Katalog

İKTİSAT PENCEREMDEN rada da strateji kimi moleküllerin bedendeki davranışlarının çok yakından incelenip denetlenmesini içeriyor. Beslenme bozuklukları konusunda uzman olan Kaliforniya Scripps Araştırma Enstitüsü sinirbilimcilerinden Eric Zorilla tarafından geliştirilen deneme aşamasındaki obezlik aşısı kimyasal yollarla hemosiyanine (kimi yumuşakçalarda bulunan bir protein) iliştirilen ghrelin moleküllerinden oluşuyor. Farklı biyokimyasal düzenleri deneyen Zorilla ve meslektaşı Kim Janda 2006 yılında farelerin kilo vermelerini sağlayan bir düzene tanık oldular. Ne var ki, bedenin kendi kimyasallarına karşı bağışıklık oluşturmak olası çekinceleri de beraberinde getirebilir. Araştırmacılar özellikle de geliştirdikleri aşının ghrelin üreten hücrelerde otoimmün bir tepki yaratmayacağından emin olmak zorundalar. Aksi takdirde böylesi bir tepki ciddi şişme ve yangılara yol açabilir. Olası hasta kitlesi: Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan bir araştırmaya göre Türkiye’de kadınların %41,5, erkelerin de %21,2 kadarı obez sınıfına giriyor. mas Kosten tarafından da desteklenip onaylandı. Kosten’in yarısına aşıyı uyguladığı 115 kokain bağımlısı ile ilgili 2009 tarihli araştırmasının sonuçları aşı olanların %38’inde güçlü bir antikor tepkisi oluştuğunu ortaya koydu. Aşıdan sonraki iki ile dört aylık süre içinde yapılan incelemelerde bu hastaların %45’inin kokainden arındıkları görüldü. Kosten metaamfetaminler ve uyuşturuculara karşı etkili aşıların da geliştirilmesine çalışıyor. ABD Ulusal Uyuşturucu Bağımlılığı Enstitüsü’nün (NIDA) desteğiyle sigaraya karşı geliştirilen NicVAX adlı aşının klinik deneyleri yapımcısı Nabi Biopharmaceuticals şirketinin denetiminde sürdürülüyor. Bu aşıların ne kadar süreyle etkili olacakları ve bağımlıların başka uyuşturuculara yönelmelerini önleyip önlemeyecekleri konusunda kesin bir yargıda bulunmak için vakit henüz çok erken. Bu yöndeki girişimleri olabildiğince destekleyen NIDA şimdilerde eroine karşı etkili bir aşının geliştirilmesine çalışıyor. Olası hasta kitlesi: Türkiye’de yaklaşık 17 milyon kişinin sigara içtiği, kokain kullanımının diğer Avrupa ülkelerine kıyasla çok düşük olduğu belirtiliyor. Rita Urgan, Kaynak Discover, Ekim 2011 Oktay Yenal [email protected] Rahmetli Hocam Şükrü Baban’ın bir sözü vardı. “İktisat bir ülkeyi batırmaz fakat süründürebilir.” Batı batarken sözü de bu anlamda. Avrupa ve Kuzey Amerika’nın sanayileşmiş ülkeleri kolay kolay batmazlar, fakat bizim gençliğimizin yıldızları bir kaç yıldır sıkıntı içindeler, sürünüyorlar. Bağımlılığa karşı aşı geliştirme yönündeki çalışmalar 1970’lerde başlamış olmakla birlikte, halen klinik deney aşamasında olan aşıların temelini 1990’ların ortalarından bugüne dek uzanan yeni araştırmalar oluşturuyor. O dönemde ImmuLogic İlaç Şirketi’nde bağışıklık uzmanı olan Barbara Fox bir kokain aşısının geliştirilmesine katkıda bulundu. Laboratuvar hayvanlarında bağışıklık sistemini devinime geçirerek özel olarak üretilmiş antikorların kokain moleküllerine ilişmelerini sağlayan bu aşı Baylor Tıp Fakültesi psikiyatri uzmanlarından Tho BAĞIMLILIK AŞISI D Ü N Y A G Ö ST E R G E L E R İ 2012’de hangi ekonomiler büyüyecek, hangileri küçülecek? The Economist dergisinin Intelligence Unit adı verilen birim tarafından yapılan tahminlere göre 2012’de Libya ekonomisi diğer tüm ekonomilerden daha hızlı bir büyüme sergileyecek. Muammer Kaddafi rejiminin yıkılmasından sonra yeniden inşa sürecine giren Libya, dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi olmaya aday. Savaş sonrası kaos ortamında toparlanmakta zorluk çeken Irak, 2012’de yepyeni bir başlangıç yapabilir. Moğolistan, madencilik sektöründeki gelişmelere bağlı olarak, Libya’nın büyüme hızına yaklaşabilir. Angola ve Nijer ise gö rece yüksek emtia fiyatlarının yarattığı olumlu atmosferi lehine döndürebilirse, bölgenin yükselen ekonomisi olabilir. Çin ise zengin dünyadaki talep azlığını kendi yaratacağı yüksek talep ile telafi ederek, istikrarlı bir şekilde büyümeye devam edecek. Küçülen ekonomilerin başında Avro krizinden etkilenen Avrupa ekonomileri gelecek. Ancak Sudan geçen temmuz ayındaki bölünmenin ardından en hızlı küçülen ülke olacak, çünkü petrol rezervlerinin dörtte üçünü Güney Sudan’a kaptırmış durumda. CBT 1295/9 13 Ocak 2012 Bir kez anlamamız gerekir ki bu sürünme ancak göreceli. Dünyada bir çok insan hâlâ bu ülkelerde yaşamak ister. Avrupa ve Kuzey Amerika daha büyüme sevdasından vazgeçseler, çok yüksek gelirleri ile geçinip gidebilirler. Üstelik Avrupa uygarlığı gibi bir uygarlık yaratmışlar. Bu uygarlık içinde ve zenginliğin yardımı ile tatmin olsalar, başka ülkelerle işi askeri müdahalelere kadar varan şekillerde uğraşacaklarına, iklim değişmesi gibi uluslararası konular üzerinde kafa yorsalar ne olur? Varsın yıldan yıla büyümesinler; çocukları da ebeveynleri gibi yaşasın. Gelirlerini biraz eşit dağıtsalar, ülkelerindeki işsizliği de, sağlık ve eğitim sorunlarını da, çözümleyebilirler. Demek ki Sanayi Devriminin ömrü beşyüz yılmış! 16.cı yüzyılda Avrupa kıpırdanmaya başlamış, 17.ci yüzyılda icatlarla ve topraklarına Amerika, Kanada ve Okyanusya’yı katarak gelişmiş, 18. ve 19.cu yüzyıllarda zenginlemiş. 20.ci yüzyılda büsbütün zenginlerken ve dünyada aydınlanmanın örneği iken ve nihayet herkesin hayran olduğu Avrupa Birliğini kurmuş. Fakat ikinci bin yıla geçerken (21.ci yüzyılda) birden tökezlemeye başlamış. Önce finans kesiminde Amerika’da başlayan kriz kısa zamanda Avrupa Birliği’ne de sıçramış: Önce Yunanistan, sonra İspanya, Portekiz, aynı zamanda İrlanda ve İtalya artık iflasın eşiğinde. Hatta Fransa’nın bile aynı hastalıkla mefluç olması gün değilse bile ay meselesi. Zaten bugün Avrupa ve Amerika’da işsizlik artmış, kalkınma durmuş durumda Bazı iktisatçılar hâlâ bankalar sistemini düzeltmek ya da bu iktisadi buhran ne vakit V şekli ile konjonktürel bir sıçrama gösterecek sorunları ile uğraşadursunlar, artık belli ki büyümenin lokomotifi Batı’dan Doğu’ya kaymış bulunuyor. İşin iktisadi yönünde şaşılacak bir şey yok. İnsan emeği göçlerinin, ülkeler arasında gelirleri eşitliğe götürme gücü, iktisatla uğraşanlar tarafından çoktan biliniyordu. Amerika Birleşik Devletleri ve Okyanusya, Kanada’nın kalkınmaları bunun açık örnekleriydi. Fakat zengin ülkeler ülkelerine emek akımını durdurduktan sonra, hatta sömürgelerine göçü teşvik ettikten sonra, bu denkleşme faktörü çok azalmıştı. İşte bu sıralarda (1948) ünlü iktisatçı Paul Samuelson bir makale yazdı. Bu makalede ülkeler arasında göç olmasa da, eğer ticaret serbest ise ülkeler arası gelirlerin denkleşmeğe başlayacağı saptanıyordu. Nitekim, profesör Robbins, buna benzer bir çalışmayı hatırlar gibi olur, kâğıtlarını arayınca ünlü iktisatçı Abba Lerner’in 1933 de seminer çalışmasını buldu ve yayımladı. İşin güzel tarafı, Samuelson da bunu kabul etmesi. Ama gel gör ki bu teorem gerçeklere uymuyordu. Dış ticaretleri oldukça serbest olan Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Hindistan’da böyle bir denkleşme görülmemişti. Ben Hindistan’da verdiğim bir konferansta bunu daha çok teknolojilerin akışkan olmamasına bağlamıştım. Bence şimdi olan, dünyada artan küreselleşmenin sonucudur. Öyle ise Avrupa’nın ve Kuzey Amerika’nın sorunu, bankaların denetsiz kalması ya da konjonktürel bir sorun değil, uzun süreli bir durumdur. Ortak para birimli bir Avrupa Birliği’nin sorununun ayrıntılarına gittiğimiz zaman ise, Avro ülkelerinin hazırlıklar yapılmadan kurulmuş olmasından doğan yönleri olduğunu görüyoruz. Sadece bir Merkez Bankası kurarak ve Avrupalı bir para ünitesine bağlanarak tavsiye ile işleri yürüteceklerini sananlar, şimdi kazın ayağının öyle olmadığını görüyorlar. Ülkelerin ortak maliye sistemleri olmadan bu işlerin düzeleceği yok. Maliye Bakanları ya da Devlet Başkanları 10 kez değil 30 kez de toplansalar duruma çare bulamayacaklar. Sonuç ne olacak? Bunun cevabı yinelediğim sorulara ne cevap verileceğinde saklı: Batı artık yavaş büyüyecek ve fakat bu yavaş büyümeye alışacak mı? Doğu daha hızlı büyüyecek, fakat mutlu toplumlar yaratacaklar mı? Yoksa alıştığımız gibi, insanlar birbirlerini yemek için uğraşacaklar mı? Batı Batarken