Katalog

Rus şairi Andrey Voznesenski Newsweek'in sorulanm yanıtladı: Amaç Avrupa demokrasisi 59 yaşındaki Rus şairi Voznesenski ülkesini yarı Avrupalı yarı Asyalı olarak görüyor. Gorbaçov reformlarının getirdiği en iyi şeyin özgürlük olduğunu söyleyen şair, insanların artık politika istemediğini ileri sürüyor. us edebiyatında Boris Pasternak'ın izini süren şair Andrey Voznesenski, 1960'ların Sovyetler Birliği'nde gençliğin "ilah"larıarasınagirmişti.Küllür dünyasındaki ününü hâlâ sürdürcn Voznesenski, geçenlerde New York'ta şiir dinletisinekatıldı, resimleı ini ve kolajlarını sergiledi. Rir zamanların "haşan" ozanının kolajları arasında, ağustos darbesi sırasında tankların iz bıraktığı Moskova sokaklarından alınmış asfalt parçalan da vardı. Rir /amanlar Yevgeni Yevtuşenko ile birlikte binlerce kişilik spor salunlarında şiir okuma gecelerine karılan, Sovyet şairleri arasında yaratıcı bir yeniden doğuş akımını başlatan Voznesenski, Newv week'ten Steven Strasser'ın sorularını yanııladı: 'resmi neden olarak benim biçimci olmam gösteriliyordu. Tam bir skandal yaşandı. Konuşma yapmak için kürsüye çıkmıştım. Kruşçev de tam arkamda duruyordu. Birden bana bağırmaya başladı. Ama ben dönüp arkama bakmadım, zaten o sırada bağıranın Kruşçev olduğunu da anlamış değildim. Onun için de, "Liitfen sözümü kesmeyin" demekle yetindim. Sarhoştu, "Yoldaş!" diyeceği yerde "Bayım!" diyordu. "Defol git benim salonumdan!" Kültür bakanı ya da başka biri sandığım için ben yine, "Sözümü kesmeyin" dedim. Bu kez Kruşçev öflceden deliyedöndü. Yerinden fırladı, bir bebek gibi ağlayarak, "Komünist Partiye kara çalıyorsun! Bir Macar Ihtilali istiyursun! Kendini ikinci bir Pasternak sanıyorsun!" diye bağırıyordu. Ardından Polis Bakanı fırladı ve bana "Kremlin'e beyaz gömleksiz ve kravatsız gelmişsin. Sen bir beatnik'sin!" dedi. () sırada salonda beatnik'in ne de mek olduğunu tek bilen oydu, ama herkes, "Beatnik! Beatnik!" diye bağırmaya başladı. gerçek bir kırmayız. Rus kadınlarının gözleri, Asyalı gözleridir. Karışık bir zihniyet var; sorun yalnızca komünist ya da sosyalist sistem değil, sorun Asya. Ruslar kapalı insanlardır. îçlerine girmenize asla izin vermezler. Batı'da birçok kişi, komünizm yıkılır yıkılmaz ycrini daha soylu bir şeyin alacağını sanıyordu. Sizcc bu dönem son 75 yıldan daha iyi olacak mı? Kuşkusuz daha iyi olacak. Ama en büyük tehlike, çok aşırı gitmemizde. Kapitalizm ülkümüz oldu çıktı, üstelik bugiinkükapitalizmde değil, 19. yüzyılın kapitalizmi. Sanırım bu da toy bir kapitalizm olacak. Tanrı olsaydım, Rusya'nın kapitalizm sonrası dönemde yeniden doğmasını sağlardım. Eski sistemimizde bile bazı şeyler o kadar lena değildi, sözgelimi sosyal sigorta gibi şeyler. Toy kapitalizm bu tür şeyleri yok edebilir. Bence bizim toplumumuzun özel bir kültürcl misyonu var. Örneğin, ben bir şairim ve ülkemizde herkes ezbere şiir okur. Gorbaçov, taksi şoförleri, herkes şiir okur. Bu özelliğimizi yitirirsek, Rusya olmaktan çıkarız. Elbette ekmeğe, başımızı sokacak bir eve, işe ihtiyacımız var, ama o özelliğimizi yitirmeden bütün bunları nasıl becereceğiz, bence sorun burada. Kültür gerçekten tehlikede mi? Gorbaçov reformlarının en iyi yanı, halka getirdiği özgürlük. Sanat açısından en iyi yanı da, sansiirün kalkması. Son üç yıldır ülkemizde Uk kez sansürsüz yaşıyoruz. Ama çok ilginç bir durum söz konıısu. Dergi abonelerinde düşme var. Neden? Çünkü insanlar çok fazla politika istemiyorlar. Politik sanat yapınaya alışmıştık, karşı çıkıyor, zaman zaman gizli yayınlar çıkarıyorduk. Oysa şimdi profesyonel politikacılarımız var, insanlar dergilerde politika değil, gerçek edebiyat istiyorlar. Artık Stalin'le ya da gizli polisle ilgili şeyler okumaya katlanamıyorlar. Artık herşey açık. Din de. Artık rahipler her gün TV'ye çıkıyorlar, kiliseler her gün açık. Her şey biraz kitle halinde: Kitle politikası, kitle dini evrenbilim, altıncı enerji ve "rock and roll." Artık rock konserleri veriliyor ve ben hayatımda ilk kez saf şiir yazabüiyorum. Yeni kuşak gerçekten iyi bir şair kuşağı olacak. Çünkü artık özgürler. îstediklerini okuyabiliyor, istediklerini B İ R Ş İ İ R K İ T A B I Korsan Yayın'dan Son Dokunuş / Merih Akoğul / Korsan Yaym, tst. 1992 / 78 s. ij Korsan Yayıncılık şiir kitaplarının 12. sini Merih Akoğul'a ayırdı. Akoğul'un"Son Dokunuş" adlı kitabının kapağında Gustav Klimt'in bir resmi yer alıyor. Merih Akoğul'un kitabında yer alan "Tango" adlı şiirini yayımlıyoruz. Bakalım beğenecek misiniz? R Tango Saten aşklarım, alnım güzdür Cumhuriyet Balosu'nda yalnızlığım Sarkaç / Zamana indirdiğim tabut Elimden bilerek düşürdüğüm güldür Akseder camlara karanlığım Nabzımda yok olan telâş: Akşam. Çekerken bir tülü aramızdan Cehenneminde zakkumdan konuşulur. Yerler duvar, dört duvar akordeon Mumyalandı gençliğim, bırak elimi kirvem Yazgımın solan aynasmda Suretiniz asılı duracak. Sunradan çerçevelediğiniz o asfalt parçalarını sokaktan nasıl kazıyıp çıkardığınızı doğrusu çok ınerak ediyorum... VOZNESENSKİ Gerçekten de çok zor oldu. Rir arkadaşımla bir keresinde Beyaz Ev'in (Rusya Parlamentosu binası) oralara, bir keresinde de Radyoevi'nin çevresine gittik. Kuşkusuz, polisler bize bakıyorlardı. Ama biz çok önemli bir işimiz varmış gibi yaptık. Trafik görevlisiymişiz gibi polislere yakJaştık ve onlardan arabalan durdurmalarını rica ettik. Ününüzü Nikita Kruşçev döneminde kazanmıştınız. Oysa serginizdeki parçalardan birinde, Kruşçev'in bir dizi fotoğrafına btr sifon zirıciri takılı. Kruşçev, sizi bugün hâlâ bu kadar sinirlcndirecek kadar sert mi eleştirmişti? Hayır.sandığınız gibi değil. Bence Kruşçev beni kıskanıyordu. Yeni, genç güçlerden korkuyordu. Beni eleştirmesinin altında yatan buydu aslında. Ama s A y F A 6 Son üç yıldır sansürsüz yaşıyoruz, ama çok ilginç bir durum da var: Dergi abonelerinde düşme görülüyor. İnsanlar artık gerçek sanat istiyor. Bütün bunlar göz önüne alındığında, şimdi komünist olmayan bir Rusya'nın yeniden doğuşundan menınunlıık duyuyor musunuz ? Rusya'nın sorunu, bizim bu ülkeyi bir Avrupa demokrasisine dönüştürmeye çalışmamızdan kaynaklanıyor. Oysa Rusya yarı Avrupalı, yarı Asyalı bir ülke. Asya ise İran'ın, Çin'in, buyurganların zihniyetini taşır. Biz Ruslar öğrenebiliyorlar. Şimdi gerçekten büyük edebiyat geliyor. Ama Rusların bu edebiyata pek o kadar ilgi göstermeyecekleri gibi bir his var mı içinizde? Arnold Schwarzencggcr filmleri seyrctmek isteyecekleri gibi bir his? Korkunç bir öngörü, ama henüz böyle bir durum yok. Barı'dan gelen video kötü şeyler de getiriyor, iyi şeyler de. İyi şeylerden biri biçim. Orneğin, bir rock video klipi ne işe yarar? Rock video klipi bir duyumdur. İnsan birden, bir an için aptallaşabilir, ilkelleşebilir, ama aynı zamanda çok modern bir biçimde eğitilmiş de olabilir. O klibi çeken adamlar Salvador Dali'yi, Robert Rauschenberg'i biliyorlardır, klipte uygulanan üslup zamanm içinde sıçrama olanağına sahip. Aslında Rusya'nın adım adım, yüzyıllar içinde ilerlemeye ihtiyacı var. Ama "rock and roll" aracılığıyla ani bir sıçrama oluyor. "Rock and roll" Rusya'da çok önemli bir kavram. Bu kavramın modern şiirden geldiği kesin. Ve umarım şiir böyle sürecek. O CUMHURİYET KlTAPS/\V/1t6