Katalog

Sofiya Andr«yevna Tolstoy'un Günce'si 1985'te Düşün Yayınları arasında çıkmıştı. Dünyanın en büyük romancılarından biri olan Tolstoy'un günlük yaşamını, çalışma dısiplinini, alışkanlıklannı, yani huyunu suyunu, çevresindekilerle ılişkilerini ayrıntılı bir biçimde öğreniyoruz Günce'den. Karısı Tolstoy'a ilişkin şunları yazıyor Günce'sinin bir yerinde: "Tüm insanhk onu, davranış ve yaşantısına bakarak değil, kitaplarına (sözcüklere) göre değerOÛUEKİNEMRE lendiriyor. Iyi ki öyle." olstoy, 7 Kasım 191Û'da sabah saat altıda 82 ya 1 8 Eylül 1910 tarihli güncede de şunları yazıyor Sofişında ölür. Öldüğü yer Astapova istasyonudur. ya Andreyevna; "Et ve kemik olarak kocamın yanımÖ l ü m nedeni, yüksek ateş ve kalp yetmezliği. da oluşu beni mutlu ediyor ve rahatlatıyor, ama ruh80 yıl önce evınden " b i r köylü gibi izbe bir ku <«al olarak o benden öyle uzak ki... Ben onu, onun belübede yaşamak" için kaçan Tolstoy, son günlerinde ni hiçbir zaman sevemediği kadar çok seviyorum." sosyalizm ve intihar üstüne yazılar yazdı. Yazılarının Gflînlük'te Tolstoy'a ilişkin yakınma, eleştiri ve dedüzeltmelerini kendisinden 16 yaş küçük ve 16 kez geğcrlendirmelerin yanında Yasnaya Polyana'daki günbe kalan, 13 çocuk doğurmuş karısı Sofiya Andreyevlük ışler, çocukların eğitimi, gelen gidenler, yazışmana Tolstoy yaptı. Tolstoylar 48 yıllık evliliklerinin başlar, bir arada yenen yemekler, hastalıklar, sevinçler, dolarında çok mutlu ve giderek çok mutsuz günler geçiğum günlerı, Çar'la olan çatışmalar, sansür ve dönemin kimi yazarlarına ilişkin gözlemler de yer alıyor. Günrirler. Evlilik, Tolstoy için çekilmez bir hale gelir. Kalüklerden günümüze kalan tek şey, kocasını çok seven rısının baskısı, her şeyini denetlemesi, kitaplarına ilisbir kadının yüreğini dağlayan sevgisine yeterli karşılıkin kararlarına karşı gelmesi büyük yazarı sürekli üzer ğın gösterilmemesi. İşte buna güzel bir örnek: "Ne yapve yaralar. Sofiya Andreyevna, kocasının her şeyiyle mış olursam olayım, hiçbir kadın benim kocama veryakından ilgilenen, kocasmı çok seven, özverili bir kadiklerimi veremezdi. Ben onu coşku, özveri, saflık ve dındır aslında. Kocasının dâhiliğine inanmış, kendisiözenle sevdim, hep onun üstüne titredim, elimden gelni kocasına adamış yalnız kocasına mı, çocuklarına da, diğince kendımi ona adadım ve ona yardım ettim; onu köylülerine de bir kadındır.., ne sözlerim ve ne de davranışlarımla hiç aldatmadım; engin aşkından başka bir kadın kocasına ne verebilir K A Ç Y A Ş I N D A Y D I ? ki? Kocamdan on altı yaş küçüğüm ve hep olduğumdan on yaş genç göründüm. Buna rağmen, çok güçlü askımın coşkulu tutkusunu hep ve yalnız onun için sakladım. Ama'gördüm ki onun kutsal felsefesi sadece ki• Ünlü ozan Cahit Sıtkı Tarancı nın " O t u z Beş Yaş" taplarında var ve çalışabilmesi için de rahat ve düzenli şiiri, 1946 yıhnda, Cumhuriyet bir aile yaşantısına gereksinme duyuyor." Halk Partisi'nce açılan şiir Bir başka güncede; "L.N.'nin yapıtlarının yeni basyarışmasında birincilik almıştı. kısında çıkacak olan Diriliş üzerine çok çalıştım. SanYaş otuz beş! Yolun yarısı eder; sürden geçme olasıhğı olmayan bölümleri çıkarmak ve Dante gibi ortasındayız ömrün. unutulan pasajları eklemek gerekiyor. Bu, zaman isteDelikanlı çağımızdaki cevher, yen ve büyük bir sorumluluk gerektiren bir iş." diye Yalvarmak, yakarmak nafile bugün, yazıyor Sofiya Andreyevna. "Güzellik, nefis düşkünGözünün yaşına bakmadan gider. Iüğü, değişkenlik, sonu gelmez bir dindarlık ve gerçek arayışı, işte benim kocamın Özellikleri" diye de yazŞakaklarıma kar mı yağdı ne var? mayı ihmal etmiyor Sofiya Andreyevna. Benim mi Allah'ım bu çizgili yüz? Tolstoy'un karısı kocasına karşı kendini de sık sık Ya gözler altındaki mor htlkalar? suçluyor güncelerinde. "Birçok bakımdan ben kocama Neden böyle düşman görünürsünüz, karşı suçluyum: Yapıtları onun isteği dışında satılıyor; Yıllar yılı dost bildiğim aynalar? Yasnaya Polyana onun isteği dışında düzenlenip yöne• Viktorya çağının ünlü sanat tiliyor; onun isteği dışında hizmetçiler görevlendiriyoeleştirmeni Jonn Ruskin, 35 ruz, onun isteği dışında doktorlar çağrılıyor..." "Beyaşındayken, eşi tarafından nim kocamda, benim anlayış yetenekîerimi aşan, belterk edilmişti. Işin ilginç yanı, ki de değersiz olan anlayışımı aşan bir şeyler var. Onun 6 yıldır evli olmalarına karşın, yazmak, insanları eğitmek ve onlara yol göstermek için karısı Effie'nin hâlâ bakireliğini yaratıldığını unutmamak zorundayım, anlamak zorunkorumasıydı! Ruskin, katı dayım." ahlak kurallarıyla yetişmişti. Tolstoy, bir ara çok hastalanır, nedeni de köylüler Biraz da kendi yaradılışı gibi yaşayacağım diye beslenmeye önem vermemesi. nedeniyle olsa gerek, karısıyla Çizmelerını kendisi yapar ve tüm rahatlıktan sıyrılmaaynı yatağa giremiyordu. ya, çok basit ve yalın yaşamaya çalışır. Kitaplarından Sonunda, yakın arkadaşı Ön Rafaellocu ressam John telif almak ıstemez, topraklarını köylülere dağıtmak isEverett Millais'e âşık olan eşi Effie onu terk etmiştı!. Hazırtayan: Mttnrtu Ankan ter. Günden güne hem Rusya'da hem de dünyada Tolstoyculuk yayılmaya, yaygınlaşmaya başlar. Tolstoy, hastalığı sırasında "yaşamaya da ölmeye de" hazır olduğunu söyler. Ayrıca karısına "Ben ölmenin kolay bir Olümyaşam dengesinde Tolst Yazılarının düzeltmelerini kendisinden 16 yaş küçük ve 16 kez gebe kalan, 13 çocuk doğurmuş karısı Sofiya Andreyevna Tolstoy yaptı. Sofiya Andreyevna Tblstoy, eşi Tblstoy'u anlattyor T Kont Leo N Tblstoy, 1908'de Yasnaya Polyana'da şey olduğunu sanıyordum, ama yanılmışım, ölmek çok zor" der. Tolstoy'u, Nabokov'un deyişiyle, yalnızca "yaşam ve ölüm" ilgilendirir. Büyük yazar kitaplarında ölüme yaşam kadar geniş yer^erir. Ivan İlyiç'in Ölümü, Uç ölüm, Savaş ve Barış, Mayıs 1855 Yılında Sivastopol'da ölüm temasını genişçe ışler. tvan İlyiç'in Ölümü'nde bir sahne vardır ki insanı sarsar: Aslında anlatılan İvan İlyiç'in yaşamıdır. Yaşamının son nefesinde şöyle düşünür hasta İvan İlyiç: "Ölüm bitti, o yok artık" der ve ölür. "Ölüm yerine aydınlık" vardır. Karısı günlüğüne şunları da yazmadan edemiyor: "Onu ilgilendiren ve tasalandıran tek bir şey var: Özdeksel alandaÖLÜM; tinsel ve ruhsal alanda iseçalışması ve yazması." Karı koca birbirlerinin günlüklerini okumayı alışkanlık haline getirirler. Birbirlerine ilişkin yazdıklarına üzülürler, kızarlar, kavga ederler, ağlayarak, öpüşerek barışırlar yeniden; durmadan birbirlerini yaralarlar. Tolstoy, rahat çalışamaz olur. Ciddi şeyler üretemez. Yazdıklarını karısından saklama gereği duyar, karısı buna çok üzülür. Birbirlerini yıllarca yerler. Sonunda Tolstoy evden kaçar, yanında doktoru ve kızı vardır. Stefan Zweig, Tolstoy'un kaçışını oyunlaştırır. Sofiya Andreyevna Tolstoy'un Günce'sini çok ilginç buldum, severek, yararlanarak ve çok şey öğrenerek okudum. Tolstoy, kendi çocukluk ve ergenlik anılarını usta bir anlatımla yayımlar. Yapıtlarının birçoğunda yaşamından, çevresinden kesitler vardır. Yaşamın içinde bir yazardır Tolstoy: Öğleye dek çalışır, öğleden sonra köylülerle dolaşmaya çıkar ya da dostlarıyla görüşür, akşamları da kitap okur. Uzun yaşamı boyunca önemli yapıtlar bırakmış bir yazardır. Tolstoy severlerin, aynca tüm edebiyatseverlerin Nabokov'un Edebiyat Dersleri'nde yer alan yazılarını Anna Karenin ve tvan llyiç'in Ölümü okumalarını önerebılir miyim? Tolstoy hepimiz gibi ölümle yaşam arasındaki dengede yaşadı. D S A Y F A 2 1 35 yaş CUMHURİYET KİTAP SAYI 4$