Katalog

Ayşe Davaz "Renk Kavram Sözlüğü"nü anlattı Leylağı güzel gösteren yesil yapraklarıdır Renk Kavram Sözlüğü (Renk Kavram Alanları Üzerine Bir Deneme) / Ayşe Davaz / Ofset Yapımevi Yayını / 82 s. DENİZ EKİN 1951 Malatya doğumlu olan Ayşe Dava/, İstanbul Devlet Güzel Sanat lar Akademisi Gralik Bolumu'nubitirmış Daha sonra UrSıno lnstitııto Statale d'Arte'de çizgi tilm ııstune cğıtim gören Davaz, 19K6'da doktor ıınvanını almış. Plastik sanatlar ve tasarımda gösterge, simge, görüntü, iletişim ve göstergebilim konularında araştırma ve çalışmaları hulıınan Davaz'la kısa bir sürc ünce yayımlanan "Renk Kavram Sözlüğü" adlı çalışması üstüne konuştuk. SÖZLÜK'TEN B İ R BÖLÜM Kırmızı 1. ADLAR (kırmızı) al, kırmızı, kızıl. Kızıllık, kırmızılık. Kırmızılaştırma. Komünist. Kızıl hastalığı; kızamık. Kızılay. Kırmızı oy 3. ADLAR (süslenme) al, allık, rııj (Fr.). Kmnızılanma; allanma; allanıp pııllanma, allara bürünme, al giyme, al bağlama. 4. EYLEMLERkırmızılaştırmak, kırmızıya boyamak; kana boyamak. Kırmızılanmak; allannıak, allanıp pullanmak, al giymek, al bağlaınak. Kırmızılaşmak, kızarmak, pembelejîmek; renklenınek; yüzüne renk ;',olmck Ala/lanmak; alazlaşmak. Alaca InıLien olnı.ık; alı al, moru mor olmak bkz. l(ı 2, ui/üne ateş basmak; renkten renge girınck. Kırmızı kırmızı olmak; kıpkırmızı olmak; alev alev olmak, al çuhaya dönmek. Kan gölımc doıuışmek I layatı toz pembe görmek. 8. SIFATLAR (kırmızının başka renklerle birlikteliği) burunkanı rengi; mercan kırnıızısı. Kızıl (saç rengi). Yakuf, fesrengi; \aVes.t.) , lâagun (es.t.), lal rengi. Fırfırî (es.t.). Erguvan,ErguvanîlV.j./J. Güvez; galibarda. Siklamen. Kızılcık rengi... Renk kavramları konusunun başlangıçta size önemli görünen yanı neydi, hangi dürtü sizi bu çalışmayı hazırlamaya yünlenderdi ? AYŞE DAVAZ Beni bu çalışmaya iten en önemli neden, rengin sözlıi dil aracılığıyla ne ölçiide aktarılabileceği sorusu oJdu. Toplumda renk bilincinin oluşması ve bir renk beğenibinin gelişmesi dille ilintilidir. Çünkü incc renk ayrımlarının dile getirilememesi, adı konmamış şeylerin tasarlanamaması anlamına gelir. Yetersiz adlandırmaların yeler.siz kavramlaı uluşluracağı açıktır. Yabancı renk leriınlerinin giderek daha yaygın ve gelişigüzel bir biçimde kullanılması ve hâlâ belli standartların ulu^turulamaması bıınıın en önemli etkenlerinden biridir. Ya/ında, sanatta ve uygulayımda yetkin örnekleri olan kiiltürümüzün, bu özel alanda dille nasıl yansıdığı ortaya konulmamı^tır. Bu durum özellikle gorsel hanaılarda ve kitle ileti^im araçlarında sorunlar yaratmakiadır. Bunun büyük bir eksiklik olduğu inancı, bende bir 'renk sözlüğü' hazırlama dü^üncesini uyandırdı. İşe rengin kavram alanlarını ara^tırmakla başladım ve böylece Renk Kavram Sözlüğü ortaya çıktı. Çalışmanızı hazırlarken hangi kaynaklardan yararlandınız? DAVAZ önce terimleri ana kaynağından araştırma yolunu tutarak başta TDK'nın Türkçe Sözlük'ü olmak üzere Kavramlar Dizini ve Yeni Tarama Sozlukleri temel kaynaklanmı oluşturdu. Daha sonra genel bir sözlükte yer almayan özel maddeler için mimarlık, sanat ve renk gibi özel alan sözlüklerine başvurdum. Tüm tanımları Türkçe ve yabancı dilden kar^üa^tırmalar yoluyla belirledim. Bu konuda benim için ilk esin kaynağını okışturan Roget's International Thesaurus'u özellikle belirtmeliyim. Ayrıca Renk ve Boya Adları Dizini için Türkçe boya kataloglarından olu^an bir bütünceden yararlandım Renkler üstüne bilgi birikimimize önemli bir katkı sağladığım düşiindüğümüz süzlüğünüzün yapısından biraz bahseder misiniz? DAVAZ Tüm kavram sözlüklerinde olduğu gibi burada da bir ilişkiler ağının oluşturıılması amaçlanmıştır. Ayse Davaz, toplumda renk bilincinin olusması ve bir renk beğenısinın gelismesl dille ilgllldlr dlyor (Fotoğraf Alı öz) Yani yalnızca belli bir renk düşüncesinden yola çıkdarak ilgili sözcüğc ulaşılmakla kalınmayıp, oluşturulan bölümlenme dizgesiyle bölüm içi ve bölümlerarası ve renklerarası ilişkilerin kurulmasına da çalışdmıştır. önce renkler 10 renk aılesine ayrılmıştır. Her renk ailesi kendine özgü bir bölüm düzenine sahiptir. Bu bölümler 'ad, eylem, sıfat ve benzetme' gibi dilbilgisel sınıfların yanı sıra 'ırk, ten, göz, saç ve hayvan renkleri' gibi özel gruplardan oluşabilmektedirler. Ayrıca bazı bölümler ve özellikle de sıfatlar, renksel yoğunluk açısından da değerlendirilmiştir. Renk ve Boya Adları Dizini ve Renge İlişkin Kaynaklar tüm renklerde yer alan ortak bölümlerdir. İç bağıntıların oluşturulması noktalama işaretleri ve sayısal bir dizge aracılığıyla sağlanmıştır. Renk Kavram Sözlüğü bir dizinle son bulmaktadır. Bu alanda başka bir çalışmanız olacakmı? DAVAZ Halen ansiklopedik bir renk sözlüğünün çalışmaları içindeyim. Birinci amacım, bu alandaki söz varlığını olabildiğince geniş tutabilmek. İkinci olarak tanım ve betimlemelerle ve saptanan maddelerin 3 dilden karşılıklarını vererek belli bir renk bilincini sağlayabilmeyi hedefliyorum. Üçüncü olarak, renklerin kavram olarak doğu şunu, birden fazla anlam yüklenmesini, başka kültürlerle olan etkileşimi, kısaca rengin anlamsal evrenini ve tüm hikâyesini vermeyi amaçlıyorum ki bu da sanırım bu çalışmanın en özgün ve en ilginç yönünü oluşturacaktır. Sizce rengi renk yapan nedir? DAVAZ Leylağı en güzel gösteren şeyin yeşil yapraklarıyla olması gibi si yahı da beyaz olmadan daha iyi algılamamız mümkün değildir. Rengi renk yapan ve onun zevkle izlenmesini sağlayan şey o rengin başka renklerle ve başka öğelerle olan ilişkisidir. Beni sözlük yapmaya iten neden de zaten tüm bu ilişkilerin sorgulanmasından kaynaklanmıştır. Sonbirkaçsöz... DAVAZ Bu çalışmanın bir kitap olarak ortaya çıkmasını sağlayarak kitap tasarımını yapan ve bunu gerçek bir sanat nesnesine dönüştüren Bülent Erkmen'e ve projeyi destekleyip gerçekleştiren Ofset Yapımevi'ne teşekkür etmeyi borç bilirim. Ayrıca güzel kitapları seven bir kitapsever olarak da bu gönüllü girişimi tüm kalbimle kutluyorum. D C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAY I 1 1 6 S A Y F A 5