Katalog

Bilgisayar devleri bilimsel makalelere erişimi kolaylaştırıyor Bundan böyle herkes internetteki bilimsel verilere ücretsiz olarak erişebilecek. Google ve Microsoft, bilim insanlarının atıf istatistiklerini analiz etmelerine, araştırma ağlarını görmelerine ve sık kullanılan araştırma alanlarını izlemelerine olanak sağlayacak açık platformlar geliştirdi. A çık sistemler, Thomson Reuter’a ait Web of Knowledge ve Elsevier’e ait Scopus veritabanları gibi mevcut ticari metrik platformlar için ödeme yapamayan veya yapmak istemeyen bilim insanları ve kurumların bilimsel verilere erişimini kolaylaştıracak. 2004 yılında akademik yayınlar için bir arama motoru olarak hizmete sokulan Google Scholar, geçen ay Google Scholar Citation’ı (GSC) geliştirdi. Bu hizmet sayesinde bilim insanları Google Scholar veritabanındaki tüm makalelerinin görüntülendiği kişisel bir profil yaratabilecekler (go.nature.com/7wkpea). Bu profil, ayrıca bu makalelerin zaman içinde aldığı atıf sayılarını ve popüler hendeksinin de aralarında bulunduğu diğer atıf metrikslerini de gösteriyor. Hendeksi, bilim insanının hem verimliliğini, hem de yayınlarının genel etkisini ölçer. GSC şu anda “invitationonly beta testing” olarak bilinen aşamada, fakat Google zaman içinde bunu tüm bilim insanlarının hizmetine sunmayı planlıyor. Bu arada GSC’ninkilere benzer araçlara sahip olan Microsoft Academic Research (MAS) de kısa bir süre önce atıf metriksine dayanan yeni araçları da kulllanıma sundu (go.nature.com/u1ouut). Bunların içinde atıf ağları, yayın trendleri, o alandaki belli başlı bilim insanlarının isim listesi gibi görüntüler yer alıyor. GOOGLE SCHOLAR CITATIONGSC masına karşın, Google Scholar’ın bugünkü devasa boyut avantajı, güvenirlilik ve doğruluk açısından tercih nedeni. Google Scholar, Microsoft’tan daha fazla literatür endeksliyor. Oysa MAS genel olarak bir yazarın yayınlarının yalnızca bir bölümünü içeriyor. Microsoft Research’ün akademik işbirliği kolu olan Microsoft Research Connections eğitim ve akademik iletişim bölümü başkanı Lee Dirks, “Microsoft Academic Research’ün üniversite camiasına sundukları daha emekleme aşamasında” diyor. Dirks, MAS’ın içeriğinin Mart ve Haziran ayları arasında 15.7 milyondan 27.1 milyon yayına çıktığına dikkat çekerek, bu hızın devam edeceğini de belirtiyor. Honolulu’daki Hawaii Üniversitesi’nden bilgi sistemleri öğretim görevlisi Peter Jacso, MAS ve GCS tarafından kullanılan metinarama yazılımlarının, bazen yayınlardan hatalı bibliyografik bilgi çıkarttığını söylüyor. Bunun en tipik örneği yazar isimlerindeki yanlışlıklar (P.Jacso Online Inform. Rev. 34, 175191; 2010). Google Scholar’ın mühendislerinden Anurag Acharya ise bu tür sorunların her geçen gün düzeltildiğini ve sistemin giderek daha iyi çalıştığını söylüyor. Ne MAS, ne de GSC, kendilerini Web of Knowledge veya Scopus’un doğrudan rakibi olarak görmüyor. Dirks mevcut durumu şöyle değerlendiriyor: “Rekabet söz konusu değil. Burada yapmak istediğimiz akademik araştırmalar için açık bir platform oluşturmak.” Acharya ise daha insani bir amacın peşinde. En büyük hedefi, daha önce yalnızca parası olan kurumların erişebildiği verilere, yoksul ülkelerdeki bilim in sanlarının da erişebilmesi. Bu açık platformlara yöneltilen eleştirilerden biri de bunların ticari platformlar kadar güvenilir olmaması. Thomson Reuters’dan ürün geliştirme müdürü Joel Hammond, şirketlerinin endeksleri açık platformlardan daha titiz bir şekilde kontrol ettiğini ve dolayısıyla kendi metriks hesaplarının daha güvenilir olduğunu söylüyor. Ancak Seattle’daki Was ELEŞT R LER MAS ve GSC KARŞILAŞTIRMASI Microsoft platformunun daha fazla özelliklere sahip ol hington Üniversitesi’nden biyolog Carl Bergstrom, MAS ve GSC’nin yakında bu hataları bertaraf edeceğini ve ücretsiz olmasının yararlarını yakında göreceğine inanıyor: “Açık platformlar herkese erişebilirlik avantajı sağlar. Dolayısıyla ticari platformlar için yakında çok ciddi rakip oluşturacaklar.” Reyhan OksayKaynak: 2 Ağustos 2011 tarihli online Nature/doi:10.1038/476018a Bilimsel makaleler artık özgür PubMed’de yayımlanan biyomedikal araştırma makalelerinin üçte birine yakın bir kısmına ücretsiz olarak erişmek mümkün. Son günlerde internette bilimsel makalelere erişimin ücretsiz olması için geniş katılımlı bir eylem başlatıldı. Bloklarda, tweet’lerde, haber sayfalarında başlatılan bu eylemin tetikleyicisi Aaron Swartz adında bir eylemci. Swartz, JSTOR adlı ABD bazlı akademik dergi arşivinden 4 milyon makale indirdi. Swartz’ın bu makalelerle ne yapacağı bilinmemekle birlikte, amacının bilimsel dergilerin dosya paylaşım ağlarına indirilmesi ve yüklenmesi olduğu biliniyor. Buna benzer bir açık erişim vizyonu daha Greg Maxwell adında bir başka bilgisayar programcısına ait. Maxwell, Swartz’a destek vermek amacıyla Philosophical Transactions of the Royal Society’den indirdiği yaklaşık 19 bin makaleyi Pirate Bay (Korsan Körfezi) isimli internet sitesine yükledi. Bu eylemleri yüreklendiren, ücretsiz olarak erişilebilir bilimsel makale oranının son yıllarda giderek tırmanması. Grafik, PubMed’de endekslenen ve ücretsiz olarak erişilebilen makalelerin oranlarını gösteriyor. 2009 yılında bu oran %28’lerin üzerindeydi (Bazı literatürlere yayınlanır yayınlanmaz erişilemez, çünkü dergi politikaları gereğince ücretsiz olan bazı makalelere amborgo süresi uygulanır). Oysa bu oran 2008 yılında %20 dolaylarındaydı. Bilimsel makalelere erişim, ABD’de federal hükümetin ve finans kuruluşlarının desteği ile hız kazanıyor. Bu gelişmelerde Public library of Science gibi açık erişim yayınevlerinin de payı büyük. ABD Ulusal Biyoteknoloji letişim Merkezi (NCBI) başkanı David Lipman, “ lginç olan son 10 yıldır bu tırmanışın sürmesi. Acaba 2021 yılında bu tırmanışın devam etmesi durumunda erişim %50’lere çıkacak mı?” Ne var ki Swartz ve destekçileri için bu gelişme çok yavaş ve sancılı. Swartz şu anda indirdiği dosyalar için 35 yıl hapis cezası ve 1 milyon dolan para cezası istemiyle yargılanıyor. JSTOR adli kovuşturmaya gitmeyeceğini duyursa da verilerin depolandığı sürücünün kendilerine iade edilmesini ve verilerin kopyalanıp dağıtılmayacağı yönünde güvence verilmesini talep ediyor. Kaynak: David Lipman, NCBI/PubMed CBT 1274 / 15 19 Ağustos 2011