Katalog

YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. 1948’de, Walter Brattain ve William Shockley ile birlikte 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 transistör denilen cihaz icat ede1 rek elektronik devrelerin çok daha küçülmesini sağlayan ve bu 2 icatlarıyla Nobel Fizik Ödülü’nü 3 hak kazanan bilimadamı) – Gös4 teriş, çalım. 2. Rusya’nın Doğu Asya kıyılarında bir deniz – Uy5 durma, palavra. 3. Kilometrenin 6 onda birini simgeleyen harfler – 7 Çam ağacının reçine kabuğu, soymuk – Radar (kısa). 4. “John 8 …” (1946’da, John Mauchy ile 9 birlikte, Amerika’nın ilk elek10 tronik bilgisayar ENIAC’yi halka tanıtan bilam adamı) – Kalp 11 atışlarında eşitsizlik ve düzensiz12 lik. 5. ABD’nin Sağlık Bakanlı13 ğı’na bağlı, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi – Kemiklerin topar14 lak ucu – Yay silahı – Birleşmiş 15 Milletler Örgütü. 6. Kaybeden – Bir elektrolitteki artıuç – Baryumun simgesi. 7. II. Çağın SOLDAN SAĞA 1. 1904’te, radyo cihazlarının vazgeçilmez parçası olan cam yaklaşık 45 milyon yıllık dönemi – İstatiksel bir seride en diyotları yapan bilimadamı – Freddy Krueger’un dehşet saç çok tekrarlanan terim – Kenar süsü. 8. Kuvvetin, bir cistığı sokak. 2. Elektrik direnç birimi – Bir nota “Carl …” mi bir nokta ya da bir eksen yöresinde döndürme etkisini (1885’te, güvenli bir havagazı lambası icat eden Avusturyalı belirleyen vektör niceliği – Termometre. 9. İnce bağırsak kimyacı). 3. Holmiyumun simgesi – “George …” (1888’de, iltihabı – Bir yay yardımıyla gergin tutulan ve yatağın düzKodak no.1 adlı fotoğraf makinesini üreten ve müşterileri lemine dik olarak yaptığı gidip gelme hareketiyle bir akışnin filmlerini banyo eden mucit) – Kabile bölümü. 4. TV kanın geçişini ayarlamaya yarayan kapak. 10. Kokulu bir yayın sistemlerinden birisi – “Sertab …” (şarkıcı) – Elam’ın bitki – Mikroskop camı – Tuzağa düşürülen şey – Bir sayı. başkenti. 5. Çalıştırıcılığını Ertuğrul Sağlam’ın yaptığı fut 11. Söyleyen, diyen – Küçük gemi kaptanı – Kısa çizme – bol takımını simgeleyen harfler – Yunanistan’ın kuzey ka Türkiye’nin uçuş kodu. 12. Sümer su tanrısı – Tibet öküra topraklarını Mora Yarımadası’ndan ayıran, tümüyle ya zü – Fırat Tanış’ın ünlü şarkısı. 13. 1879’da, elektrik döpay kanal – Tanzanya’nın plaka işareti. 6. İzmarit, istavrit, şenmiş bir hat üzerinde giden ilk elekrikli treni sergileyen, uskumru gibi balıkların beyaz etinden yapılan ve oltada kul Alman mucit ve fabrikatör. 14. Altının simgesi – Bir toplanılan yem – Doğuştan meme ucu yokluğu – Bir bağlaç. 7. rak türü – İnsan beyni. 15. Telgraf alfabesi – ŞehirleraraBir yüzey ölçüsü – Arseniğin simgesi – Oran. 8. “John …” sı yollarda yayaların yürümesine ve taşıtların tdurabilme(Renk körlüğü hakkındaki araştırmalarıyla tanınan İngiliz sine yarayan çakıl ya da toprak yol – Titanın simgesi. kimyager ve fizikçi) – Alanya’da bir çay – Bir masal kuşu. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 9. İspanya’daki gizli Bask örgütü – Kuyrukluyıldız – Anyon. 1 G A L V A N İ A T L E T İ K 2 U R A N O D İ T O R Y U M 10. Madam Bovary’nin önadı – Sık gözlü ağ – Sayma, saT İ N E M A N E T L A P yılma – Başlangıçta yer alan. 11. Okyanusya’da bir ada ül Hazırlayan: 3 4 E Y T İ Ş İ M R O B E R T A kesi – Tornanın yakın arkadaşı. 12. Çöl bölgelerinde, kurak N A A Ş N E V İ A M E R İlker 5 6 B N A K A E N E Z G A M bölgelerde yaşayan bir sürüngen türü – Bakırın simgesi – Mumcuoğlu 7 E H R İ L A A Z İ L K İ Boy, endam. 13. Kamer – Japonya’daki kullanılmış eski bir 8 R U H E N N O E T A M İ N hacim ölçüsü birimi – Deriyi tabaklama – Rutubet. 14. Bi9 G R O T E S K O L M A T E 10 OM T A A M A S İ T R çim, şekil – Bir işaret sıfatı – Aktinyum, toryum, protak11 A N O N İ M M A K U S B O tinyum, tulyum, plütonyum, amerikyum, küryum ve ber12 V T O K U Z N A E F A L kelyum radyoaktif elementlerinin ortak adı. 15. Yanardağ13 E M E K R A Z İ Y E E K O 14 N A T U R A OM T İ R A J larda püskürme – Destansı – Kayak. 15 ilginç SORULAR Sabunun tarihçesi Soru: Sabun ilk ne zaman üretildi? Hangi süreçlerden geçerek bugüne geldi? Yanıt: http://www.open.edu/openlearn/historythearts/history/historysciencetechnologyandmedicine/historyscience/thehistorysoapmaking# http://www.rehberim.net/forum/pqrs460/68547sabunicadivesabuntarihi.html#ixzz1v2XGPc6n Sümerler ham yün ve kumaşları boyamadan önce üzerindeki yağ lekelerini çıkartmak için su ile kül karışımından yararlanıyorlardı. Sümer rahipleri ve tapınak görevlileri kutsal törenlerden önce vücutlarını ve giysilerini temizlemek zorundaydılar. Sabun o dönemde bulunmadığı için büyük bir olasılıkla temizlik için kül ve sudan yararlanıyorlardı. Su ve külden oluşan bu kaygan eriyik, yağların temizlenmesinde oldukça başarılıydı, çünkü alkali, temizlenecek nesnenin üzerindeki yağ ile reaksiyona giriyor ve sabuna dönüştürüyordu. Sabun daha sonra geride kalan kiri ve yağı eritiyordu. Alkalin eriyik yardımı ile ne kadar fazla miktarda yağ erirse, daha fazla miktarda sabun oluşuyor ve bu karışımın temizleme özelliği artıyordu. İnsanlar kaygan maddenin temizleme becerisini fark edince, bu eriyiği defalarca kullanmaya başladılar. Ta ki eriyik temizleme özelliğini yitirinceye kadar. Böylece Sümerler, az miktarda yağın alkalinin performansını arttırdığını fark edince, temizliğe başlamadan önce doğrudan doğruya yağları alkali içinde kaynatıp sabun eriyikleri hazırlamaya başladılar. Çivi yazısı tabletlerinde değişik şekillerde sabun yapım tekniklerinin anlatıldığı görülüyor. ESKİ YUNAN VE ROMA’DA SABUN Sabun kullanmayan Yunanlılar, vücutlarını yağ ve killerle sıvadıktan sonra, kum ya da sünger taşı parçalarıyla fırçalıyor ve “strigil” denen kavisli bir aletle vücutlarında oluşan tabakayı kazıyorlardı. Bunu suya girerek yıkanma ve zeytinyağı ile yağlanma izliyordu. Eski Roma hamamlarında sabun kullanılmıyordu. Hatta Kleopatra’nın bile ince beyaz kum ve yağ esanslarından yararlanarak temizlik yaptığı söyleniyor. Eski Roma efsanelerine göre “sabun” sözcüğü Sapo Dağı’nden türetilmiştir. Hayvanların kurban edildiği Sapo Dağı’nın kıyısında bulunan Tiber Nehri’nde çamaşırlarını yıkayan kadınlar, çamaşırlarını eskiye oranla daha az çaba sarf ederek temizledikleri fark ettiler. Çünkü, hayvanların kurban edildiği Sapo Dağı’ndan Tiber Nehri’ne, yağmurla birlikte hayvan yağları ve odun külleri karışıyordu. Romalı Gaius Plinius Secundus Maior (kısaca Büyük Plinius latince Plinius maior) ya da Yaşlı Pliny isimli doğa tarihçisi, MS ilk yüzyılda sabunu Galyalıların keşfettiğini yazıyor. Yaşlı Pliny’ye göre Galyalılar saçlarına kırmızı bir ton vermek için geliştirdikleri malzemenin kirleri de temizlediğini fark edince sabunu bulmuş oldular. Yaşlı Pliny sabunun nasıl yapıldığına ilişkin reçetelere kitaplarında yer vermiştir. NASIL GELİŞTİRİLDİ? Sabunun İngiltere’ye nasıl ulaştığı meçhul, ancak büyük bir olasılıkla Galyalılardan öğrenmiş olmalılar. İngiltere’nin eski halklarından Keltler de, hayvansal yağlar ve bitki küllerinden ürettikleri sabuna “Saipo” adını verdi, bu sözcük daha sonra “Soap” olarak değişti. MÖ 1500’e ait Ebers Papirüsü’nde, kişisel temizliklerine düşkün olan Mısırlıların, hayvan ve sebze yağları ile alkalinli tuzdan elde edilen sabunsu bir maddeyle yıkandıkları belirtiliyor. Ortaçağ’da bazı el sanatları ustalarının sabun yapımında uzman oldukları biliniyor. Ustadan çırağa geçen gizli formüller zaman içinde deneme yanılma yöntemi ile geliştirilerek bugünkü sabun yapım tekniği ortaya çıkmış... E T İ L Y A R A M A Z M İ d ü ş ü n SORULAR ÇiftTek Ahmet Saracoğlu saracogluahmet@hotmail.com CBT 1314/16 25 Mayıs 2012 1'den 5 yüz milyona (5 yüzmilyon dahil) kadar olan çift sayıların oluşturduğu bir sayı listesinde; önce sıra numarası çift olanlar siliniyor; bir sonraki adımda sıra numarası tek olanlar siliniyor. Bu işlem, (çift sıra no silmetek sıra no silmeçift sıra no silmetek sıra no silme...........) listede bir tek sayı kalıncaya kadar devam ediyor. Soru: Listede kalan sayı nedir? (Sıra numarası 1 rakamından başlamaktadır, her silme işleminden sonra sıra numaraları güncellenir). Örnek liste: 2,4,6,8,10 ise; 1. adımda 2,6,10 kalır. 2. adımda 6 sayısı kalır. 1312. sayıdaki “Tümü de Üçgen” isimli bilmecenin yanıtı: 21, 231 Bulmacayı kazananlar Ahsen Canatİzmir, Naim Uygunİstanbul, Ahmet SaraçoğluDenizli, Kirkor Ömürbekİstanbul, Faruk Kozİzmit, Celal Erelİzmir 1311 sayılı bilmeceyi doğru çözenler Özcan OkumuşAnkara