Katalog

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 “Walter …” (1948 yılında, transistor denilen bir cihaz icat ederek elektronik devrelerin çok daha küçülmesini sağlayan üç bilimadamından biri). 2. “… ile uslanmayanı etmeli tekdir / tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir” (Ziya paşa) – “… Reeves” (aktör) – 1990 yılında ilk kez yapılan Yüksek Netlikte Televizyon Yayını. 3. Bir hayvan türü – Döşek. 4. Bağış yapma – Altınkökü – Sıvı ölçüm biriminin kısa yazılışı – Eşyaya ve hayvanlara vurulan damga. 5. Çok güçlü bir ışık kaynağı – ilginç SORULAR Güneş, Yer ve Ay’ın birbirlerine göre hareketi Soru: Okuyucumuz Necdet Ersoy, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi, Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nden Yard. Doç. Dr. Hasan Esenoğlu’na soruyor: “Ben 75 yaşında astronomiye meraklı emekli bir inşaat mühendisiyim. Emin olamadığım bir iki konu var: 1Benim kabaca gözlemlediğime göre Ay, doğu ve batı ufkumuzda hep aynı noktadan doğup batıyor.Bu gözlemim doğru mu? Eğer doğru ise bundan, ayın yörünge düzleminin Dünya’nın ekvator düzlemiyle aynı olduğu anlamı mı çıkar? 2Aynı şekilde Dünya’nın Ekvator düzlemi, yani kendi etrafında döndüğü düzlem, Güneş’in Ekvator düzlemi ile aynı mı? 3Türkçe, derli toplu bir astronomi kitabı önerebilir misiniz? Dr. H. Esenoğlu’nun yanıtları: 1.Yanıt: Hayır, bu gözleminiz doğru değil, çünkü Ay doğuya doğru her gün 13 derece ilerler (52 dakika geç doğar). Bu yüzden doğu ve batı ufkumuzda hep aynı noktadan doğamaz/batamaz (aşağıda sekizinci sıradaki bilgilendirmeye bakabilirsiniz). 1.Yanıt: sorunun devamının yanıtı: Hayır, Ay’ın yörünge düzlemi Yer’in Ekvator düzlemi ile aynı değil, aralarında yaklaşık 5 derece 9 dakika açı farkı var (yukarıdaki soruya cevap ile aşağıda onbirinci ve onikinci sıradaki bilgilendirme notlarından da yararlanılabilir). 2.Yanıt: Yer’in Ekvator düzlemi ile Güneş’in Ekvator düzlemi aynı değildir, aralarında 26 derece 18 dakika açı farkı vardır (onüçüncü maddeye bakılabilir). 3. Yanıt: Türkçe akademik bir astronomi kitabı öneririm: Başlık: Genel Astronomi I Yazar: Prof. Dr. Salih Karaali Yayınevi: İstanbul Üniversitesi Yayınları’ndan Fen Fakültesi Yayın No: 195 Rektörlük Yayın No: 3377 Satış yeri: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Ayniyatı, Vezneciler, İstanbul. Tel : 0212 455 57 00 / 15358 Genel bilgilendirme: I. konum hesaplamaları için tüm gök cisimlerini bir “gökküresi” üzerindeymiş gibi kabul ederiz. Bu hayali gökkürenin ortasında biz yani Yer bulunur: Yer’in kuzey ve güney kutbu ile Ekvatoru gökkürenin kutupları ve ekvatoru ile çakışıktır. Ayrıca, gökküresini ekseni etrafında döner kabul ederiz. II: Gök cisimleri iki önemli gruba ayrılır: Güneş sistemine ait cisimler (gezegenler, kuyruklu yıldızlar vb.) mekanik olarak Güneş’e bağlıdır ve Güneş sistemi dışındaki cisimler (yıldızlar, galaksiler vb.) mekanik olarak Güneş’e bağlı değildir. III. Yer, ekseni etrafında batıdan doğuya doğru döner. Bu “gerçek” hareket olup bizler içinde olduğumuzdan gökküresi yani yıldızlar (Güneş dahil) doğudan batıya dönmesi şeklinde gözlenir. IV. Yer, bütün gezegenler gibi Güneş etrafında daireye çok yakın elips bir yörünge üzerinde dolanır ve bu “gerçek” hareketini bir yılda tamamlar ve Güneş’in gökküresi üzerinde hareketi şeklinde gözlenir ve buna Yer’in Yörünge Düzlemi denir. V. Güneşin bu yıllık görünen hareketinden dolayı gökküresi üzerindeki yeri her gün değişir. Bu sebepten Güneş’in günlük görünen hareketi bir yerdeki doğuş ve batış noktaları her gün değişir. Yer gibi Güneş sistemindeki bütün cisimler aynı özelliği gösterirler. Yıldızlar ise her gün aynı noktadan doğar ve aynı noktadan baYazının devamı gelecek haftaya. tarlar. Ünlü bir bilimkurgu filmi. 6. Kesilmiş ağaç kökü 11942 yılında, ABD’nin Chicago kentinde, nükle– Paylama, azarlama – Zihin. 7. Bir nota – Avuç er enerjinin denetim altına alınabildiği bir nükleer içi – Yanardağ püskürtüsü – Bir Japon tiyatrosu. 8. reaktör yapan Amerikalı mucit – 1987 yılında üre1881 yılında, yassı plaklar kullanarak ilk gramofonu tilen ilk sayısal ses bantları. 2. Budun ön kısmından yapan mucit. 9. Avrupa’da bir ulus adı – Aşağılaelde edilen dana eti – Filin atası olan, soyun tükenma, onur kırma – Akıl. 10. Megaton (kısa) – Topmiş hayvan – Veri. 3. Genellikle ölçü aletlerinde göslama, toplanma – Güney Afrika Cumhuriyeti’nin terge çizelgesi – Parola – Bir dijital aygıtı bir telefon plaka işareti – İstanbul’daki bir üniversiteyi simhattına uyduran arabirim. 4. Ceylan – İvecen – Bir geleyen harfler. 11. Yapı tasarımcısı – İngilizce “depapağan türü. 5. Çekişme, kavga – Kulak yıkama aleniz” – Niyobyumun simgesi. 12. Bir nota – Gaziti – İridyumun simgesi. 6. Peru’nun plaka işareti – Bir antep’in bir ilçesi – “… Yaran” (şair). 13. Pomak kan grubu – Yat limanı. 7. İnsanlık – Güzel, hoş gödilinde “bebek” – Kayınbirader – Gılgamış’ın en yarünen. 8. “… Alnıaçık” (tiyatro sanatçısı) – İpek gikın dostu. 14. Gümüşbalığı – Japon Buddha rahibi düz ve parlak bir kumaşın üzerinde bulunan tel tel bi – Küçük bir limon türü. 15. Efsanevi Gürcü Kraiplik – Bizmutun simgesi. 9. İdrak etme – Tibet’in başliçesi – “Percy …” (1945 yılında, ilk mikrodalga fıkenti – Yabancı bir haber ajansı.10. “… Elimden Rovrını tasarlayarak patentini alan Amerikalı mucit). ni” (Aziz Nesin’in bir oyunu) – Duvar lambası – Hadım etme. 11. Bir telgraf çeşidi – Ruh – Ekmek. 12. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Beddua – Üzerine rayların yerleştirildiği, yere enine 1 E M İ L E B E R L İ N E R B 2 R Ö N T G E N A T E R İ N A konulmuş demir ya da ağaç parçaların her biri – Na3 N O D Z E P L İ N M A R muslu. 13. Kaz Dağları’nın mitolojik dönemlerdeki 4 S U R F E U A E N E İ S 5 T G R A MO F O N A L M A adı – Vahşi hayvan barınağı – Sezen Aksu’nun, Git 6 R İ A R E N D İ P T M albümündeki bir şarkısı. 14. Briçte sanzatu – Tıp di Hazırlayan: 7 U K N U M T A A N İ M A 8 S T İ L linde “ölü” – Dolunay. 15. Kamyonet – Telgraf alfabesi B İ R O T E L L İ İlker 9 K İ K İ R İ K U M A R U N – Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşayan, Mumcuoğlu 10 A D S E S S T E N B T Roma yurttaşı haklarına sahip olan halk. 11 A K S İ M A S İ T A R E 12 P R A T İ K A P A Y İ D A R YUKARIDAN AŞAĞIYA 13 O T A F L A N M E L M N 1. 1946 yılında, John Mauchy ve John Eckert’in ge14 S T O R E Ş A P E K E B E 15 A N T A N T liştirdiği, Amerika’nın ilk elektronik bilgisayarı – L O P İ L O T d ü ş ü n SORULAR Üçgen Dörtlü New Scientist 16 Nisan 2011 Üçgen sayı dizisinin (1, 3, 6, 10...) terimleri, n terimin sıra sayısını göstermek üzere, n(n+1)/2 olarak hesaplanır. CBT 1306/16 30 Mart 2012 1304.sayıdaki “Bitişik Asallar” isimli bilmecenin yanıtı: 245 789 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Ahsen Canatİzmir, Gülay Bayramoğluİstanbul, Naim Uygunİstanbul, Celal Erelİzmir, Ahmet SaraçoğluDenizli, Faruk Kozİzmit ENIGMA rakamlarının tümü birbirinden farklı olan üçgen bir sayıdır. ENI GMA = MM eşitliğindeki ENI, GMA ve MM de yine üçgen sayılardır. SORU: ENIGMA kaçtır?