Katalog

POLİTİK BİLİM Müfit Akyos mufı[email protected] 8 Gökyüzü CBT 1484/28 Ağustos 2015 Sağlık Sisteminin Sağlığı – I Teknoloji ve yenilik gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin sağlık sistemlerini biçimlendirmekte Cumhuriyet’ten iki haber, ilki, “en ünlü hocaları yetiştiren, doktor adaylarının girebilmek için can attığı Çapa ve Cerrahpaşa tıp fakülteleri mali kriz ile boğuşuyor. Hazine’den ödenek gelmezse üniversite hastanelerinin iflasının bile açıklanabileceği belirtildi.” İkincisi, “Yıllardır ıslah çalışmaları bir türlü tamamlanamayan ve her geçen gün siyaha boyanarak adeta köpürmeye başlayan Kurbağalıdere için yeni bir tarih daha verildi.” Bir yanda iflas eden hastaneler diğer yanda iflas eden Kurbağalıdere. Sağlık teknolojisi ile sağlık için teknoloji parantezinde ele alınabilecek sağlık sistemimizin durumunu özetleyen iki örnek. Sağlık için teknoloji sağlık teknolojisinden daha geniş bir anlam içermektedir. Örneğin açlıkla savaş ve yeterli beslenme, hastalıklara dayanıklı tohum geliştirilmesi, zararlılarla savaş, temiz su, hijyen vb. sağlık için teknoloji kapsamında örneklenebilecek alanlar. Sağlık teknolojileri doğrudan sağlık gereksinimlerine odaklanır. WHO’nun tanımına göre, “Sağlık teknolojisi, organize bilgi ve becerilerin sağlık sorunlarını çözümlemek ve yaşam kalitesini yükseltmek için geliştirilmiş cihazlar, ilaçlar, aşılar, yönergeler ve sistemler biçiminde uygulanmasını kapsar.” Sağlık için teknoloji ile sağlık teknolojisi sınırında duran ise bilişim teknolojileridir. İşte bu sınırda kendinizi gelecekte gözünüzde şekerinizi ölçen lensleriniz, kolunuzda fiziksel aktivitenizi kaydeden saatiniz, kafanızda EEG’nizi ölçen NeuroSky kaskınız, derinizin altında gerekli tedaviyi sağlayan sensörünüzle hayal edebilirsiniz. Özetle giyilebilir ve kişiye özel teknolojilerle sağlığınızı kişisel olarak ve uzaktan bir sağlık merkezine bağlı olarak kontrol altında tutabilirsiniz. Gelişmiş ülkelerde sağlık sektörü ile ilgili tartışmaların odağında teknoloji ve inovasyon yer almaktadır. Bu bağlamda sağlık için teknoloji alanında geliştirilen çözümler ödeme gücü olanların gereksinimlerini karşılamaya odaklanmıştır ve oluşturduğu çözümler pahalıdır. Gelişmekte olan ülkelerin ise eksiksiz bütün bir nüfusu doğum öncesinden ölüme kadar kapsayan, erişilebilir, bedeli karşılanabilir ve kaliteli sağlık hizmetlerine ihtiyaçları vardır. Bu ülkeler de çözümü teknoloji ve yenilikte aramaktadırlar. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin teknoloji ve yeniliğe dayalı sağlık sektörlerinin oluşturduğu pazarın büyüklüğü pek çok yeni oyuncunun ilgisini çekmektedir. Örneğin 2013’de, Fortune 500’ün ilk ellisinde yer alan perakende ve teknoloji ve telekomünikasyon firmalarından 24’ü sağlık alanına girmişlerdir. Ortak yanları ise milyonlarca müşteri ilişkileri olması ve zengin veri tabanına sahip olmalarıdır. Alana girenler arasında iki de otomotiv devi var General Motors and Ford. Risk sermayesi (VC) şirketleri de sağlık bilimleri yatırımlarını azaltırken kaynaklarını dijital sağlık, elektronik medikal kayıt sistemleri, sağlık yönetimi alanlarındaki filiz firmalara (startups) akıtmaktadırlar. Enformasyon ve iletişim teknolojilerinin sağladığı olanakları kullanan yeni oyuncular ülke sınırlarını aşarak sağlık sistemlerinin içine girmektedirler. Hasta yerine müşteri kavramını ve yenilikçi iş modellerini kullanan bu yeni oyunculara karşı ülkelerin sağlık sistemlerinin yasaklayıcı önlemler alma şansları yok gibidir. Hele bizim gibi sağlık sistemini piyasa işleyişine hazırlamakta olan ülkelerin. Ülkemizin sağlık sisteminde pazar ekonomisi ölçütleriyle verimliliği arttırmak nerede ise olanaksız olduğu gibi teknoloji transferine ve ucuz iş gücüne dayalı bir sağlık sisteminin tümüyle teknoloji tabanlı olarak kurgulanması, edinilmesi ve işletilmesi pahalı, sürdürülmesi güç yalnızca parası olanlara hizmet veren bir sistemle sonuçlanacaktır. Bir sonraki yazının konusu, ülkemiz özelinde yenilik ve teknoloji boyutuyla bazı öneriler... 28 Eylül’deki ay tutulması sabah saatlerinde ülkemizden izlenebilecek Hasan H. Esenoğlu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri [email protected] 13 Eylül’de Parçalı Güneş Tutulması (Yeniay evrede) Sabah saat 07:42’de tutulma başlıyor 09:54’de tutulma en büyük değere ulaşıyor (Güneş’in %78’i örtülüyor) 12:06’da tutulma sona eriyor 28 Eylül’de Geceden Sabaha Ülkemizden İzlenecek Tam Ay Tutulması (Dolunay evrede) Gece saat 03:10’da Ay yarıgölgeye giriyor 04:07’de Ay gölgeye giriyor 05:11’de tam tutulma başlıyor 05:47 tutulma ortası 06:24’de tam tutulma bitiyor 07:27’de Ay gölgeden ayrılıyor 08:24’de Ay yarıgölgeden ayrılıyor eşitlenecek (ekinoks). Yılın bu 21 Mart ve 23 Eylül ekinoksu dışındaki tarihlerde Güneş’in “tam doğu”dan doğması ve “tam batı”dan da batması gerçekleşmez. Bu yüzden ekinoks tarihleri Güneş’in “tam doğu”dan doğduğu ve “tam batı”dan battığı özel zamalardır tıpkı şehirlerarası yoldaki “0 kilometre” ayar tabelası gibi... “Duran saat bile günde iki defa doğruyu gösterir” sözümüz “fırdöndü dünya bile yılda iki defa eşit davranır”a evrilse nasıl olur? Geçen Akşamın Karanlığına Dolunay aya göre Aydınlığı bu ay 1 Eylül’de Ay en tepede saat 18 dolunaylı Saat Yükseklik dakika geceler (derece) daha fazla 26 19–04 44 27 19–05 49 karanlıkta 28 20–06 54 kalacağız. 29 21–07 58 30 21–07 62 Resim ve çizelgede 1, 15 ve 30 Eylül’de sol(sağ)dan sırasıyla: karanlık gece (8 saat 22 dakika), astronomik tan (35 dakika), deniz tanı (33 dakika), günlük tan (28 dakika) ve gündüz (12 saat 29 dakika) ortalama saatlerinde verildi. Gündüzün beyazlığından gecenin karanlığına geçişler (ufuk kızıllığı süresi) günde toplam 3 saat 10 dakikayı Eylül Ayının Parlak bulacak. Gezegenleri Akşam Satürn Sabah Venüs Mars Jüpiter (9–30) Eylül ayı boyunca gündüzlerin kısalması (gecelerin uzaması) sürecek. 23 Eylül 2015 tarihinde saat 11:21’de gece süresi gündüze Günün Siyah–Beyaz ve Ara Tonları (ssaat:dakikad) 1 Başlama 19:38 (akşam) 20:06 20:39 21:15 04:53 (imsak) 05:28 06:02 06:30 Bitiş 20:06 20:39 21:15 (yatsı) 04:53 05:28 06:02 06:30 19:38 Süre 28d 33d 36d 7s 38d 35d 34d 28d 13s 8d GÜNEŞ Yazın Gölge Kışın Güneş Aranır Güneş bu ay, geçen aya göre 11 de Tan zamanları Günlük tan Akşam Deniz tanı Astronomik tan Karanlık gece Astronomik tan Sabah Deniz tanı Günlük tan Aydınlık gündüz Eylül 15 Başlama 19:14 (akşam) 19:42 20:14 20:48 05:10 (imsak) 05:44 06:16 06:44 Bitiş 19:42 20:14 20:48 (yatsı) 05:10 05:44 06:16 06:44 19:14 Süre 28d 32d 34d 8s 22d 34d 32d 28d 12s 30d Başlama 18:49 (akşam) 19:16 19:48 20:20 05:27 (imsak) 06:00 06:32 06:59 30 Bitiş 19:16 19:48 20:20 (yatsı) 05:27 06:00 06:32 06:59 18:49 Süre 27d 32d 32d 9s 7d 39d 32d 27d 11s 50d Parlak Gök Cisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri (saat:dakika) Gök Cismi Güneş Ay Merkür Venüs Mars Jüpiter Satürn 1 En yüksekte 13:04 03:02 14:40 11:24 11:35 12:50 18:11 Eylül 15 En yüksekte 12:59 14:29 14:19 10:35 11:15 12:06 17:19 30 En yüksekte 12:54 02:37 12:52 10:09 10:52 11:19 16:25 Doğuş 06:30 20:42 08:51 04:50 04:28 06:10 13:15 Batış 19:38 09:30 20:29 17:58 18:41 19:30 23:07 Doğuş 06:44 08:34 08:51 03:55 04:19 05:30 12:24 Batış 19:14 20:18 19:48 17:15 18:10 18:42 22:15 Doğuş 06:59 19:52 07:09 03:28 04:08 04:47 11:31 Batış 18:49 09:31 18:35 16:49 17:35 17:51 21:19