Katalog

Tarım/Teknoloji TÜRKİYE HOLLANDA CBT 1477/10 Temmuz 2015 9 Türkiye tarımının içerisinde bulunduğu olumsuz koşullardan kurtulmasının ancak mevcut politikalardan köklü bir kopuşla mümkün Kaynak: FAO. HOLLANDA YÜKSEK TEKNO olduğunu özellikle belirtmek Tablo 4: Verimlilik, Gübre Tüketimi ve Tarımsal İstihdam gerekiyor. Başka bir ifaLOJİ İHRACATÇISI Hektar başına Tarımsal Tar. Çalışan başına deyle, sanayi sektöründeki gübre İstihdam/ katma değer Türkiye ile Hollanda arasında karşılaş büyümenin sorunsuz süreToplam (2005 Fiy.) ($) tırma yaparken, sadece tarımsal üretim ve bilmesi için sanayi ve tarım HOLLANDA NEDEN BAŞARDI? dış ticarete bakmak yanıltıcı olabilir. Başka Tüketimi (kg) İstihdam (%) (verimlilik) sektörü arasında belli bir 201012 201012 2013 Bu bölümde tarımsal alanı Türkiye tabir ifadeyle, Hollanda’nın yüksek tarımsal tamamlayıcılık ilişkisinin göz Hollanda 310.1 2.5 66,236 rımsal alanının ancak %4.8’i kadar olan hasıla ve ihracatının arkasındaki dinamik önüne alınması gerekiyor. Türkiye 106.1 23.6 6,898 Hollanda ile Türkiye’nin karşılaştırılması leri çözümlemek için yüksek teknoloji ihra Neoliberal yaklaşımın aksiKaynak: FAO. amaçlanıyor. Türkiye ve Hollanda’ya ilişkin catına da bakmak gerekiyor. Yani bileşik ne, tarım sektörü ile sanayi sektörü iki karşıt Tarım sektöründe ArGe, inovasyon ve seçilmiş göstergeleri veren Tablo 3 incelenkaplar kuralı işliyor. Bu çerçevede hazırla sektör olarak değil, tamamlayıcı sektörler eğitim çalışmalarına hız vermeden, tarım diğinde, Hollanda’nın tüm fiziki büyüklüklenan Tablo 5 incelendiğinde, Hollanda’da olarak değerlendirilip buna uygun politikasektöründe yapısal dönüşümü sağlamak re göre Türkiye ile kıyaslanmayacak düzeygerek yüksek teknoloji ihracatının düzey ların hayata geçirilmesi büyük önem taşıneredeyse imkânsız gözüküyor. ArGe çade küçük bir ülke olduğu görülüyor. Örnedeğerlerinin ve gerekse de yüksek teknoloji yor. lışmaları sadece üretim aşamasında değil, ğin, Hollanda’da tarım için kullanılan alan ihracatının imalat sanayi içerisindeki payıÖncellikle tarımda üretim planlaması üretimle birlikte, malın tüketiciye ulaştığı 1,842 bin hektar iken, Türkiye’de 38,407 nın Türkiye ile kıyaslanmayacak düzeyde na gidilmesi gerekiyor. Ülkemizde tarımtüm zinciri kapsayacak şekilde düzenlenmilyon hektar gibi yüksek bir oranda buluyüksek gerçekleştiği anlaşılıyor. O halde sal ürünlerin ekim alanı ve üretim miktarı mesi büyük önem taşıyor. Başka bir deyişnuyor. Peki, Türkiye’nin ancak %4.8’i kaTürkiye’nin Hollanda’nın tarımda yakaladı açısından birçok üründe arz fazlası veya le, sadece üretime ağırlık veren bir politika, dar (popüler ifadeyle “Konya büyüklüğünğı başarıyı yakalayabilmesi için öncellikle açığı bulunuyor, bu da fiyat artışlarını/düulusal ve uluslararası piyasalarda meydana de”) ve çoğu denizden kazanılarak elde yüksek teknolojiye dayalı (dolayısıyla ve şüşlerini gündeme getirerek üreticiyi olumgelen değişim zincirini göremediği için geedilen tarımsal alanda elde edilen hasıla rimliliğe) bir üretim yapısına geçmesi ge suz etkiliyor. Bu nedenle arz açığı bulunan çerli bir yöntem olmaktan çıkıyor. neden bu kadar yüksek? Bu sorunun yanıtı rekiyor. Çünkü tarımdaki yüksek verimliliği ürünlerde üretimi artırıcı, arz fazlası buluSon yıllarda mera ve otlakların amaç Tablo 4’de gösterilen verilerde gizli. teknolojiden ayrı düşünmemek gerekiyor. nan ürünlerde ise üretimi kısıtlayıcı tedbirler dışı kullanımı hayvancılık sektörünü de son alınarak olası fiyat dalgalanmalarının/fiyat derece olumsuz etkiliyor ve hayvan varlıTARIMDA ÜRETKENLİK FARKI İHRACAT şoklarının üretim ve üreticiler üzerindeki ğında dramatik düşüşler izleniyor. Mera ve Tablo 4 incelendiğinde, Hollanda’da Hollanda ve Türkiye’nin tarımsal ve top olumsuz etkilerinin giderilmesi gerekiyor. otlakların kullanımı ile ilgili yaptırım gücü lam ihracatını gösteren Tablo 6 Ülkemiz tarımsal verimlilik düzeyi AB yüksek, caydırıcı yasal düzenlemeler zaTablo 5: Yüksek Teknoloji Ürün İhracatı ve İhracat Payı incelendiğinde, Türkiye’nin ta ortalamasının altında bulunuyor. Bu çalışman geçirilmeden hayata geçirilmesi gererımsal ihracatının Hollanda’nın mada da vurgulandığı gibi ülkemizde ta kiyor. Hollanda Hollanda Türkiye Türkiye beşte biri değerinde olduğu rımda çalışan başına katma değer 6,898 Geçmiş yıllarda tarıma yönelik düzengörülüyor. Başka bir ifadeyle, dolar iken, Hollanda’da 66,236 dolar. leme işlevini gören tarımsal KİT’lerin özelYüksek Yüksek leştirilmesi sonucunda küçük üreticiliğin piTablo 6: Hollanda ve Türkiye’nin Toplam ve Tarımsal İhracatı (2014) Teknoloji Yüksek Teknoloji Yüksek yasanın inisiyatifine bırakılarak korumasız İhracatı/ Teknoloji İhracatı/ Teknoloji Hollanda Türkiye kaldığı görülüyor. Diğer yandan neoliberal SITC Kod (Milyon $) (Milyon $) politikalar sonucunda tarıma yönelik desToplam Toplam 0+1 Gıda, hayvanlar+içecek, tütün 82,819 16,558 teklerin azaldığı izleniyor. Tarımda yaşaİmalat S. İhracatı İmalat S. İhracatı 2+4 Hammaddeler+hayvansal ve bitkisel yağlar 31,843 5,599 İhracatı(%) (Milyon $) İhracatı(%) (Milyon $) nan olumsuzluklar sonucunda tarımsal katToplam tarımsal ihracatı 114,662 22,157 2011 19.8 67,148 1.8 1,921 ma değer ve büyüme oranları önemli ölçüToplam İhracat 574,476 157,715 2012 20.1 63,963 1.8 1,979 de aşınıyor. Önceki yıllarda “kendi kendine Tarımsal İhracat/Toplam ihracat (%) 20.0 14.0 2013 20.4 69,040 1.9 2,177 yeterli yedi ülke” arasında yer alan Türkiye Kaynak: UN, Comtrade veri tabanından hareketle oluşturuldu. Kaynak: World Bank. artık net ithalatçı bir ülke... olan dış ticaret açığı, izleyen yıllarda hızla artarak 2014 yılında yaklaşık 2,5 milyar dolara yükseliyor. Kuşkusuz dış ticaret açığının esas nedeni tarım ve hayvancılık sektöründe artan ithalattan kaynaklanıyor. 2000 yılında yaklaşık 2 milyar dolar olan ithalat değeri, 2014 yılında 8,4 milyar dolara yükseliyor. İhracat ise aynı dönemde 1.6 milyar dolardan 6 milyar dolara ancak yükseliyor. Başka bir ifadeyle, ithalat artışı ihracatın üzerinde gerçekleşiyor ve ihracatın ithalatı karşılama oranı %83.7’den %71.2’ye geriliyor. Kısaca, 1980’li yıllarla birlikte uygulamaya konan neoliberal politikalar sonucunda, Türkiye sanayide olduğu gibi tarım ve hayvancılıkta ithalata bağımlı hale geliyor ve bu kez “gıda güvenliği” sorunu gündeme taşınıyor. çalışan başına katma değer ya da üretkenlik düzeyi 66,236 dolar iken, Türkiye’de 6,896 dolar. Yani Hollanda’da tarımda çalışan birinin yarattığı katma değer Türkiye’nin 9.6 katı kadar. Hollanda’da hektar başına gübre tüketimi yaklaşık 310 kg iken, Türkiye’de 106 kg, yani yaklaşık 3 katı. Hollanda’da tarımsal istihdamın toplam istihdamdaki payı %2.5 iken, Türkiye’de %23.6. Hiç kuşkusuz Hollanda ile Türkiye arasındaki verimlilik farklarında ArGe başta olmak üzere diğer bir çok öge (inovasyon, eğitim, üretim teknikleri, mekanizasyon vs.) etkili oluyor. Hollanda’nın tarımsal ihracatı 114,6 milyar dolar iken, Türkiye’nin ihracatı 22,2 milyar dolar. Hollanda’nın toplam ihracatı ise Türkiye’nin 3.6 katı kadar. Hiç kuşkusuz Hollanda’nın bu başarısının arkasında, Cumhuriyet bilim ve tekno Tablo 3: Türkiye ve Hollandaya İlişkin loji yazarlarının sürekli vurguladığı Göstergeler (1000 Hektar) gibi; ArGe, inovasyon, eğitim ve Hollanda/ tüm bunları kapsayan bilim ve tekHollanda Türkiye Türkiye noloji politikaları yatıyor. (1000 Hektar) 4,140 3,372 1,842 365 (1000 Hektar) 78,356 76,963 38,407 1,158 (%) Türkiye’de verimliliğin düşük kalmasının en temel nedenlerinden birisini ucuz emek rezervleri oluşturuyor. Başka bir deyişle, ucuz olan girdi (emek) daha fazla kullanılarak, sermaye yoğun üretimi engelleyici bir işlev görüyor. Bu çerçevede çiftçilerin eğitimi yanında tarımda mekanizasyonu özendirecek ve girdi desteklerini artıracak önlemlerin alınması gerekiyor. Ülkemiz ekilebilir arazilerin sınırlarına gelmiş olmasına karşın, tarım arazilerinin amaç dışı (rant amaçlı kullanımı) giderek yaygınlaşıyor. Erozyon topraklarımızın sürekli azalmasına neden oluyor. Gıda güvenliğini sağlamak açısından, tarım arazilerinin kullanımı ile ilgili gerekli yasal düzenlemelere gidilmesi ve bu önlemlerin etkin şekilde uygulanması gerekiyor. TESPİTLER VE ÖNERİLER Ülke Alanı Arazi Alanı Tarımsal Alan Ormanlık Alan 5.3 4.4 4.8 31.5