Katalog

Not Sevgili okurlar, köşenizde bu kez ilginç bir mektupla karşı karşıyasınız. Bir okurumuz Milan Kundera'nın 'Ölümsüzlük'ünden yaptığı alıntıları kısa bir mektupla birlikte göndermiş. Tamamını değil, ama bir bölümünü yayımlıyoruz. Tanrıların dünyasından Anadolu söylencelerine Mythologia (Söylencebilim) ve Anadolu Söylenceleri / Dr. Şadan Gökovalı / Salihli Belediyesi Kültür Yayınları / 86 s. MUSA SEVİRCİ r. Şadan Gökovalı, Anadolu uygarlığına gönül verenlerın yakından tanıdığı bir ad. Gökovalı, önceki yıllarda, "doğanın kırk bin yılda bir yetiştirdiği", çağında yasanıaktan onur duyduğumuz, Anadolu cenneiının kapılannı bize açan, Anadolu uzmanı Halikarnas Balıkçısı'nın çeşitli dcrgi ve gazetelerde yayımladığı yazılarını derleyerek kitaplar halıne getırmistır. Bu yapıtların adları, Merhaba Anadolu, Altıncı Kıta Akdeniz, Ege'den Oenizc Bırakılmış Bir Çiçek, Sonsuzluk Sessiz Büyür'dür. Büyük düşünür, sanatçı Halikarnas Balıkçısı'nı ölümünün 17. yılında (Olümü 13 Ekim 1973) doğumunun 100. yılında (Doğumu 17 Nisan 1890) bir ke/ daha anarken, Gökovalı'nın yapıtına geçelim. Gökovalı, Mythologia ve Anadolu Söylenceleri adlı eserinin girişindc, miıoloji kavramının Grekçede, söylenen söz, masal, öykü, efsane anlamına gelen "Mythos" ve söz ya da gerçeğin insan sözüyle dile gelmesi anlamındaki "Logos" sözcüklerinden türetilmi^ olduğunu belırtırken, mıtlerın doğuşunu ^u özlü cümlelerle dilc getiriyor: "Deneyimsiz, bilgisiz ve görgüsüz olan ilkel insan, doğal olayları bilimsel olarak açıklayamadığı için bunlara bılım dışı yorumlar getırmeye çalı^mısttr. Gök gürlemesi, rüzgâr, şimşek, bulut vc yıldızlar ilkel insanların kafasını vormuj; kendisi için bir bilmece, hatta biIınme7 olarak görünmüştü. (...) Kısacaşı bu doğaüstü varlıkların ölümsüz olmaları gerekirdi. İnsan biçimindeki tanrılar yaratıldıktan sonra, bunlarla ilgili çe^itli masallar uyduruldu, böylece mitler ve mitoloji doğmuş oldu." Her toplumun mitlerinin tümünün uydurma olduğunu ve birbirinden etkilendiğini vurgulayan Dr. Şadan Gökovalı, bu özlü yapıtında kısaca mitoloji üzerinde duruyor. Daha sonra Mısır, Mezopotamya, Sümer, AsurBabil, Hitit, Fenike, İran, Kelt, İskandinavGermen, Türk ve Grek (Yunan) mitolojilerine ayrı başlıklar altında değiniyor. Ölümsüzlük'ten... Kundera'nın roman içindeki rornanı ve "yazdığım en hüzünlü erotik hikâye" dediği "Ölümsüzlük"ten. Dünyamızdan yaklaşık 80 milyar insan geçmiştir. Her insanın kendinc özgü bir hareket repertuvarı olmuş olduğunu kabul etmek zordur. Aritmetik açıdan düşünülemez böyle bir şey. Dünyada bireylerden çok daha az hareket olduğundan hiç kuşku duyulamaz. Bu bizi çarpıcı bir sonuca götürür: Bir hareket bir bıreyden daha bireyseldır. Bunu özdeyiş biçıminde söylersck: Çok insan, az hareket. Hıç kimse özel, bütünüyle özgün ve yalnızca kcndisinin olan bir hareket yaratamaz: Hareketler, bizi kullanır, biz onların araçları, kuklaları, somutlaşmış durumlarıyızdır. • Nefretin tuzağı, insanı hasmına çok sıkı bir biçimde bağlamasıdır. Işte savaşın edepsizliği: Karşılıklı dökülen kanların yakınlığı, birbirlerinin gözlerinin i^ine bakarak birbirlerinin yüreklerini delen askerlerin şehvetli yakınlığı. * Şiir insanın bir anını unutulmaz kılmalı ve dayanılmaz bir nostaljiye dönüştürmelidir. • Yalnızlık: Bakışlardan kurtulmanın tatlı rahatlığı. Yatak: Evlilik sunağı: Sunak diyen kurban da der: Birbirlerini burada kurban ederler: Her ikisi de uykusuzluk çeker ve birinin nefesi ötekini uyandırır: Her biri ortada büyük bir boşluk bırakarak yatağın kenarına doğru kayar: Oteki rahatsız ederim kaygısına kapılmadan sağa sola dönerek rahatça uyuyabilsin diye bir uyuma numarası yapar. Ne yazık ki, öteki bundan yararlanamaz, çünkü o da kımıldamaktan sakınarak uyuma numarası yapmakla meşguldür (aynı nedenlerle). Uyuyamamak ve kendine kımıldamayı yasaklamak: Yatak. • İnsanlar ölümsüzlük karşısında eşit değildir. Bir küçük ölümsüzlük vardır: Bir insanın kendisini tanımış olanların kafasında yaşaması. Bir de büyük ölümsüzlük: Bir insanın kendisini tanımamış olanların kafasında yajaması. * Ölümsüzlük. Goethe'nin bu sözcükten çekindiği yoktu. D Milan Kundera İnsan çocukluğundan başlayarak ölümsüzlüğü düşler. Sutyen, kadın bedeninin teknik karakterini açıklar.w Ölümsüzlüğe bel bağlanır, ama ölüm hesaba katılmaz. • Avrupa'da elli yıldır savaş olmamasının nedenı gizemli bir biçimde gene elli yıldır bir Picasso yetişmemesidir. • Aşk duygusu, hepimizi bir anlama yanılsamasıyla aldatır. * Düjünüyorum, demek ki varım, diş ağrılarını azımsayan bir entelektüel lafı. * Çok insan, az fikir; Birbirimizden aldığımız, çaldığımız, birbirimizle değiştirdiğimiz fikirlerle hepimiz üç aşağı beş yukarı aynı şeyleri düşünüyoruz. Ama biri benim ayağıma basarsa, ben yalnız başıma acı d MO 14 yy'la aıt bir kabartma (Alacahöyuk) mlSTANBUL Cumhuriyet KİT*P, Sahıbı Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık T.A.Ş. adına. Nadlr Nadl I I Genel Yayın Muduru Hasaıt C « M İ D Müessese Mudurü Emlne Uşaklıgll F! Yazı Işlen Müdurü Okay Otmnsln D Yayın Yönetmenı Ctlal Üstar U Yayın Sekreten Murstt BalalMRİılar D Reklam Müdurü kyu Tonın DGrafik Yunetmen Nazaı Tactr D tiıtaplar da dostlar gibi az, fakat iyi seçilmiş olmalıdır. Joinerianna Yapıtın ikinci bölümünde, Anadolu'nun eski çağlarına ait otuz bir Anadolu söylencesi yer almaktadır. Grek tanrılarının çizei resimlerle verildiği söz konusu yapıt, usta vc yetkin bir kalem ve ülkesel rehber Dr. Şadan Gökovalı'nın clınden çıkmıştır. Dostları, Gökovalı'ya, "Anlattığın gibi bir mitoloji kitabı yazsana" demişler sürekli. Gökovalı bu kitabı yazmış, Salihli'nin kültür etkinlıklerine önem veren, siir ikindilcri, tiyatro şenlikleri düzenleyen Belediye Başkanı Zafer Keskiner kitabı bastırmıştır. Anadolu'nun soylu kültürü, söylencelerını ^iirsel bir dille anlatan, değişik uluslarm mitolojilerine değinen, Mythologia (Söylencebilim) ve Anadolu Söylenceleri adlı yapıtı Salihli Belediye Baskanlığı'na yazarak isteyebilirsiniz. D S A Y F A 3 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 40