Katalog

Tanecik fiziği dönüm noktasında Higgs bosonunun kütlesi ve özellikleri, sicim kuramının dünyaya ulaştığını gösteriyor. Prof. Dr. Bahattin Baysal AKADEMİK BİLİŞİM 2012 Uşakta Bilişim Fırtınası B CBT 1295/ 18 13 ocak 2012 en bir kimyacıyım. Moleküllerle, özellikle büyük moleküllerle uğraşırım. Gerçek yaşadığımız dünyada sadece moleküller var. Atomlar, elektronlar, protonlar ve benzeri tanecikler fizikçilerin konusu. Onları da merak ederim. Bundan 4 yıl önce, CBT okurlarına Cenevre’de kurulan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nı anlatmıştım. Geçen yaz aylarında bu dev alet tam kapasite ile çalıştırıldı. Işık hızına yakın bir hızla karşılıklı hareket eden protonlar çarpıştırıldı. Bulunan ilk sonuçlar açıklandı. Çeşitli yorumlar yapıldı. Son hafta Nature dergisinde yer alan değişik bir yorumu (1) açıklamak istiyorum. Bu yorumu yapan ABD, Michigan, Ann Arbor kentinde “Michigan Kuramsal Fizik Merkezi” emekli Direktörü Profesör Gordon Kane. Profesör Gordon Kane’in “Tanecik Fiziği Dönüm Noktasında” başlıklı makalesini özetliyorum. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (LHC), ATLAS ve CMS (Compact Muon Solenoid) detektörlerinin yaklaşık 125 gigaelektronvolt (GeV = 109 eV) kütlesinde bir Higgs boson’u buldukları bildirildi. Standart istatistik ölçümler durumun henüz kesinleşmediğini bildirse de, Avrupa’nın Yüksek Enerji Fiziği Laboratuvarı CERN’de gerçekten yeni bir buluş yapıldığı anlaşılıyor. Bu laboratuvardaki çok farklı iki dedektörün, iki veya daha fazla kanallarında yaklaşık aynı kütledeki anlamlı bir sinyali gördükleri anlaşılıyor. Bu buluş, fiziksel evrenin temel birleşik kuramı sorununun önemli bir dönüm noktası konumundadır. LHC’de gözlenen Higgs bosonlarının kütlesi ve özellikleri, fizikçilerin pek yakında tanecikler için “süperpartnerler” bulmalarını sağlayacak ve sicim kuramı ile gerçek dünya arasında bir bağlantı kurulmasına yol açacaktır. Higgs boson’u ve henüzbilinmeyen bazı maddelerin, diğer taneciklerin kütlesini oluşturdukları gerçeği, tanecik fiziği standart modelinin onaylanıp tamamlandığını belirtir. Bu harika kuram, kuarklar ve leptonlar gibi taneciklerin ve dünyamızı oluşturmak için kuvvetli, zayıf ve elektromanyetik kuvvetlerin (yerçekimi kuramının da katılımı ile) etkileşiminin açıklanmasını sağlar. Kuarklar birleşerek protonları ve nötronları oluşturur. Protonlar ve nötronlar atom çekirdeklerini üretir, çekirdek ve elektronlar (bir çeşit lepton) atomları oluşturur. Bunlardan moleküller, çikolata ve insanlar, gezegenler ve yıldızlar, vb. oluşur. Standart modelin bilmeceleri ve sorunları yoktur, yoğun madde fiziğinden astrofiziğe kadar temel bir düzen içindedir. Fiziğin dört asırlık amaçlarını kapsar. Higgs taneciği yıllardan beri aranıyor: LHC’de rapor edilen, taneciğin iki fotona dönüşmesidir. Profesör Gordon Kane ve birlikte çalıştığı arkadaşları bu sinyali Higgs boson’unun bulunması amacı ile ilk önce 1980’li yılların ortalarında, Texas, Waxahachie’de kurulması düşünülen, fakat 1993’te vazgeçilen süperiletken süper çarpıştırıcıda görülmesi için incelediler. Higgs’in bulunması, standart modelin tamamlanmasının ötesinde, doğa yasalarının temelinde Higgs bosonlarının yer alacağını bildiriyor. (Fizikçiler, kompozit Higgs bosonları gibi tuhaf alternatif kuramlar ileri sürdüler. Ancak, CERN’deki ke şif bunları bir tarafa atıyor). Bu durumda, standart model genişletilecek, süpersimetri ve kara maddenin orijini gibi konuların aydınlatılmasına geçilecektir. CERN’deki buluşların gelecekteki ilerlemeler için büyük ve beklenmeyen bir anahtarı, açıklanan Higgs bosonu sinyalinin bir “Standart model Higgs bosonu” gibi davranmasıdır. Standart modele göre bunun bir olasılığı bulunmuyor. Relativistik kuantum alan kuramına göre, Higgs kütlesinin kuantum düzeltmeleri göstermesi ve kendi kütlesinin çok çok üstünde bir değer alması gerekir. Çünkü, zayıf kuvvetin kaynağı olan kuarklar, leptonlar, W ve Z bosonlarının kendileri Higgs’in kütlesine bağlıdır. Standart modelin bunlar için öngördüğü kütleler, gözlenen kütlenin birkaç onkat üstündedir. Bu saptanabilir. Standart modelin süpersimetrik kuramı kapsaması sağlanırsa, beklenilen Higgs boson’unun doğası değişir. Boson’un matematiksel davranışı düzelir ve kuramın gerçekçi oluşu sağlanmış olur. Fizikçiler, bir Higgs bosonu keşfedildiğinde, süpersimetrik biçimde olacağını düşünüyor. Bu durumda, mümkün olmayan standardmodel versiyonunun aynı olan bir Higgs bosonu nasıl keşfedilecek? Bunun yorumunu yapmak, standart modelin genişletilmesini sağlamakta büyük bir adımın yorumlanması anlamını taşır. Bunu yorumlamaya çalışmak, Standart modeli genişletecek daha kapsamlı bir kuramın ileri sürülmesinde büyük bir adım olabilir. Bir açıklama beklenmeyen bir kaynaktan çıkmış olabilir: sicim kuramı veya genişletilmiş formu Mkuramı. Sizlerin duyabildiğinizin aksine, gerçek dünya ile ilgili öngörüler, sicim kuramı ile yapılabilir. Bunun için önce 10 veya 11boyutlu kuramın (6 veya 7 küçük boyutlarının kıvrılarak) 4 boyutlu hale toplanması gerekir. Bu konuda ve de kıvrılmış boyutların kararlı kılınmasında önemli ilerleme sağlanmıştır. Profesör Gordon Kane ve birlikte çalışanların en hafif Higgs bosonu için genel sicim ve Mkuramları ile yaptıkları hesaplar Standartmodel Higgs bosunu ile uyum sağlıyor. Bu kütlenin yaklaşık 125 GeV olduğu ve CERN’de gözlenen kütlenin aynı olduğu bildiriliyor. Profesör Gordon Kane ve grubu, bu sonuçları, CERN’deki verilerin açıklanmasından biraz önce, Ağustos 2011’de “Madison, Wisconsin String Phenomenology Conference” a sundukları bir raporda ve bu konuda yazıp gönderdikleri bir çalışmada açıkladıklarını bildirdiler (1). Higgs bosonu kütlesini doğru olarak öngören bu sicim kuramı (gerçekte Mkuramı) süperpartnerlerin ve bunlarla ilişkili bazı sinyallerin de LHC’de görülmesi gerektiğini öngörüyor. Etkin kuvvetleri oluşturan ve gluonların süperpartnerleri olarak bilinen gluinos gibi parçacıkların yok olmaları henüz ayrıntılı olarak incelenmedi. Bu kategoriye girenler gelecek yılın ortalarında bulunabilirler. Gerçekleşirse, bu keşif Higgs bosonu haberlerinden daha az ses getiren bir konumda olur. Ancak daha da anlamlı bir önem taşır. Sicim kuramının nihayet günümüze, dünyamıza taşındığını gösteriyor. – Gordon Kane, Particle physics is at a turning point, Nature. 22 December 2011, vol. 480, 415. Ü niversitelerin Bilişim, İnternet ve ilintili konularındaki uzmanlarını bir araya getiren 14.cü Akademik Bilişim Konferansı 13 Şubatta Uşak Üniversitesinde yapılıyor. Konferans, İnternetin tetiklediği değişimin sancılarını ve çalkantılarını anlamaya ve ona bir cevap oluşturmaya çalışmakta. Konferansın ana teması Sosyal Ağlar, Yeni Medya ve Demokrasi’dir. Geniş kitleler sosyal ağlarda örgütlemekte, rejimleri sarsmakta, yer yer devirmeye vesile olmaktadır. İnternetin temsil ettiği değişim, bağımsız ve yaratıcı bireyleri öne çıkartmakta, hiyerarşik olmayan ve ağ yapılarını içeren toplumsal modelleri öne çıkartmakta; katılımı ve saydamlığı, demokrasiyi, gelişmenin önemli bir parçası ve etmeni olarak öne çıkartmaktadır. İnternetle somutlaşan bilgi ve iletişim alanındaki gelişmeler, üniversitelerin konumunu; teknoloji politikalarını, arge, inovasyon, ömür boyu eğitim gibi kavramları yeniden tanımlamaya zorlamaktadır. Bu konferanslar bilişime bulaşmış; üreten, kullanan, yöneten tüm üniversite topluluklarına ev sahipliği yapmaya çalışıyor. Bilgisayar, Bilişim, Enformatik bağlantılı bölümlerin yanında, kütüphaneciler, medikal bilişimciler, tarımsal bilişimciler, mekansal bilişimciler, bilişim hukukçuları, inşaat bilişimcileri, eğitim bilişimcileri de konferansın doğal katılımcılarıdır. İnternet ve Bilişim yaşamın her boyutunu etkilediği için, kamu yönetimi, siyaset, iletişim, pazarlama, sosyoloji, psikoloji, ekonomi gibi sosyal bilimcilerin de bu konferansın doğal katılımcıları olduğunu düşünüyor ve onları da aramıza katılmaya davet ediyoruz. Konferans meraklı tüm yurttaşlarımıza açık ve ücretsizdir. Akademik Bilişim Konferansı, yapıldığı şehri bir Bilişim Fırtınası ile sarsmaya çalışmaktadır. Lise öğrencilerine ve öğretmenlerine yönelik İnternet ve açık kaynak etrafında bir sohbet toplantısı, kamu çalışanlarına yönelik bir edevlet paneli, yurttaşlara yönelik güvenli internet, KOBİ’lere yönelik eticaret etkinlikleri yapmaya çalıştıklarımız arasında. Yerel TV ve radyolar kanalıyla şehri bir bilişim ve internet fırtınasıyla sarsmak fırsat bulduğumuzda gerçekleştirdiğimiz bir eylemdir. Konferans öncesinde ve konferans sırasında çeşitli seminerler ve kurslar var. Konferans öncesinde, 2831 ocak tarihlerinde 4 gün 6 konuda yoğun, makine başında kurslar var. Kurslar üniversite ve kamu çalışanlarını hedeflemekle birlikte her yurttaşa açıktır ve ücretsizdir. Kursiyerler ve konferans katılımcıları üniversite yurtlarında kalabilecekler. Kursiyerleri mümkünse kendi bilgisayarlarını getirmelerini, ve katılmak istedikleri kursa olabildiğince hazırlıklı gelmelerini öneririz. Kurslar Linux Sistem Yönetimi, Güvenlik, PostgreSQL, Libreofis, Python ve Android konusundadır. Bu kursları ve yazın yaptığımız Linux Kampı ile üniversitelerde ve kamuda bilişim sistemlerini yönetimde etkinliği ve tasarrufu hedefliyoruz. Bu kursları ve seminerleri insan kaynaklarına yatırım olarak düşünüyoruz. Linux Sistem Yönetimi kursu Linux ve özgür yazılımlarla internet servisleri güvenilir, güvenli, etkin yürütmeyi hedeflemektedir. Güvenlik kursu 2 parçadan oluşmakta; web Uygulama Güvenliği TÜBİTAK Bilgem tarafından verilmektedir. İkinci parçada Özgür Yazılımlarla Saldırı Teknikleri anlatılacak, bir başka deyişle kendi sisteminizi nasıl koruyacağınız, ücretsiz özgür yazılımlara nasıl yapılacağı anlatılmaktadır. PostgreSQL ticari ürünlerle yarışabilecek, çok büyük veritabanlarını çalıştıran, platform bağımsız, özgür bir veritabanı yönetim sistemidir. Bu kurs, veritabanı temellerinden başlayarak, büyük bir bankanın veritabanını işletecek ve performansı düzenleyecek kavramları anlatacaktır. Pratik, makina başında gerçek yaşamdan örneklerle işlenecek ve ileri seviyedeki PostgreSQL ile devam edecektir. LibreOfis, tüm ofis uygulamalarını kapsayan bir özgür yazılımdır. LibreOfise geçen kurumlar ciddi bir tasarruf sağlayacaktır. Python ise oldukça yeni ama yetenekli bir programlama dilidir. Nesne temelli, web, sistem yönetiminde ve bilimsel uygulamalarda gittikçe yaygınlaşan bir dildir. Android ise cep telefonları ve tabletlerde uygulama geliştiriciler arasında gittikçe yaygınlaşıyor. Kurslar ve konferans herkese açık ve ücretsizdir. Öncelik Üniversite Bilgi İşleminedir. Katılmak isteyenler, kendi masraflarını üstlenmek durumundadır. Http://ab2012.usak.edu.tr/ üzerinden konaklamayı sağlamalı ve kursa kayıt olmalıdır. Kursa katılacakların kendi dizüstü bilgisayarlarını yanlarında bulundurmaları ve üzerinde en az bir linux dağıtımı kurulu olması önerilir. Akademik Bilişim Yürütme Kurulu , http://ab2012.usak.edu.tr http://ab.org.tr, ÜCRETSİZ KURS VE SEMİNERLER