Katalog

Murdoch Skandalı: Özel yaşamın sonu mu? Kitle iletişim dünyasının devi Murdoch, imparatorluğunu ayakta tutmaya çabalarken, açık sözlü bir şeffaflık savunucusu özel yaşam kavramının yeniden tanımlanması gerektiğini öne sürüyor ve diyor ki: “Gerçek şu ki, baskıcı bir yönetimde değiliz; tam tersineuygun araç gereçler, beceri ve davranışlarda bir yenilenmeye gitmemiz durumunda baskıcı yönetimi kökünden silip atabilecek son derece karmaşık, olgunlaşmamış, ara aşamasında bir Aydınlanma’nın içindeyiz...” rükleyecek ve asıl oyuncuların perde arkasında kalacağı kısasa kısas bir siber savaşa yol açabilir. Daha da garip bir biçimde, bilgisayar korsanları gerçek güce sahip olanlar tarafından ayartılmaya her zaman hazırlar. Ulusal Güvenlik Teşkilatı olsaydınız siz ne yapardınız? Aydınlanma’nın temel unsuru karşılıklı sorumluluk ise, o zaman saçma sapan davranışlar yerine olayların açıklığa kavuşturulmasını beklersiniz. Julian Assange’nin Wikileaks adlı örgütü tam da bunu yaptı. Şimdi de asıl büyük ironi ile karşı karşıyayız. ABD Dışişleri Bakanlığı’na ait o 250.000 belgenin sızdırılması doğal olarak birkaç ufak tefek yüz kızartıcı olayı su yüzüne çıkarttı. Ancak, Assange’nin de kısa bir süre önce belirttiği gibi, asıl etkisi “Arap Baharı” gibi kritik bir dönemde diplomatlarının muhatap oldukları diktatörlerden ne denli nefret ettiklerini dile getirmek suretiyle ABD hükümetinin genç eylemciler arasındaki saygınlığını arttırmak oldu. Sızdırılan belgeler Arap devrimlerinin yaşandığı sırada herhangi bir ABD karşıtlığının bastırılmasına yardımcı oldu. Assange’nin niyeti kesinlikle bu değildi. Bu dediklerim, bir sonraki sızdırmanın alçaklıkları ortaya dökmeyeceği anlamına gelmiyor. Dışişleri Bakanlığı bir ifşaatın tsunamisinden kurtuldu, çünkü ortada pek bir şey yoktu. Ne var ki, akıllı insanlar bundan ciddi bir ders alacaklar kendilerini daha şeffaf bir dünyaya hazırlayacaklar. Dahası, düşmanlarının da aynı anlayışa sahip olmalarını sağlayacaklar. O halde, Anonymous ve LulzSec gibi korsan grupları ve Wikileaks gibi ıslıkçılar bir bakıma farklı yaklaşımlarla özel yaşamı yeniden tanımlıyor. Kenara çekilip baktığımızda, bu tür korsan eylemlerin (bilgisayarlar, ağlar, telefon v.b) toplumda yasal bir rolü var mı? Bakın, özgürlüğe, Aydınlanma denemesine karşı her zaman engeller oluşturulmuştur. Normal durumtepeden alta despotluk acımasızca hızlı ve verimli gözetim teknolojileriyle daha gelişkin biçimde geri dönebilir. Öyle bir durumda, sanırım, umudumuzu ancak gizlice yaklaşıp despotları içten çökertecek “siberpunklara” bağlayabiliriz. Ancak yine de günümüzün romantik, ilgi çekme meraklısı bilgisayar korsanlarının birçoğunun ortalıkta olacağından kuşkuluyum. Gerçek anlamda bir diktatörlük kaşla göz arasında tümünü dertop edecektir. Yok eğer baskı yönetimi henüz ağırlığını koymamışsa, bizim kahramanlar, egolarını şişirmeden ya da gösteriş yapmadan, becerilerini sessizce geliştiren kişiler olacaklardır. Gerçek şu ki, baskıcı bir yönetimde değiliz; tam tersine uygun araç gereçler, beceri ve davranışlarda bir yenilenmeye gitmemiz durumunda baskıcı yönetimi kökünden silip atabilecek son derece karmaşık, olgunlaşmamış, ara aşamasında bir Aydınlanma’nın içindeyiz. Karşılıklı sorumluluğun geliştirilmesi beceri, iyi niyet, uzlaşma veinsanı uyuşturan kızgınlıktan çokkarmaşıklıkla yüzleşme isteğini gerektirir. Her şeyden önce de, ışıkla dolu bir dünya ile yüzleşme yürekliliğini gerektirir. Rita Urgan, kaynak, Scientific American, 27.07.2011 R upert Murdoch’un Britanya’da yayımladığı News of the World adlı bulvar gazetesinde sesli iletilerin dinlenmesi, olayın çarpıcı bir biçimde su yüzüne çıktığı birkaç hafta öncesine dek, yıllardır sürdürülmekte olan bir uygulamaydı. Ancak çalışanların, ünlüler ve soyluların telefonları yerine, aralarında cinayete kurban giden genç bir kızın ve ölen asker ailelerinin de bulunduğu facia kurbanlarının telefonlarını gizlice dinlemesiyle birlikte, Murdoch’un medya imparatorluğu bu kez ciddi bir darbe aldı. Ödüllü bilimkurgu yazarı ve fizikçi David Brin, uzun bir süredir, şeffaflığın herkes için geçerli olması durumunda, özel yaşamın yitirilmesinin ille de kötüye yorumlanması gereken bir şey olmadığına inanıyor. Scientific American dergisinin, Brin ile yaptığı söyleşinin ilgili bazı bölümleri.. News International’daki telekulak skandalı, özel yaşam ve bilgiye ulaşma konusunda, yeni konuların da gündeme gelmesine yol açıyor mu? Asıl sorun görüş eşitliğidir. 6,000 yıl boyunca uygarlıklar, küçük bir kümenin yalnızca servet, güç ve silahları elinde tutmakla kalmayıp, aynı zamanda bilgiye de sahip olduğu hiyerarşik piramitler biçiminde var oldular. Töreler buna hiçbir zaman engel olmadı. Engel olan bir tek şey var: Aydınlık. Aydınlanma sürecinin beraberinde getirdiği en büyük yenilik nezaket ve ahlak değil, karşılıklı sorumluluk kavramı oldu. Kimi oligarşi yöneticilerinin insan doğasına boyun eğmeleri ve gücü kötüye kullanmaları karşısında dehşete kapılmak yerine, onların nasıl yakalandıklarına odaklanmalıyız. Bir sonraki kez, Aydınlanma’nın bağışıklık sistemini daha da iyi işler duruma getirebilir miyiz? News International’ın geçmişte de telekulaktan başının derde girdiği düşünülürse, bu kez neden böylesine büyük bir olay oldu? Bu öyküyü basit bir dedikodudan tam bir skandala dönüştüren, günümüzün mağduriyet konusundaki değişken ölçeğiydi. Britanya’da herkes, bilgisayar korsanlarından, özel yaşamların gizlice araştırıldığından ve el altından insanlara paralar yedirildiğinden haberdardı. Ancak ünlüler hedef alındığı sürece toplum tüm bunlara omuz silkti. Boyalı basın, masum ailelerin, cinayet kurbanlarının peşine düşünce durum değişti. ABD’de sivil vatandaşlar özel yaşamlarının çiğnendiği gerekçesiyle dava açabilirlerken, kamuya mal olmuş ünlü kişiler yasal yollara başvuramıyorlar. Britanya’daki yasalar farklı. Yine de, her iki ülkede üstü kapalı bile olsa değişken bir ölçek söz konusu. Güçlü isimlerin spot ışığının altında ezilmeyeceklerini varsayıyoruz. Ezik ve silik kişiler tek başına bırakılmayı hak ediyorlar. Şeffaf Toplum adlı kitabımda gelecekte “özel yaşamın” çok daha sınırlı ve yeniden tanımlanmış bir kavrama dönüşeceğini öngörüyorum. Ancak insanların bir miktar mahremiyete gereksinimleri var... Tüm o kameraların ortalığı daha çok gerdiği de açıkça ortada. Ne var ki, kabul edilebilir tek bir sonuç olabilir yetkililerle karşılaşmalarımızın kayda geçirilmesi yönünde mutlak bir hak. Bir vatandaşın, gerçeğin dışında başvurabileceği başka bir kaynak olabilir mi? Her neyse, yasalar olmasa da, teknoloji bunu bizim adımıza çözecek. Karşılıklı sorumluluk durumu yalnızca insanlar tüm seçkinlerle ilgili gerçeklere, onların kumpaslarına ya da insana özgü kusur ve yanlışlıklarına ulaştıklarında söz konusu olabilir. Güçlülerin saçmalıklarını ortaya sermek yürek ister. Yolsuzlukları ortaya dökenler kahramanlarımızdırlar ve daha çok korunmaları gerekir. Bu, gizliliğin tümden kötü olduğu ya da tüm açığa vurmaların haklı gerekçelere dayandığı anlamına gelmiyor. News Corp. skandalı geleceğe ışık tutuyor. “Bu yaptıklarımız gazetenin ilk sayfasında yer alırsa ne oluruz?” sorusunu sormadan 21. yüzyılda yaşayanlar ancak aptallar olacak. Öyle bir duruşun nasıl ciddi bir soruna dönüşebileceğine örnek olarak, kendilerini Anonymous adıyla tanıtan bilgisayar korsanları grubuna parmak basıyorsunuz. Bilgisayar korsanlığı, kendilerini teknik yetkinin seçkinleri olarak yansıtan parlak zekâlı, ayrıcalıklı adamlar tarafından romantik bir yetke karşıtlığı ile ilintilendiriliyor. Bu gibi durumlarda genellikle kendini üstün gören, ben bilirimci bir tavır ağır basar. Öyle ki, Anonymous grubu Wikileaks’e kredi vermeyi kesen bankaların peşine düşünce, kendilerine “vatansever bilgisayar korsanları” adını veren grubun saldırısına uğradı. Her iki taraf da kendisini karanlığa ışık tutan, iyiliğin savunucusu olarak tanımlıyor ve her ikisi de kendisine tutulan ışıktan kaçınmayı haklı bir gerekçe olarak görüyor. Garip değil mi? Bu çok insanca bir durum. Bu durum yalnızca şimdi hepimizi içine sü CBT 1274/16 19 Ağustos 2011