Katalog

Sınırsızlığın sımrlarında rüşmelerle geziniyoruz Avrupa haritasının üstünde. Ülkelerin ekonomik, siyasal çıkmazlan, toplumlardaki kargaşalıkları bilimsel bir anlatımla değil de daha sıcak ve dana yalın bir anlatımla dile getiriyor Enzensberger Ah Avrupa'da. "Siyasal gücün banka kasalarında yerleşmiş olduğubalarına rağmen varlığtnı sürdüren kuraldışı Avrupa'yı na inanmak, kaba Marksizm'e dayanan eski bir haıaAh Avrupa! 7 Hans Magnus esprili bir dille ve röportaj tekniğini kulianarak anlatı dır. İnsanların kafalarından neyin geytiği, hangi yazılyor. Insanı uysallaştırmayı totaliter rejimleri kıskandımamış kanunlara inandıkları, hangi dili konuştuklan Enzensberger / Çeviren: Sezer Duru / racak ölçüde başaran Isveç'ten okyanusta yalnız bir ada da aynı derecede ağırlıklı sanılır. Isveç burjuvazibinın Metis Yayınları / 319 s. / 20.000 TL. / misali yitik imparatorluğunu arayan Portekiz'e, yasala kendi dili kalmamıştır, kendi öz bilinci ve siyasal külrın başkaldırı için yapıldığına inanılan İtalya'dan dün türii de yoktur."; "İtalya gerçekten de çok dayanıklı bir CKK Kod No: 079.114 yanın manevı liderliği rüyasını yaşayan Polonya'ya, pet hacıyatmaz mı, bir 'postmodern laboratuvarı mı', gt> rolden gelen zenginliğıni ülkenin en ücra köşelerine karece geri kalmışlığı, modern öncesi kalıntılarıyla her türGÜtTEKİN EMRE Ahfimpa! dar 49 havaalanı yaparak çarçur eden Norveç'ten ecelü gelecek şokunu atabilecek durumda mı?"; "Macar .... ^ J Hans Magnus liyle ölen diktatörünü gömdükten sonra can sıkıcılık muhalefetinin iç dünyasını tanımanın en iyi yolu bir Enzensberger, derecesinde çağdaşlaşan Ispanya'ya, Doğu Bloku'nda son buli'dir; normlarını, acımasızlığını, kurallarını, dayanışTürk okurunun yabancısı olmadıyıllarda yaşanan değişimleri kendi bünyesinde çoktan masını, dedikodularını, sapluntılarım, yorgunluklarını, ğı bir Alman yazarı. 1967 yılında, güriiltüsüz patırtısız gerçekleştirmiş olan Macaristan'a kendine yönelik sistemlerini, kavgalarını, barışmalarıHavana Duruşması başlıklı belgeuzanan bir yokuluk"a çıkarıyor yazar bizi. nı, zaferlerini ve nevrozlarını. Burada her türlü konfor sel oyunu, tiyatro seyircisinin büAvrupa sınırsızlığın sınırlarını zorlarken, Federal Al küçümsenir, maddi başarının sözü edilmez; geçerli olan yük ilgisiyle karşılaşmıştı. Oyun, manya, kardeşi Demokratik Almanya'yla birleşti. Po sadece protesto, tavır, dışanda kalına durumu, votka ve daha sonra kitap olarak da yayınentegre olmadır. Burada sadece kendini alaya almakla lonya'da, Çekoslovakya'da, Macaristan'da, Bulgaristan'da lanmıştı. H. M. Enzcnsberger'in kırdabilen merhametsızlik hâkimdir."; "Yanlt^ kaıar ilginç ve beklenmedik gelişmeler oldu. Aslında, bu ülTitanic'in Batışı (1983), Sezer Duverdiğimiz zaman Avrupa bize son bir hizmette bulukelerdeki gelişmeler beklenmedik değildi, îşte Enzensru'nun pırıl pırıl Türkçesiyle yayınlanmıştı. Yazar, bu nur. Kötü bir hizmet olur bu. Geçiş döneminden soııberger, Ah Avrupa! kitabında, gelişmeler öncesindeki kitabında, "...zamanla içinde yaşadığı toplumun umutyapıyı gözler önüne seriyor. Partileri, partililerı, eski ra, pazar içinde gerçek bir serbest dolaşım sağlandığmsuzluğunu gormüş... Kitabında bu umutsuzluğu dile geda, Kuzey bizim işgücümüzü alır, o zaman göçebilen mış programları, birbirini yiyen aydınlan, büyük şirtirmeye çalışmıştır. Kitap uygarlığın bir tarihçesini veeder. Arkada da geri kalmış bir ülkedc 'gtriye kalanlar' ketleri, basını, devletin yapısını, yönetimi, bürokrasirirken, aynı zamanda yazarın yaptığı bir özeleştiri niyi, AT'yi, NATO'yu, yolsuzJukları, muhalefeti, çözül . kalır. Portekizliler Avrupa'nın Anatotluları olacaktır."; teliği de taşımaktadır. Yazar geçirdiği onca deneyimden "Yaşama standardı sözcüğünün ne anlama geldiğini bilmcleri, suçlamaları öyküleştirir gibi değışik bir anlatım sonra umutla bağlandığı birçok şeyden yılmıştır. Titamiyormuş gibı davranmayalım! Norvevliler paralannı, tekniğiyle, inandıncı bir dille sunuyor bize. nic'te bu yılgı, ancak büyük duyarlığı olan bir ozanın egoist İtalyanların, hırslı Fransızların, acgözlü Ameribaşarabileceği bir dil ve teknikle, alayla, çelişkiler sergiKitap boyunca: "tsveç Sonbaharı"nı, "ttalyan Taş kalıların, palavracı Almanlann hayal bıle edemeyeceği lenerek, gerilimler, doğrplar ve eğriler, insan dramları, kınlıklan"nı, "Macar Karmaşası"nı, "Portekiz Ku yerlere kullanıyorlar. Halkın gelir düzeyindeki devlct kitlelerin çaresizliği, sürekli ezilişleri, kaymağın belli bir runtuları"nı, "Norveç'in Çağdışılığı"nı, "Polonya payı, süt bebeği ölümleri, ortalama yaşam beklentısi, zümre tarafından yenilişi içinde anlatılmıştır.1 Kitaba ilişRastlantıları"nı, "Kırık tspanyol Parçalan"nı ve "De ışsiz sayısı, çocuk yuvaları, huzur evlerı; işte bunlar Norkin, bu, "bir insanlık destam"na ilişkin, fazla bir şey niz Kıyısındaki Bohemya"yı yazarla birlikte yaşıyoruz, veç'te yaşamın ölçüleri olarak bakılan şeyler."; "Nereşöylemeden, Ah Avrupa! üstünde durmak istiyorum. oluşturuyoruz sanki. Kimi zaman yazarın anlatımıyla, deyse bir yarı yüzyıl geçıi bu kentin, bu harabe yığının İngiltere, Fransa ve Almanya dışındaki ülkelerde dolaşgozlemiyle yol alırken, kimi zaman da iöyleşilerle, fiö kurtuluşundan bu yana; gene de kentten geçerken, intınyor bizi Enzensberger. "Tüm homojenleştirme çasan hâlâ herkesin anımsadığı 1945 yılında yaşanmı^ olan, yangın ve asit, kurum ve enkaz kokusunu duyduğu hissine kapılıyor. Varşova'da itiş kakış yok. Burada yıkım ve kıtlık, bakım ve kendini savunma taşlaşmış. Savaşın bitiminden kırk yıl sonra, hâlâ savaş sonrasını yaşayan tek Avrupa kenti."; "Bir Endülüs kültürü var mı? Ben her zaman bu sözcüğün, kitsch haline gelmeden önce, taklitçiliğin kalın yapı^kan tabakası altında yok olduğuna inanmışımdır." Kitaptan parçalar okuduk atlayarak. Kitabın son bölümünde Enzensberger, takma bir adla, Amerikalı bir gazeteci gibi dolaşır Avrupa'da: Ramstein, Lahey, Berlin, Helsinki, Bükres ve Prag kentlerinde dolaşır. Kurmaca yanı ağır basan bir öykü kuruyor sanki yazar. Avrupa'ya ilişkin neler biliyoruz? Ya da neler bilmiyoruz? Avrupa'da neler oluyor? Bir Alman aydınının, yazarının gözüyle dolasmak istemez misiniz bu de Avrupa'yı? Avrupa'daki sendikal gelişmeler, siyasal muhaletet, ekonomik güç dengesi, kültürel kaymalar, çelişkiler bizi nereye götürecek? En önemli soru da şu: Türkiye, Avrupa'nın neresinde? Ne olacak halimiz? Avrupa kaynıyor, cıva madeni gibi deviniyor durmadan. Almanya'nın önemli yazarlarından, muhalif aydınlarından biridir H. M. Enzensberger. Şiirleriyle, romanlarıyla, gezi yazılarıyla, öykülerıyle, oyunlarıyla ilgiyi sürekli üstünde tutan bir yazardır o. Enzensberger'in "Anarşinin Kısa Süren Yazı" başlıklı romanı da Türkçeye kazandınlmak üzere. Ah Avrupa! yayımlandığında 1987 Almanya'da büyük bir ilgiyle karşılanmıştı. Durmadan AT'ye girme çabasında olan Türkiye için ve Türk aydını için Avrupa ne demektir; işte kitap bize bunu gösteriyor. "MefTürk okurunun yabancısı değil' Hans Magnus Enzensberger'in "Havana Duruşması" adlı belgesel oyunu 1967'de Turkiye'de de tun"larla görüşmelere hazırlıyor bizi. D sahnelenmıştı Alman yazarın "Titanic'in Batışı" adlı kitabı ise Sezer Duru tarafından dilimıze çevrilmıştı. Hans Magnus Enzensberger,'Ah,Avrupa! dedi 1 CUMHUHİYETKİTAPSAy/47 S A Y F A 6 , r.