Katalog

14 Ekonomi/Teknoloji CBT 1455/6 Şubat 2015 “YENİ TÜRKİYE’NİN” EKONOMİSİ: Bayram Ali Eşiyok, S ğılımını gösteren Tablo 1 incelendiğinde, ileri teknoloji içerikli sektörlerde imalat sanayinin katma değer payı %4.5 oranında on günlerde Türkiye’nin geldiği aşa tespit edilirken, üretim değeri payı %3 ve mayı nitelendirmek için “yeni” keli tesis sayısı payı %0.3 oranında tespit edimesinin sıklıkla kullanıldığı ve önceki liyor. İmalat sanayinde yüksek teknolojiledönemlerden farklı bir başarı öyküsünün re dayalı sektörlerin marjinal sayılabilecek anlatıldığı görülüyor. Bu yazıda Türkiye üretim, katma değer ve tesis sayısına karekonomisinin üretim ve ihracat yapısı şın, düşük teknoloji kategorisinde yer alan nın teknolojik düzeyi çözümlenerek “yeni sektörlerin ortalama paylarının son derece Türkiye’nin” “eski Türkiye’den” farklılaşıp yüksek gerçekleştiği izleniyor. Buna göre imalat sanayinde düşük tekfarklılaşmadığı üzerinde duruluyor ve mevnoloji içerikli sektörlerin katma değer payı cut tablonun yapısı çözümleniyor. %38.9 gibi yüksek bir oranda gerçekleEkonominin en dinamik sektörü olan şirken, üretim değeri payı %40.7 ve tesis imalat sanayinde meydana gelen yapısal sayısı payı ise %62.3 oranında gerçekleşideğişimin analizi için sektörler talep yapıyor. İmalat sanayinde düşük teknoloji içesına, teknoloji düzeyine ve faktör kullanım rikli sektörler ile birlikte öne çıkan diğer bir yoğunluklarına göre sınıflandırılarak yapıkategoriyi de düşükorta teknoloji kategorisi sal değişimin yönü belirleniyor. Geleneksel temsil ediyor. Söz konusu kategoride imalat talep yapısına göre yapılan tasnif ara malı, sanayinin katma değer payı %30.9, üretim yatırım ve tüketim malı sınıflamasına dadeğeri payı %32.5 ve tesis sayısı payı ise yanırken, teknoloji düzeyine göre yapılan %28.2 oranında tespit ediliyor. İmalat saanaliz; düşük, orta ve ileri teknoloji sınıfnayinde “Ortaileri teknoloji” kategorisinlandırılmasına dayanıyor. Faktör kullanım de yer alan sektörlerin katma değer payı yoğunluklarına göre yapılan ayrıştırma ise %25.7 oranında tespit edilirken, üretim emek yoğun, kaynak yoğun, sermaye yodeğeri payı %23.8 ve tesis sayısı payı ise %9.3 oranında bulunuyor. Tablo 1: Türkiye İmalat Sanayinin Üretim, Katma İmalat sanayinin teknolojik yapısıDeğer ve Tesis Sayısına Göre Teknolojik Yapısı na ilişkin bu bulgular, Türkiye imalat (Teknolojik Paylar) (%) (NACE Rev.2) sanayinin üretim yapısının esas olarak “düşük” ve “düşükorta” teknolojilere Tesis Üretim Katma dayalı geliştiğini, ileri teknoloji içerikli Sayısı Değeri Değer sektörlerin üretim, katma değer ve teDüşük Teknoloji 62.3 40.7 38.9 sis sayısı paylarının marjinal kaldığını DüşükOrta Teknoloji 28.2 32.5 30.9 ortaya koyuyor. Tüm sektörler arasınYüksek Teknoloji 0.3 3.0 4.5 da en yüksek katma değer ve üretim OrtaYüksek Teknoloji 9.3 23.8 25.7 payına sahip sektörünün düşük teknoloji içerikli sektörler kategorisinde yer Kaynak ve Notlar: Eurostat’ın NACE Rev.2’ye göre teknoloji alan gıda ürünleri imalatı sektörü oldusınıflandırmasından ve TÜİK veri tabanından hareketle kendi ğu, söz konusu sektörün katma değer hesaplamamız. payının %11.7, üretim değeri payının ise %15.2 gibi yüksek oranda gerçekleştiğun, ölçek yoğun ve farklılaştırılmış ve bilim ğini belirtmek gerekiyor (yerden kazanmak bazlı sektör grupları altında inceleniyor. için sektörel ayrıntıları vermiyoruz). Bu çalışmada ticarete konu olan sekGıda sektörüne düşük teknoloji içerikli törlerin başında gelen Türkiye imalat sanasektörler kategorisinde yer alan tekstil ürünyinin üretim yapısı ile birlikte dış ticaretin leri imalatı ve giyim eşyası sektörlerinin teknolojik yapısı incelenerek üretim ve dış ticaretin teknolojik yapısının çözümlenme eklenmesi halinde, bu üç sektörün imalat si amaçlanıyor. Bu çerçevede ilk olarak sanayi katma değer payı %27.2 oranına NACE Rev.2’ye göre (Avrupa topluluğunda yükselirken, üretim değeri payı %30.1’e ve ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflaması) işyeri sayısı payı ise %35’e yükseliyor. Hiç imalat sanayinin üretim, katma değer ve kuşkusuz bu bulgu dahi tek başına imalat işyeri sayısı göstergelerine göre teknolojik sanayinin düşük profilli bir üretim ve katma düzeyinin tespiti amaçlanıyor. İzleyen bö değer yapısına sahip olduğunu açıkça orlümde dış ticaretin teknolojik düzeyi ISIC taya koyuyor ve “yeni Türkiye’nin” üretim Rev.3 (tüm ekonomik faaliyetlerin uluslara yapısının temel olarak düşük teknoloji içerası standart sanayi sınıflaması) göz önüne rikli sektörlere dayalı geliştiğini gösteriyor. alınarak çözümleniyor. Düşük Teknolojilere Dayalı Üretim ve İhracat orta ve düşük teknolojilere dayalı bir dış ticaret yapısına sahip olduğu görülüyor. Başka bir ifadeyle, Türkiye imalat sanayi düşük ve orta teknolojilere dayalı bir ihracat yapısına sahip iken, “düşükorta” ve “ortayüksek” teknolojilere dayalı bir ithalat yapısına sahip gözüküyor. Diğer taraftan Türkiye imalat sanayi ithalatında “düşük” ve “yüksek” teknoloji içerikli sektörlerin ithalat paylarının en düşük kategorileri oluşturdukları izleniyor. Düşük teknoloji içerikli sektörlerde ithalat payının sınırlı kalması, Türkiye imalat sanayinin “düşük” teknoloji içerikli sektörlerde dışa bağımlı olmamasının, söz konusu sektörlerin (gıda, giyim, mobilya vs.) üretim teknolojisinde belli bir yetkinliğe ulaşması ile yakından ilgilidir. İmalat sanayinin yüksek teknoloji (eczacılık, havacılık, bilgisayar vs) içerikli sektörlerde ithalat paylarının düşük kalması ise Türkiye imalat sanayinin söz konusu sektörlerde ithal ikamesini gerçekleştirdiğini değil, aksine Türkiye’nin düşük katma değer üreten sektörlerden yüksek katma değer üreten, teknoloji içeriği yüksek sektörlere doğru bir yapısal değişme gerçekleştirmediğini ortaya koyuyor. Tablo 2 : Dış Ticaretin Teknolojik Profili (Yüzde) İmalat Sanayi(%) İhracat Payları(%) Düşük Teknoloji 30.4 DüşükOrta Teknoloji 37.8 OrtaYüksek Teknoloji 28.4 Yüksek Teknoloji 3.4 İthalat Payları (%) Düşük Teknoloji 13.2 DüşükOrta T. 32.1 OrtaYüksek Teknoloji 41.9 Yüksek Teknoloji 12.8 Kaynak: OECD’nin ISIC Rev.3’e göre teknoloji sınıflandırmasından ve TÜİK veri tabanından hareketle kendi hesaplamamız düşerken, bunun tam karşısında yer alan yüksek teknoloji içerikli sektörlerde ise (sanayi üretim yapısının düşük ve orta teknolojilere dayalı gelişmesi nedeniyle) sanayiinin yüksek teknoloji talebinin sınırlı olmasından kaynaklanıyor (Eşiyok, 2014:98). TÜRKİYEAB ARASINDA DIŞ TICARETİN TEKNOLOJİK YAPISI TürkiyeAB arasındaki dış ticaretin teknolojik yapısını gösteren Tablo 3 incelendiğinde, yüksek teknoloji içerikli sektörlerin ihracat payının %4.1 oranında gerçekleştiği, buna karşın düşük teknoloji içerikli sektörlerin payının %36.6 gibi yüksek bir orana gerçekleştiği görülüyor. Tablo 3: TürkiyeAB Arasındaki Dış Ticaretin Teknolojik Yapısı (%) (2013) İhracat İthalat Düşük Teknoloji 36.6 10.0 OrtaDüşük Teknoloji 21.7 24.0 OrtaYüksek Teknoloji 37.6 55.8 Yüksek Teknoloji Sanayi 4.1 10.2 Genel Toplam 100.0 100.0 Kaynak: Eşiyok, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi (2014). İmalat sanayinin katma değer, üretim değeri ve tesis sayısına göre teknolojik da DÜŞÜK TEKNOLOJİLERE “YENİ TÜRKİYE’NİN” ÜRETİM DAYALI YAPI Dış ticaretin teknolojik düzeyine YAPISI: DÜŞÜK PROFİLLİ ilişkin toplulaştırılmış bulguları gösteren Tablo 2 incelendiğinde, Türkiye imalat sanayinin Türkiye’nin AB’den yaptığı ithalatın teknolojik yapısı incelendiğinde ise yüksek teknoloji içerikli sanayilerin ithalat payının %10.2, buna karşın düşük teknoloji içerkli sektörlerin ithalat payının ise %10 oranında gerçekleştiği izleniyor. Türkiye’nin AB’den yaptığı ithalatta en temel kategoriyi ortayüksek teknoloji içerikli sektör kategorisi oluşturuyor. AB’den yapılan ithalatta iki uç kutupta bulunan düşük ve yüksek teknoloji sanayi kategorilerinin en düşük ithalat değerlerine sahip kategoriler olarak öne çıkmalarının nedeni, Türkiye’nin üretim yapısı ile ilgili bulunuyor: Türkiye düşük teknoloji içerikli sektörlerde kendi teknolojisini üretme kapasitesine sahip olup ithalat gereksinimi “Yeni Türkiye’nin” üretim ve ihracat yapısının temel olarak çevre ekonomilere özgü bir nitelik taşıdığı görülüyor. Başka bir ifadeyle, yüksek teknoloji içerikli sektörlerde dışa bağımlı ve düşük katma değer üreten bir ekonomi…imalat sanayinin üretim ve ihracat yapısının teknoloji içeriği düşük geleneksel sektörlerin dışına çıkamadığı, bu yapının üretimin ve ihracatın ithalata bağımlılığını artırarak yapısal nitelikler kazandığı görülüyor… Türkiye gibi dünya ekonomisinin çevresinde yer alan bir ekonomide meta zincirine girme ve sipariş alma yarışı taşeronlaştırılmış ve ithalata bağımlı bir sanayi yapısı ile sonuçlanıyor ve bu gelişme teknolojik gelişmeyi özendirmiyor…uluslararası ticaret sistemine düşük profilli bir üretim ve ihracat yapısı ile eklemlenen Türkiye’nin mevcut politikalarda israr etmesi halinde bırakınız dünyenın en büyük 10.ekonomi olma hedefini, mevcut sıralamadaki yerini kaybetmesi yüksek bir olasılık olarak karşımızda duruyor.Türkiye’nin en büyük 10.ekonomi hedefine ulşamasının ise yeni bir kalkınma stratejisine ve iktisat politikalarına bağlı olduğunu özellikle belirtmek gerekiyor. KAYNAKÇA Eşiyok, B. Ali (2014), TürkiyeAB Arasinda Dış Ticaretin Teknolojik Yapısı, Rekabet SONUÇ Gücü ve Endüstriİçi Ticaret: Ampirik Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi, Cilt:13, Sayı:1, Ayrı Baskı. OECD (2011), ISIC Rev.3 Technology Intensity Definition, OECD Directoratefor Science, Technology and Industry, Economic Analysis and Statistic Division. TÜİK (2011), Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri, TÜİK Yayını, Ankara http://www.tuik.gov.tr http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/ page/portal/eurostat/home/