Katalog

Teknolojide bu yılın en büyük 10 gelişmesi ve Türkiye için anlamı MIT Technology Review dergisi bu yılın en önemli teknolojik gelişmelerini ve yeniliklerini sıraladı1. Bunları belirleme kriterleri de şöyle: Sizi en rahatsız eden bir duruma çözüm getiren bir teknolojik yenilik ve teknolojiyi sizin daha güçlü kullanmanızı sağlayacak bir gelişme. Şimdi bu on teknolojiyi sıralayalım ve acaba hangi rahatsız olduğumuz duruma çözüm getiriyor veya teknolojiyi daha güçlü kullanmamıza olanak sağlıyor sorularının yanıtlarını düşünelim. Osman Coşkunoğlu boyutlara erişen makinelerin nesneleri tanıma ve çevrimiçi çeviri yetenekleri kullanılabilir duruma geldi. Kendi kendine öğrenebilen sinirsel ağlar sayesinde, yapay zeka, nihayet kafası çalışan bir usta, hatta bir uzman kimliğini kazanıyor. Ray Kurzweil’i de geçen sene kadrosuna alan Google bu gelişmenin önde gelen yaratıcısı. Geçtiğimiz Mart BThaber yazımda belirttiğim “SiberArkadaş” 2 veya kendi kendini sürebilen otomobilden tutun sesten yazı ve yazıdan ses üreten sistemlere kadar çok geniş kullanım alanları Google’ın hedefleri arasında. Snapchat gibi, kısa bir sürede kendini yok eden mesaj sistemi sayesinde mahremiyet korunabildiği gibi, kişiler daha spontan olabiliyor. Derin Öğrenme: Hesaplama gücü muazzam sanlarla ilişki kurmanın ne kadar zor olduğunu gösteriyor. California Üniversitesi’nde Biomedikal mühendis ve nörobilimci Theodore Berger, uzun vadeli belleklerini kaza veya Alzheimer hastalığı nedeniyle kaybetmiş hastalara bu belleklerini kazandıracak bir elektronik implant üzerine 20 yıldır çalışıyor. Yıllardır kendisini “manyak” olarak niteleyen meslektaşları, yeni yeni ortaya çıkan başarısı karşısında kendisini “vizyoner öncü” olarak görmeye başladılar. Teknoloji Üniversitesi’nde öğrenciyken Eric Migicovsky’nin bir hayali vardı: Elini cebine atmadan, cep telefonunun sunduğu olanaklardan yararlanabilmek. Bu hayalini, cep telefonuna Bluetooth ile bağlanıp oradan istediği bilgiye erişebildiği Pebble saat ile gerçekleştirdi. Caltech profesörü Harry Atwater laboratuarında, şimdiki güneş enerjisi panellerinin verimliliğini en kötü ihtimalle ikiye katlayan, maliyeti düşük bir cihaz ve tasarım geliştirdi. Büyük veri şu anda en yoğun ilgi çeken konulardan birisi. Harvard Üniversitesi Kamu Sağlığı profesörü Caroline Buckee, cep telefonlarından gelen sinyallerle insanların nereden nereye gittiğini belirten verileri, veri madenciliği teknikleri ile inceleyen ve Kenya’da malarya hastalığının nasıl yayıldığını, bunun nasıl önlenebileceğini saptayan bir yöntem geliştirdi. Deprem gibi afetlerde de kullanılabilecek, akıllı olması gerekmeyen telefonlardan gelen verileri inceleyen bu yöntem üzerindeki araştırmalar birden hız kazandı. Geçen sene Fransız Orange Telekom firması, 5 milyon kişinin telefonundan 5 ay boyunca topladığı 2,5 milyar anonimleştirilmiş veriyi araştırma dünyasına sundu. Telefon sinyallerine ilişkin ilk kez böylesine büyük bir verinin ortaya çıkması, tüm dünyada 100 üzerinde araştırma grubunu harekete geçirdi ve önemli sonuçlar ortaya çıkmaya başladı. Yüksek gerilimli DC elektrik nakil hatları, şimdi kullandığımız AC hatla Bellek İmplantı: Los Angeles’de Southern rına göre elektriği çok daha verimli iletebilir. Fakat, yüksek gerilimli DC hatları sadece noktadan noktaya kullanılabildiği için, entegre bir şebekenin parçası olarak güvenli ve istikrarlı olamıyordu. İsveç’in şirketler grubu ABB, yüksek gerilimli DC şalteri geliştirerek önemli bir sorunu çözdü. Bu şalter, sorunlu DC nakil hattını devreden çıkararak, şebekenin geri kalan kısmının çalışmasını sağlayabiliyor. Bu teknoloji sayesinde yenilenebilir enerji kaynakları daha iyi değerlendirilebilecek. Örneğin, Sahara çölünde elde edilen güneş enerjisinin Avrupa’ya DC hatlarıyla nakli mümkün olacak. ÜLKEMİZ İÇİN ANLAMI Bireysel bağlamda bakınca, bu listedeki teknolojilerin hangileri anlamlı olabilir? Ulusal bağlamda bakınca, bu teknolojilerin hangilerinin geliştirilmesinin veya transfer ve kullanımı anlamlı olabilir? Bu soruların yanıtı, Bilgi Çağı’nın teknolojilerinin çok uzağında olduğumuzu gösteriyor. Olsa olsa, bir tek akıllı saat teknolojisi tüketicimize ilginç gelebilir. Sosyal ağlarda paylaşım veya cep telefonunda sohbet dışında, Bilgi Çağı’nın teknolojilerinden, inovasyonlardan uzak olmamızın nedenlerine ve ne yapılması gerektiğine ayrıntılı olarak girmek bu yazının sınırlarına sığmaz. Fakat, nedenler ve öneriler ile ilgili ülkemizdeki yaygın ve yüzeysel iddiaların yanlışlarını göstermek önemli bir ipucu sağlar. Yaygın yanılgıların en popüler üç tanesini ele alalım. En popüler iddia şudur: “Kültürel sorunumuz var. Çocuğa ‘icat çıkarma’ denir…” O zaman Japonya, Güney Kore gibi, itaatkarlığın zirvede olduğu kültürlerin teknolojide ve inovasyonda bu kadar başarılı olmasını nasıl açıklayabiliriz?! ABD’de teknoloji üretmede önemli başarılar yakalayan Türkler farklı kültürde mi büyüdü?! Sorunu insanımızın genlerinde değil, insanımızın yaşadığı ortamı belirleyen unsurlarda aramak gerekir. Bunların başında da, hükümet, büyük sermaye ve ikisinin kontrolündeki medya gelir. Diğer bir yaygın iddia da şudur: “Üniversitelerimizin, akademisyenlerimizin ve mezunlarımızın yetersizliği…” Türkiye’de ve ABD’de önde gelen mühendislik fakültelerinde hem öğrencilik hem de öğretim üyeliği yapmış birisi olarak bu bahaneyi de kesinlikle yanlış buluyorum. Sorun kaliteli yetişmiş mezunda değil, onları teknoloji üretme ve inovasyonda değerlendirmesi gereken sanayi sektörünün ucuz işgücü ile rekabetten vazgeçmemekte direnmesidir, vizyonsuzluğudur. Medyanın büyük sermayeye yaranma ihtiyacıyla bu durumu ört bas etme gayretidir. Üniversitelere gelince, AKP hükümetinin kontrolü altına girmiş YÖK ile Akıllı Saat: Beş yıl önce, Hollanda’da Delft Geçici Sosyal Ağ: Cep telefonu uygulaması Doğum Öncesi DNA sıralaması: Verinata firmasının, daha anne karnındayken, ceninin DNA’sını okuyan ve değişiklik yapabilen teknolojisi ile, dünyaya gelecek olan çocuğun müzik yeteneğinden, hastalıklara karşı muafiyetine kadar özelliklerini belirlemek ve değiştirmek mümkün olabilecek. Ultra Verimli Güneş Enerjisi: Cep Telefonlarından Büyük Veri: ların endüstriyel kullanımına bu isim veriliyor. Katmanlı, çünkü bir nesne, ultra ince katmanların birer birer ve üst üste konması ile üretiliyor. Tıbbi implantlar gibi çok özel nesnelerin üretiminde kullanılmakta olan bu teknolojiyi, şimdi General Electric kompleks jet parçalarının seri üretiminde kullanmaya başlıyor. Robot yeni bir teknoloji değil; fakat, Rodney Brooks’un insanlarla ilişki ve iletişim kurarak, beraberce kompleks işler yapma yeteneği olan robot yeni. Bu robotla ilişki kurmak kolay ama robotun böyle olmasını sağlayan içindeki yeni teknoloji, in Katmanlı imalat: Üç boyutlu yazıcı Baxter – Mavi Yakalı Robot: CBT 1363/ 14 3 Mayıs 2013 Süper Kablo Şebekeleri: