Katalog

Simon Tormey'in "Totalitarizm" adlı kitabı ilk kez Türkçe'de yayımlandı Totalitarizm, yeniden... Geçtiğimiz aylarda Türk yayın hayatında sıkça rastlanmayan ilginç bir olay yaşandı. Ayrıntı Yayinları Simon Tormey'in ilk kitabı olan "Totalitarizm" adlı çalışmasını"Dünyadailkkez"yayımladı. Yayıneviyetkililerindenaldığımızbilgiyegöresözkonusukitapikincikez ManchesterUniversityPresstarafından"TiranlığınAnlamı: Totalitarizm ve Sosyal Teori" ad ıyla bu yıl yayimlanacak. TAMERKOZAKLI da önemli farklüıklar arz eden bu beş kuramcıyı "birleştiren özellik. siyaset hakkında kuram oluşturmanın belirli bir biçimine aynı biçimde bağlı kalma larıdır."(269) Tormey, 'siyaset hakkında kuram oluşturmanın belirli bir biçimi' dediği şeyin, ikili karşıtlıklar temelinde işleyen ve 'öteki'ni açıklayarak kendini» kuran bir metafizik olduğunu göstermek istemektedir. Yazar siyaset teorisi / felsefesi hakkındaki bu görüşlerini ağırlıkla yapısalcılıksonrası Fraıısı/ düşünürü'J. Derrida'nın kavramsal çerçevesine oturtmaktadır. Derrida'ya göre, Batı felsefesi Bati metafiziği olarak da okunabilir. Onıı metafizik kılan, varlık ya da hakikat'i açıklayan sabit bir anlamı varsayması dır. Batı dü^ünceM, devasa bir deği^im imon Tormey'in Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan kitabı Totalitarizm oldukça şaibeli bir konuyu ele alıyor. Şaibe, kavramın soğuk sava^ düneminde Hür dünya'nın 'Demirperde'yeyönelik ideolojik mücaddesindc merkezi bir konum işgal etmesınde. Biraz da bu işgal nedeniyle 'totalitarizm' sol açısından öyle pek de üzerinde durulacak bir kavram olagelmemiş tir. Ancak, kavramın (solun veri aldığı) belirli bir sistemi açıklamaya yönelik yanı altmışlarda tıkanmış, bizzat bir tür anıikomünizm olarak da göriilebilecek olan Batı Sovyetolojisi tarafından 'bilimdıs/ bir soğuk savaş ürünü olarak rala kaldırılmıştır. 'Totalitarizm' Batı'nın kendini terkinden epeyce sonra Doğıı Avrupa'da ortaya çıkmıs., bağımsız politik düşünürler laraiııulan yeniden devreye sokul S muştur. (*) Kavram Doğu Avrupa'da başlayan bu 'ikinci hayatını' 1968 Prag Baharı'nın bastırılmasından sonra; mııhalefetın sistemi kendi içindeh dönüştürmeye yönelik umutlarının tukennıesine borçludur. Burada dikkat edilmesigerekliolanhusus, kavramın ilk hayatındaki nesnesi (Nazi Almany ası ve Stalin Diktatorluğu) ile ikinci hayatındaki nesnesi (Stalin sonrası dönem) arasındakifarklılıktu. Her iki biçinniyle de 'totalitarizm' çerçevesinde düşünebileceğimiz mckân (lar) artık fiilen yok. (**) Bu boyutuyla totalitarizm defterini kapatmak da bir ölçüde mümkiin. Ancak totalitarizm kuramcıla Totalitanzm DoğuAvrupadabaslayanbu ıkıncıhayatını 1968 Prag Baharı nın bastırılmasından sonra muhalefetın rında modern hayat ve sistemi kendı ıclnden dönustürmeye yönelık umutlarının tükenmeslne borçludur onun hakkındaki bilinveakıjkanlık içerisinden nihaibir'söz' cimize ilişkin özgül ve eleştirel bir başTormey'e göre, totalitarizm kııramdolayımıyla'hakikat'i çıkarabıleceğıne ka boyut var ki onun üzerinde durmalarının "akademik bir çözümlemenin inanır. Oysahakikatinkendisigibı.dil va de^er. gereksinimlerinden çok, ideolojik ya de değiiim içindedir; onu kullanışıda değer yüklü gereksinimlerin ürüTormey'in kitabı da tam boyle bir mızdan bağımsız bir 'anlam ı işaret etnü" (20) olarak eleş,tirilmesindehiçbir bağlamda yazılmış. Yazar işin ilk kısmez. Batı dü^uncesi biz/at bu dcğı^iözgiin yan yoktur. Tormey'e göre, tomıyla totalitarizm kuramcılarının mın ürünü olan açmaz ve sorunları nıtalitarizm kuramcılarının açıklamaları'totaliter' buldukları örneklerin gerhai olarak çözmek arzusunun dışavu nın tatmin edici olamayışı, onların çekten de totaliter olup olmadıklarıyrumudur. Bunu yaparken, 'aşkın' bir ate^Ii birer liberal olarak 'meseleye' sıla ilgilenmekten çok, söz konusu bei, ilk ilke çevresinde olu^turduğu ikili cak bakmaları, 'nesnel' olmamaları deönemli totalitarizm kuramcısının (C^. karşıtlıklar aracılığıyla kendi oncülleriğildir. Ona gore sorun, "sadece dogFriedrich, H. Arendt, L. Schapiro, H. ni evrenselleştirir. Ancak Derrida'nın matik eğilimli liberallerle sınırlı kalmaMarcuse, A. Heller) politik ve felsefi amacı bu noktada böylesi ilk ilkeleryan, farklı geçmışlerden ve entelektüel öncülerini sorgulamayı, onların çalışden azade yeni bir felsefi sistem kurgeleneklerden gelen kuramcıların da malarını izleyerek kar^ılaştırmalı bir mak değildir. Çünkü ona göre, bu tür çözümleme sunmayı hcdcflemi^. Tor payla^tığı bir kuramlaştırma yöntemi ilk ilkeler kaçınılmazdır, tarihsellik ya da yaklaşımı" nın dayandığı ön varmey'in çalışmasının bu yanıyla totalitaiçinde üzerimizesinmiştir. Yapılabilesayımların ideolojik nitelik taşımalarırizm kuramcılarına yönelik elcştirinın cek olan, bu felsefi sistemlerin, yapıladır. Totalitarizm üzerine ilgileri tarklı geleneksel yaklaşımından farklılaştığırın belirli ve sınırlı birer anlam sistemi nedenlerce kışkırtılan, yaklaşımlarınnı sö^ylemek gerekir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 5 3 S A Y F A 10