Katalog

Sağlık Çocuğum bademcik ameliyatı olmalı mı? Sık geçirilen enfeksiyonların ameliyat sebep olması durumunda bademciklerin tamamının alınması tercih edilir. Bademciklerin büyük olması esas sorun ise ameliyatta bademciklerin sadece küçültülmesi yoluna gidilebiliyor. Doç. Dr. N. Tan Ergin, VKV, Amerikan Hastanesi, Kulak Burun Boğaz, Baş ve Boyun Cerrahisi Bölüm Başkanı THERMAL WELDING YÖNTEMİNİN ÜSTÜNLÜĞÜ G ünümüzde sağlık koşullarının iyileşmesi, çocukların rutin sağlık kontrollerinden geçirilmesi, kronik bademcik sorunları ile ameliyat olmak zorunda kalan çocukların sayısında ciddi düşmelere yol açmıştır. Yine de İstanbul gibi metropollerde yaşayan çocukların erken yaşta sosyalize olup anaokullarına başlaması, henüz bağışıklık sisteminin tam da gelişmediği çağda çocuğun enfeksiyon etkenleriyle karşı karşıya bırakmaktadır. Çocuklar 3 ila 7 yaşları arasında sıklıkla geniz eti ve bademcik enfeksiyonlarıyla, çocuk hastalıkları uzmanları veya KBB uzmanlarına başvurmakta, antibiyotik tedavileriyle hastalık tedavi edilmektedir. Bademcik enfeksiyonu çoğunlukla okulöncesi ve okul çocuklarında gözlenen bir hastalık olup, erişkin yaşta oldukça ender rastlanılmaktadır. Bademcik enfeksiyonunun temel belirtileri boğaz ağrısı, ateş ve yutma güçlüğüdür. Çocuklarda birkaç kez bademcik enfeksiyonu (tonsillit) geçirilmişse, boyundaki lenf bezlerinde de büyümeye rastlanılması doğaldır. Muayenede bademcikler sadece şiş ve kızarık görülebileceği gibi, beyazsarı bir tabakanın bademcik yüzeyini kapladığı izlenebilir. İLK İMMÜN SİSTEM ELEMANI nöbeti ismi verilen nefes düzensizlikleri ve kesilmeleri meydana gelebilir. Apne nöbetleri fark edilen bir çocuğun vakit geçirilmeden ameliyat edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde kalp ritim bozukluklarından uykuda ani ölüme kadar birçok sevimsiz sorunla karşılaşma riski ortaya çıkmaktadır. Bademciklerin sık enfeksiyona sebep olması ikinci bir ameliyat sebebidir. Bir sene içerisinde ateşli ve antibiyotik ile tedavi edilmesi gereken 5 ve daha fazla sayıda bademcik enfeksiyonu geçiriliyorsa veya ardışık birkaç yıl boyunca senede 34 kez bademcik enfeksiyonu olunuyorsa ameliyat kararı alınmalıdır. Her ne kadar genel sayı azalsa da bademcik ameliyatları (Tonsillektomi) çocukluk çağının en sık yapılan ameliyatları arasında bulunmaktadır. Günümüzde artık ameliyatlar genel anestezi altında gerçekleştirilmektedir. Yaklaşık yarım saat kadar süren ameliyat sonrasında çocukların çoğu aynı gün içerisinde evlerine geri gönderilmekte çok az bir kısmı çeşitli nedenlerden dolayı bir gece hastanede tutulmaktadır. Eşlik eden başka bir sağlık sorununun bulunması, şehir dışından gelme gibi nedenler genellikle hastanede kalma sebebi olarak öne çıkmaktadır. Bademcikler boğaza hava yolu ile gelen virüs ve bakterilerin karşılaştığı ilk immün sistem defans elemanlarıdır. Dolayısıyla bağışıklık sisteminin geliştiği çocukluk yıllarında en sık hastalanan organlardan olması da olağan karşılanmalıdır. Bademcik enfeksiyonları virüslerden ya da bakterilerden olabilir. Bakteri enfeksiyonlarından beta mikrobu olarak bilinen grup A streptokok enfeksiyonu özel bir öneme sahiptir. Beş ila 15 yaş grubu arasında bu bakteri immünolojik reaksiyonlar vasıtasıyla kalp ve eklem problemlerine yol açabilmektedir. Akut romatizmal ateş olarak adlandırılan bu hastalık beta mikrobuna bağlı bademcik enfeksiyonlarının antibiyotik tedeavisi ile kontrol altına alınmasıyla günümüzde bir risk faktörü olmaktan uzaklaşmaktadır. Ancak bu durum çocuklarda oluşabilecek Beta mikrobuna bağlı enfeksiyonların etkin ve hızlı tedavi edilmesiyle mümkün olabilecektir. Bademcik enfeksiyonları virüslere bağlı ise antibiyotik tedavisi gerekmemektedir. Ağrı kesici ve ateş düşürücülerin kullanılması, yatak istirahatı, bol sıvı tüketimi (özellikle su) ve iritasyon yapan maddelerden kaçınılması (sigara dumanı, gazlı içecekler, baharatlı yiyecekler gibi) yeterlidir. Bakterilere bağlı enfeksiyon söz konusu ise tedaviye antibiyotik eklenmelidir. Beta mikrobunu da en etkin olarak tedavi eden penisilin grubu antibiyotikler en sık kullanılanlardır. Hastanın penisiline karşı alerjisi varsa, farklı antibiyotikleri kullanmak mümkündür. Yedi ila 10 günlük bir antibiyotik tedavisi bademcik enfeksiyonlarının tamamen ortadan kaldırılması için gerekli süredir. AMELİYAT TEKNİKLERİNDE YENİLİKLER Bademcik ameliyatlarının yaklaşık 3000 seneden beri yapıldığı bilinmektedir. Son 30 yıl içerisinde de ameliyat tekniklerinde önemli değişiklikler ve yenilikler olmuştur.Bademciklerin klasik bıçak kesisi ile tamamen alınması dışında, aşağıda belirtilen teknikler de alternatif olarak kullanılmaktadır. • Elektrokoter: Elektrik enerjisi ile kesinin yapılmasını sağlar. 400C° gibi yüksek sıcaklıkların oluşması nedeniyle etraf dokularda hasar oluşabilmektedir. Günümüzde ameliyatın temel tekniği olarak değil, oluşan kanamaların kontrolü için kullanılması tercih edilmektedir. • Harmonik bıçak: Ultrasonik hareketlerle üretilen enerjinin kullanılması ile cerrahinin yapılmasını amaçlamaktadır. • Thermal Welding: Bir çeşit radyofrekans dalgası kullanılarak vücut ısısının 23C° üzerinde bir ısı enerjisiyle ameliyatın gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır. Birçok araştırmada ameliyat sonrası en az ağrının ve en az kanamanın olduğu cerrahi teknik olduğu ifade edilmektedir. • Lazer cerrahisi: Daha çok bademcik hacminin azaltılması amacıyla lazer teknolojisinden faydalanan bir yöntemdir. Oldukça zaman alan ve pahalı bir teknik olduğu kabul edilmektedir. Amerikan Hastanesi KBB bölümünde bir tür radyofrekans yöntemi olan Thermal Welding yöntemi rutin olarak kullanılmaktadır. Bu yöntemin avantajı ameliyatın kansız bir ortam içerisinde gerçekleştirilmesine olanak sağlaması ve ameliyat sonrası kanama riskinin ve ağrı sorunun nispeten daha az olmasıdır. Bademcik ameliyatları sonrasında ağrı kesiciler ile kontrol altına alınmaya çalışılan yutkunma ile tetiklenen ağrı, en önemli sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Ameliyat sonrası yaklaşık bir hafta kadar süren bu sorun nedeniyle çocukların bu süre boyunca beslenmelerinde kısıtlanma meydana gelmektedir. Bu dönem boyunca soğuk ve ılık olarak sıvı ve yumuşak gıdaların tüketilmesi önerilmektedir. Ameliyatı takip eden dönem içerisinde çocuğun yeterince sıvı, özellikle su alması önem taşır. Yeterince sıvı almayan çocuklarda hafif bir ateş de ortaya çıkabilir ki bu iyileşme dönemini uzatan bir etkendir. Ameliyat sonrası çocukların hayat kalitelerinde belirgin düzelme izlenir. Daha iyi nefes almaya başlarlar ve daha ender hasta olurlar. Bu nedenle hem fiziksel olarak büyümegelişmeleri daha iyi olmakta, hem de okulda kavrama ve öğrenme gibi bilişsel fonksiyonları artmaktadır. BADEMCİK TAŞI BADEMCİKLERİN TAMAMI MI ALINMALI? Sık geçirilen enfeksiyonların ameliyat sebebini teşkil etmesi durumunda bademciklerin tamamının alınması tercih edilirken, bademciklerin büyük olması esas sorun ise ameliyatta bademciklerin sadece küçültülmesi de yapılabilmektedir. Bademciklerin küçültülmesi operasyonunun avantajı çabuk yapılması, ameliyat sonrası iyileşmenin hızlı olması, ağrı ve kanama şikâyetlerinin minimal olmasıdır. Bu operasyon sonrası bademcikler küçülmekte, tamamen kaybolmamaktadır; dolayısıyla ameliyat sonrası dönemde zaman zaman bademcik enfeksiyonları geçirilebilmektedir. Bademcik enfeksiyonları ana sorun ise bademciklerin tamamen alınması tercih edilmelidir. İlaç tedavisinin yetersiz kaldığı durumlarda zaman zaman hastalığın ameliyat ile sağaltılması gündeme gelebilmektedir. Bademciklerin ameliyat edilmesinin iki önemli şart bulunmaktadır: Bademciklerin geçirilen enfeksiyonlar sonucunda aşırı şekilde büyüyerek çocuğun nefes almasını, yemek yemesini engelleyecek kadar büyümesidir. Hatta çocukların bir kısmı gece uykularında nefes almakta o kadar zorlanırlar ki, apne CBT 1378 17 / 16 Ağustos 2013 İLAÇ TEDAVİSİNİN YETERSİZ KALDIĞI DURUMLAR Okulöncesi çocuklarda rastlanılmasa da genç erişkin dönemde problem olan tonsillolithiazis (bademcik taşı) rahatsızlığı hakkında da bilgi vermek zaman zaman operasyon gerekmesi nedeniyle önem taşımaktadır. Bademciklerin girintili çıkıntılı yapılarında biriken kalsiyum, fosfor, magnezyum mineralleriyle tükrük salgısı, ölü hücreler, bakteri ve yemek artıklarının birleşmesiyle oluşan yapılardır. Sarıbeyaz peynirimsi kıvamda olan tonsil taşları oldukça kötü kokuludur ve birçok hastada sosyal bir sorun olarak ağız kokusuna yol açmaktadır. Ağız kokusu dışında metalik tat, iritasyon, gıcık öksürüğü ve hafif ağrı şikâyetlere eşlik edebilmektedir. Hastaların birçoğu bu tonsil taşlarını kendileri temizler ve tonsil taşlarının çıkarılması sonrası kötü kokunun tamamen kaybolduğunu ifade ederler. Ancak bademciklerin anatomik yapısı gereği sıklıkla tekrarlama eğilimindedirler. Sık tekrarlayan ve ağız kokusunun sosyal bir problem olarak sıkıntı yaratması halinde cerrahi müdahale önerilir. İki türlü cerrahi yaklaşım mevcuttur: Bademcik taşının oluştuğu alan lokalize bir sorun ise lazerle sorunlu olan bademcik bölgesinin ortadan kaldırılması (kriptolizis) sorunu çözecektir. Bademciklerin büyük bir kısmının ya da derin dokusunun olaya katılması halinde, ancak bademciklerin tamamen alınması sorunu ortadan kaldıracaktır.