazımızı: "Sesim karada ülürse / deniz düzeyinc indirin onu, / götürüp kıyıya bırakın. / ... Deniz yüzeyine indirin onu, / beyaz bir savaşgemisinin/ kaptanı yapın." Ünlü Alman yazan Hans Magnus Enzensberger'i İ'ürk okurları şu kilaplarından tanıyor: Havana Dııruşması (1967), Titanic'in Batı^ı (1983), Ah Avrupa(1990). Anarşiııin Kısa Yazı'nı sinemaya da aktaran Enzensberger, romanına ilişkin şıınları da yazmadan yapamıyor: "Son söz de / yazar da / biımemektedir. Çıinkü dağıtıp bozarak ya da kalılıponaylayarak, unularak ya da aklında tutarak, biryana bırakarak ya da anlaimayı sürdürerek bu öyküyü dönüştürmek isteyen, yazardan sonraki kişj, bu bir sonraki ya da gecjd olarak sonraki kişi, okurdur. Onun özgürlüğü de kı sıtlıdır, önünde hazır bulduğu, öyle maksatsızca önüne boşaltılmış, insan eli değmemiş kaüksı/. nesnellık içindeki bir malzeme değildir. Tam tersi: Burada olanların hepsi, değişik eller den ge(,'inişür; kııllanılmış olmanın izlerini taşırlar. Bu roman bir defadan fazla yazıldı, birçok kişi tarafından, yalnı/ kitabın sonunda adları olanlar ca ıkğil. Okur da onlardan birisi, öyküyü anlatan son kişidir. 'Iliçbir yazar, bu öyküyü yazmaya cesaret edemezdi." Ea<,iner'in deyimiyle, Enzensberger'in romanı Atıarşinin Kısa Yazı, "...ölümeadanm^birağıuır." • Anarşinin Kısa Yazı Buenaventura Durruti'nin Yaşumı ve Ölümü / Hıım Mıigmıs F.nzcınbcr^cr I Abnanca'dan çcırrı. Mehmet Aşçı I Ayrtntı Yay./Şnhal 1993/s.292. S AY F A 9