Katalog

HAFTALIK BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA 1. Kuyrukluyıldızlar üzerinde çalışmalarıyla tanınan İngiliz gökbilimci – Kiloamperin simgesi. 2. “Joseph ...” (1826’da tarihteki ilk fotoğrafı çeken Fransız fizikçi) – “Leo Hendrik ...” (Bakaliti bulan Belçika asıllı ABD’li kimyacı). 3. Tahta perde Boğa güreşçisi. 4. Ağız yoluyla alınan – Mürekkep hokkalarına konulan ham ipek – Kurşunun simgesi –Trabzon’un bir ilçesi. 5. Tabut – Mahal – Sondaj, dolgu vb. alanlarda kullanılan bir mineral, baryum sülfat. 6. Kıdemli (kısa) – Deve yavrusu – Hekimlerin akciğeri dinlerken duyduğu patolojik ses – Yabancı. 7. “Evcilik ...” (Adalet Ağaoğlu’nun bir oyunu) – Matrix’teki temel tip – İçi koloit, yağ vb. dolu patolojik torba. 8. Güney Amerika’da yetişen, çiçeklerini 6070 yılda bir çıkaran bitki – Bizmutun simgesi – “...ji” (deprembilim). 9. Mendelevyumun simgesi – Plütonyumun simgesi – İnkaların Güneş ve fırtına tanrısı – İlgi eki . 10. Kuyruksokumu kemiği – Çok şiddetli bir rüzgâr – Geri. 11. Bir kan grubu – “Cahit ...” (matematikçi) – Zeytin küspesi. 12. Bir çiçek yaprağı – Potasyum bileşiklerine verilen genel ad – Ayrıntı. 13. Bir balık türü – Film çeken aygıt. 14. Ağ torba – Sanayi – Türk müziğinde bir makam adı. 15. Kraliçe – Amenhotep olarak da bilinen Mısır firavunu – Sahip. ilginç SORULAR Uluslararası bilim dili Soru: Uluslararası bilim dilinin İngilizce olmasının nedeni nedir? Yanıt: Popular Science, Kasım 2013 Bugün bilim makalelerinin yüzde 98’i İngilizcedir. Bu her zaman böyle değildi. Princeton Üniversitesi’nden bilim tarihçisi Michael Gordin bilim dilindeki gelişmeleri şöyle açıklıyor: “Avrupa’da tek bir bilim dili kullanma geleneği vardı ve bu Latince idi. Ancak bilim insanları 17. yüzyılda Latinceden kopmaya başladılar. Galileo, Newton ve diğerleri kendi anadillerinde yazmaya başladılar. Bunun bir nedeni kitaplarının erişebilirliğini arttırmak, bir diğer nedeni ise Protestan Reformasyonu’na ve Katolik Kilisesi’nin etkisinin azalmasına tepkiydi.” Latince tahtından indirilince bilimsel çalışmaları herkes kendi dilinde yayımlamaya başladı. Araştırmacılar bilimde ortak bir dilin bulunmamasının bilimsel ilerleyişi durduracağı endişesi ile 19. yüzyılın ortalarına doğru üç ana dil üzerinde anlaştılar. Gordin bu evreyi şöyle anlatıyor: “Eğer profesyonel bir bilim insanı iseniz, Fransızca, İngilizce ve Almanca yazılmış makaleleri okuyup anlamanız bekleniyordu.” Ne var ki Almanca’nın üstünlüğü uzun sürmedi. 1. Dünya Savaşı’ndan sonra İngiltere, Fransa ve Belçika’daki bilim insanları, Uluslararası Astronomi Birliği gibi ciddi bilim örgütleri oluşturdular. Eski düşmanlarını aralarına almak istemeyen bu ülkeler, Alman bilim insanlarından uzak durdular. Alman bilim insanları 1933 yılında bir başka darbeye daha maruz kaldılar. Bunun nedeni Alman hükümetinin fizikçilerinin beşte birini, biyoloji profesörlerinin sekizde birini kültürel ve siyasi nedenlerle sınır dışı etmesiydi (Sosyalistler ve Yahudiler yasaklıydı). Bilim insanlarının pek çoğu ABD ve İngiltere’ye göç etti. Burada kullandıkları dil İngilizceydi. Bu noktadan sonra dünya, evrensel bilim dili olarak İngilizceye doğru yönelmiş olsa da bu trend onlarca yıl içinde yerine oturdu. Bir engel de Soğuk Savaş’tı. 1950’li ve 60’lı yıllarda yayımlanan bilimsel makalelerin pek çoğu ya İngilizce ya da Rusça yazılmıştı. Daha sonra 1970’lerde her şey altüst oldu. Sovyetler Birliği inişe geçmeye başlayınca Rusça kullanımı da gerilemeye başladı. 1990’ların ortasında dünyadaki bilimsel makalelerin yüzde 96’sı İngilizce’ydi. Bu trend bugüne dek hiçbir engelleme ile karşılaşmadı. Şimdi bilimsel yayınlar için neredeyse tek seçenek var. O da İngilizce. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. İnsan vücudunun herhangi bir boşluğunu görebilmek için aydınlatan alet, içgöreç – Saniyede bir julluk iş yapan bir motorun güç birimi – Demirin simgesi. 2. İki anlamında önek – Radyoaktif bir element – Yüksek düzey bir proglam dili. 3. Maden – Peyk – İplik kangalı. 4. Değerli bir taş – Kalıtım asidi – Kalsiyumun simgesi – Bir soru sözü. 5. Bir Amerikan bilgisayar, atm, yazarkasa üreticisi – “Hey ...” (Pink Floyd şarkısı) – Kalkan balığının yavrusu. 6. Bir borsa görevlisi – Koku – Toplu tartışma. 7. “El ...” (Fars kökenli bir İslam bilgini) – Kısa çizgi. 8. Sayıboncuğu – Kuzu sesi – Bir kavun türü. 9. Bir nota – Su – Eski Mısır inanışında, baştanrı – Bir Japon tiyatrosu. 10. Voleybol, tenis filesi – Hicap – Derinleştirme, derin hale getirme. 11. Başkalarının hareketlerini taklit etme – Yönetsel. 12. Jeoloji – İstanbul’daki eski Bizans zindanı. 13. “... Corbusier” (mimar) – Yunan felsefesinin kurucularından olan antik Yunan filozofu. 14. İskambilde dineri – Et konu10 11 12 13 14 15 lan yer – Pozi 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 KAM İ L UĞURB İ L P U tif. 15. Sıtma 2 E D İ S O N F E R M E N T aşılayan siv 3 P A Y P İ R O M E T R E A 4 L Y O N CE İ Ş İ WA R risinek türü – 5 E MAR E Ş A L H İ CR İ 6 Bir balık türü. RK RAF İ T VATOZ 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu T R A K U N Y A ÖDEM RAK İ T EYE R ŞA SE ENE T AKAD İ KOT İ K SOL SKER T EM İ LAL A İ A R AD S İ L İ EM İ N D İ İ DAR KOTA MU T T E R BANA AT B İ S SE L AKABE RAYE T İ ZM M AARE N düşün BUL DENGELİ ASALLAR Ender Aktulga    eaktulga@gmail.com Yaz tatilinde 6 liseli arkadaş, Antalya Olimpos’ta kamp yapıyorduk. Kamptaki günlerimizin birinde hava birden bozdu. Başlayan yağmur bizi bir iki saat çadırımıza hapis etti. “Dengeli” sayı tanımını işte o gün uydurduk. Dörder basamaklı okul numaralarımızın altısı da  birer asal sayıydı. Bunu biliyorduk. O gün, çadırda, numaralarımızın birler ve  onlar basamaklarındaki rakamların toplamlarıyla, yüzler ve binler basamaklarındaki rakamların toplamlarının eşit olduğunu fark ettik. Numaralarımızın bu özelliğini genelleştirerek  sağ yarısındaki rakamlar toplamı, sol yarısındaki rakamlar toplamına eşit olan sayıları  “dengeli” sayılar olarak adlandırdık. Bu durumda,  numaralarımızı artık dört basamaklı  dengeli asal sayılar olarak nitelendirebilecektik. Yağmur uzadıkça  arayışlarımız sürdü. Numaralarımızı  küçükten büyüğe dizerek  6 terimli bir  dizi (okul numaraları dizisi) oluşturduk. Sonra sonsuz terimli, asal sayılar dizisinin (2, 3, 5, 7, 11...  dizisinin) içinden,  her denememizde başka bir 6 ardışık terim alarak ikinci bir dizi (çarpanlar dizisi), bu iki dizinin terimlerinin karşılıklı çarpımlarıyla da üçüncü bir dizi (çarpımlar dizisi) oluşturduk. Sonuncu dizinin (çarpımlar dizisinin) altıncı teriminin, ilk beş terimin toplamına eşit olup olmadığını sorguladık. SORU: 1) Numaralarımızın tümü de birbirinden farklı rakamlarla başlıyordu. 2)  Denemelerimizi, ilk terimi 2 olan çarpanlar dizisi ile başlatmayı ve çarpanlar dizisinin ilk terimini (3, sonra 5, sonra 7... olmak üzere) sırayla arttırarak sürdürmeyi kararlaştırdık. 3) Aradığımız eşitliği yakalayınca, başka deneme yapmadık. Bu bilgilere göre, küçükten büyüğe sıralamada üçüncü sırada yer alan okul numarası kaçtır? Dengeli sayılar için not:  Sayının basamak sayısı olan n çiftse, sayının sağ yarısı sağdaki n/2, sol yarısı da soldaki n/2 rakamdan; n tekse , sayının sağ yarısı sağdaki (n1)/2, sol yarısı da soldaki (n1)/2 rakamdan oluşmaktadır. CBT 1392 16 /22 Kasım 2013 1390.sayıda ki “Altı Altılı” isimli bilmecenin yanıtı: 818181 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Ender Aktul gaİstanbul, Hasan AksuAntalya, 1389.sayıda ki bilmeceyi doğru bilen ler: Sercan Paranİstan bul, Yücel GünDenizli, Özen Günİstanbul, Duygu Gün Yargıcıİstanbul, Daniel Osman Yargıcıİstanbul