Katalog

Özellik Küçük gezegen Juno sabit görünümde KÜÇÜK GEZEGENLER Gün 13 Haziran Buzul suyu deniz seviyesini yükseltiyor Buzulların dünya üzerindeki kara buz kütlelerindeki payı sadece yüzde bir civarındadır. Fakat son bir araştırmayla, deniz seviyesinin yükselmesindeki katkılarının çok yüksek olduğu anlaşıldı. 2003 ila 2009 yılları arasındaki buzul erimesi, deniz seviyesinin yükselmesinden üçte bir oranında sorumluydu. Geriye kalan yükselme ise antarktik ve Grönland’daki buz tabakalarının erimesiyle ve deniz suyunun termik genleşmesiyle ortaya çıkmış. Toplam kara buz kütlelerinin yaklaşık olarak yüzde doksan dokuzu antarktik ve Grönland’daki dev buz tabakalarında yer alırken sadece yüzde biri Kanada’daki arktik bölgede, Alaska’da, Grönland’ın sahil şeridinde ve And dağlarının güneyinde ve Himalayalar’dadır. Bu buzul bölgeler 20032009 yılları arasında kütle kaybetti. Çok sayıdaki küçük buzul, ısınmadan daha fazla etkilendikleri için daha hızlı eriyorlar. 2003 ve 2009 yılları arasında bu buzullardan yılda 260 milyar ton erimiş buzul suyu okyanuslara akmış. Bu buzul akıntısıysa deniz seviyesini her yıl yaklaşık olarak 0,75mm yükseltmiş. Son araştırmanın sonuçları Küresel İklim Kurulu IPPC’nin yeni raporu için de bir temel oluşturacak. Kurulun yeni ilerleme raporu 2014’ün sonbaharında sunulacak. 17 HAZİRAN’DA KÜÇÜK GEZEGENLERİN PARLAKLIKLARI Küçük Gezegen Parlaklık (kadir) Ceres 8.8 Pallas 9.2 9.9 Juno Vesta 8.3 HAZİRAN AYININ GEZEGENLERİ Akşam Gece Satürn Satürn Merkür(1–28) Uranüs Venüs Neptün Sabah Mars(1430) Uranüs Neptün Afrika, Orta Asya ve güneydoğu Avrupa’da da ciddi bitki türleri yitimi yaşanabilir. Canlı türlerinin küçük bir bölümü hayvanların %4’ü ve bitkilerin hiçbiri iklim değişiminden olumlu yönde etkilenecek, bu türlerin yaşam alanlarında %50’yi aşkın bir artış olacak. (The Guardian, 13 Mayıs 2013) İklim Değişimi Kutupların Konumunu Değiştirdi Grönland buz katmanı ve dünyanın daha başka yerlerdeki buzların giderek artan bir hızla erimesi yüzünden Kuzey Kutup bölgesinde 2005 yılından bu yana doğuya doğru yılda birkaç santimetrelik bir kayma meydana geldi. Geophysical Research Letters dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, kutupların coğrafi konumları küresel ısınmaya bağlı olarak değişiyor. Teksas Üniversitesi araştırmacıları tarafından hazırlanan raporda Grönland buz katmanının ve daha az ölçüde olmakla birlikte dünyanın başka yerlerindeki buzların giderek daha da artan bir hızla erimesinin Kuzey Kutup noktasının 2005 yılından beri her yıl birkaç santim doğuya kaymasına yol açtığı belirtiliyor. Raporu kaleme alan jeofizik uzmanı Jianli Chen, “Büyük bir değişim söz konusuydu,” diyor. 1982 yılından 2005 yılına dek geçen süre için GÜNCEL YAZ HABERLERİ 1– Geleneksel Ulusal Gökyüzü Gözlem Şenliklerinin 16.sı TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi tarafından 1618 Ağustos 2013 tarihleri arasında Antalya Saklıkent’te yapılacaktır. Katılımcı başvuru formları 1 Haziran’da açılıyor. Şenlik bilgilerine http://senlik.tug.tubitak.gov.tr adresinden ulaşılabilir. 2– Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nce İzmir’de 46 Eylül 2013 tarihleri arasında “Dig Sites of Stellar Archeology: Giant Stars in the Milky Way” başlıklı çalıştay düzenlenecektir. Çalıştay bilgilerine http://astronomy.ege.edu.tr/gstars.izmir2013 adresinden ulaşılabilir. 3 – TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi tarafından, RTT150 teleskobu gözlem projelerinin değerlendirildiği “RTT150 Teleskobu Performans Çalıştayı” 2728 Nisan 2013 tarihleri arasında Antalya’da düzenlendi. Ülkemizin en büyük teleskobu ile ilgili ilk kez bir performans çalıştayı gerçekleştirilmiş oldu. Toplantı sayesinde uzun geçmiş yıllara uzanan gözlem projelerinin güncel durumları ile yayına dönüşme sayıları öğrenilmiştir. Türk ve Rus araştırmacılar, yaptıkları çalışmalar hakkında karşılıklı bilgi sahibi olmuşlar ve teleskobun teknik donanımları ile analiz yöntemlerinde ayrıntılı görüş alışverişinde bulunmuşlardır. RTT150 Performans Çalıştayı Sonuç Raporu’na ve fotoğraflara ulaşım adresi: http://www.tug.tubitak.gov.tr/haber.php?id=250. 4 – 11 Mayıs 2013 tarihinde Türk Astronomi Derneği’nin ev sahipliğinde, Bilim Akademisi Derneği, İstanbul’da geçekleştirilen “Türkiye’de Büyük Çaplı Teleskoplar için Yer Belirleme Çalışmaları Çalıştayı” gerçekleştirildi. Sunumlara ve Çalıştay Sonuç Raporuna http://www.tad.org.tr/?p=1632 adresinden ulaşılabilir. 5 – Gökyüzü merakımız gökcisimleri ile sınırlı değil; yerde gökte mevsimlerin de belirteçi olan kuşlar da ilgimizi çekiyor. İstanbul Üniversitesi Su ürünleri Fakültesi göl biyologlarımızdan Dr. Selçuk Altınsaçlı’nın yolu üzerine çıkan Akkuyruk sallayan (Motacilla alba, İstanbul Şile), Büyük baştankara (Parus major, Milas) ve Küçük akbalıkçıl (Egretta garzetta, İznik gölü) kuş çekimlerini paylaştı, bu sayfada da verildi. Kaynakça: The Astronomical Almanac 2013. Hayvan türlerinin üçte biri iklim değişiminden zarar görecek Bilimcilere göre, iklimdeki değişiklikler nedeniyle ve sera gazı salımlarının önüne geçilememesi durumunda, küresel sıcaklıkların 2100 yılına gelindiğinde sanayi öncesi düzeylerinin 4 derece üzerine çıkacağı ve bitkilerin yaklaşık %57’si ve hayvanların %34’ü bir olasılıkla yaşam alanlarının yarısını ya da yarıdan çoğunu yitireceği belirtilmekte. Ama, gaz salımları zamanında azaltılırsa, bu zarar büyük ölçüde giderilebilir. Araştırmayı yürüten Doğu Anglia Üniversitesi çevrebilim uzmanlarından Dr. Rachel Warren, “Araştırmamız iklim değişiminin dünyanın hemen CBT 1367/ 15 / 31 Mayıs 2013 hemen her yerinde rastlanan son derece yaygın canlı türlerinde bile çeşitliliği büyük ölçüde azaltabileceğini ortaya koyuyor,” diyor. Nature Climate Change dergisinde yayımlanan bulgular 48,786 farklı hayvan ve bitki türünden oluşan biyoçeşitlilik veritabanına ve bilgisayarlı iklim benzeşimlerine dayanıyor. Çevresel değişikliklere en duyarlı türler sürüngenlerle amfibikler (hem karada hem suda yaşayan). En çok sayıda bitki ve hayvan türü yitimi Afrika’nın aşağı Sahra bölgesi, Orta Amerika, Amazon ve Avustralya’da meydana gelecek. Kuzey de, Kuzey Kutbu’nun her yıl Kuzey Labrador doğrultusunda yaklaşık 6 santimetre güneydoğuya kaydığı gözlendi. Ancak 2005 yılında kutup bölgesinin rota değiştirdiğine ve bu kez doğuya yönelerek Grönland doğrultusunda yılda yaklaşık 20 santimetrelik bir kayma meydana geldiği görüldü. Bilim insanları dünyanın kutup noktalarının değişken bir konumu olduğunu çoktandır biliyorlar. Dünyanın kar, yağmur ve nem dağılımı yıl içinde değiştikçe kutuplarda da mevsimsel oynamalar meydana geliyor. Kutuplardaki yer değişimi genellikle döngüsel oluyor ve zaman zaman yalpalamalar meydana geliyor. Gelgelelim, bu mevsimsel devinimin temelinde kısmen anakarasal oynamalara bağlı olduğu düşünülen yıllık bir devinim yatıyor. Buzlardaki erimenin kutuplardaki oynamanın yönünü değiştirip değiştirmediğini ve yıllık oynamaya ivme kazandırıp kazandırmadığını anlamak için NASA’nın GRACE (Gravity Recovery and Climate Experiment) uyduları tarafından toplanan verileri değerlendiren Chen ve arkadaşlarının ilgisini çeken işte bu devinim oldu. Chen ve arkadaşları, 2005 yılından sonra kutuplarda meydana gelen oynamanın %90’ının buzullarda son dönem hızlanan erimeden ve buna bağlı olarak deniz düzeylerindeki yükselişten kaynaklandığına tanık oldular. (Nature, 14 Mayıs 2013) Hazırlayan: Rita Urgan