Katalog

Toplu Kuş Ölümleri: Yılbaşı gecesi havai fişek kurbanı! ABD Utah Üniversitesi Biyoloji Bölümü Ögretim Üyesi ve KuzeyDoğa Derneği Başkanı (www.kuzeydoga.org) olan ornitolog (kuşkuş bilimci), ekolog ve doğa koruma bilimci Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu’nun ABD toplu kuş ölümleri ile ilgili özetle şu açıklamayı yaptı: Toplu kuş ölümleri maalesef sürekli yaşanan olaylar. ABD’de sadece 2010 yılında bilinen 124 toplu kuş ölümü vakasında en az 34,520 kuş öldü. Yani ortalama her 3 günde bir kuş toplu ölüm vakası yaşandı ve toplu yaban hayatı ölümlerinin çoğunu kuşlar oluşturmakta. na göre 2010 yılında ölen kuşların sadece %14’ünü oluşturmakta. Bu kuş türünde, son 20 yılda her sene ortalama bir toplu ölüm vakası gerçekleşmiştir. 2009 yılındakı 135 ayrı toplu kuş ölümü vakasında ise yaklaşık 108,200 kuş ölmüştür (Bunların 50,000 adedi bir tek botulism zehirlenme vakasında ölmüştür. Sonbahar aylarında Van Gölü’nde ölen angıtlar da botulismden ölmüş olabilir). Ama basın şu an bu konuya odaklandığı için, daha önce dikkate değer bulmadığı her yaban hayatı toplu ölüm olayını haber yapmaktadır. İnsan, doğası gereği tesadüfi olaylara bile sürekli bir açıklama, bir sebep, bir hikaye aradığı için, birbirleriyle alakalı olmayan ve dolu, fırtına, soğuk, havai fişek, zehirlenme, tellerebinalara çarpma gibi farklı sebepleri olan toplu yaban hayatı ölüm olaylarını tek bir sebebe bağlamaya çalışmakta, bilimsel verileri dikkate almadan gereksiz ye E n son olayda olduğu tespit edilen yaklaşık 5000 kuş, ABD Ulusal Yaban Hayatı Sağlığı Merkezi kayıtlarına göre 2010 yılında ölen kuşların sadece %14’ünü (yedide birini) oluşturuyor. (www.nwhc.usgs.gov/mortalityevents/ongoing.jsp ve www.nwhc.usgs.gov/publications/quarterlyreports/) 31 Aralık 2010 Yılbaşı gecesi saat 22 sularında, ABD Arkansas eyaletinin Beebe şehrinde gökten kuşlar düşerek oldu. O gece yaklaşık 5000 kırmızı kanatlı karakuş (Agelaius phoeniceus) ve bir miktar sığıcık (Sturnus vulgaris) oldu. Yeni yıl sabahı kalkan halk, yerin ölü kuşlar ile kaplı olduğunu gördü. Arkansas’da ölen kuşların çoğu, kırmızı kanatlı karakuş (Agelaius phoe yakın fırlatılan 10 ila 12 profesyonel ebatta havai fişeğin korkuttuğu düşünülmektedir. Yakındaki polis müdürünün evinin camlarını sarsan gürültü, on binlerce kuştan oluşan sürüyü ürkütmüş, panik içinde hızla uçuşan ve gece etraflarını neredeyse hiç göremeyen kuşlar, patlatılan diğer havai fişeklerle daha da korkarak evlere, tabelalara hatta yere çarparak ölmüşlerdir. HER SENE YÜZLERCE TOPLU ÖLÜM Maalesef dünyada her sene yüzlercesi yaşanan toplu kuş ölümlerı, açlık, böcek ilaçları, zehirleme, aşırı soğuk, dolu, fırtınalar, yıldırım, diğer kötü hava şartları, hastalık, elektrik telleribinarüzgar türbünükülelere çarpma ve hatta bozulmuş meyveleri yiyerek alkol zehirlenmesinden ölme gibi birçok sebepten olabiliyor. En son yaşanan olaylarda ölümler anı çarpma travmasından olduğundan, zehirlenme, kuş gribi ya da diğer hastalıklardan olduğu düşünülmüyor. Kuşlar detaylı otopsi ve araştırma yapılıyor. İlk incelemeler, kuşlarda çok taraflı travma tespit etmiştir (multiple blunt trauma). Bu da kuşların yere düşmeden önce hızlı bir şekilde cisimlere çarptığını gösteriyor. Uyurken yeni yıl havai fişeklerinden korkan kuşlar, karanlıkta panik halinde kaçarken binalara, elektrik tellerine ve diger cisimlere çarpmış. Normalde ağaçların üzerinde uçan kuşların ev yüksekliği seviyesinde uçtuğu görülmüş. Hatta bazıları yere doğru uçup çarparak ölmüş. niceus) denilen Kuzey Amerika’ya has bir türdür. Boy, davranış ve sayı olarak Türkiye’deki en benzer tür sığıcıktır (Sturnus vulgaris). Nitekim ölen kuşların arasında, ABD’ye 19 yüzyılda getirildikten sonra hızla artıp yerleşen ve kırmıızı kanatlı karakuşlarla beraber yaşayabilen sığırcıklar da vardır. Kırmızı kanatlı karakuşlar sığırcıklar gibi büyük sürüler halinde yaşar ve uyurlar. 20 milyon bireye varan sürüler saptandı. Gece görme yetenekleri yoktur ve narin yapılı bu kuşlar paniğe kapıldıklarında saatte 40 kilometre hızla uçup cisimleri çarparak ölebilirler. Kuşlarda böcek ilaçına rastlanmadı. Göğüslerinde çarpma travması ve kanama belirtileri saptandı, kanatlarının ön kısımmlarında kırıklar görüldü. Uyurken anı bir gürültüden korkan bu kuşların toplu halde panik içinde uçarak karanlıkta binalara, tellere ve diğer cisimlere çarparak olduğu düşünülmekte. Yılbaşı gecesi ölen kuşları saat 22 sıralarında gece uyudukları ağaça TÜRKİYE’DEKİLER Bu tür kuşlar, Türkiye’deki sığırcıklar gibi binlerce kuştan oluşan sürüler halinde uyurlar ve genelde sürü halinde uçarlar. Korktukları zaman panik halinde aynı yöne yönelebilirler. Öte yandan, bu kuşlar bazen tarlalardaki ekinlere zarar verdikleri için, çiftçiler tarafından öldürülme ihtimalleri de vardır. Zehirlenme ihtimali düşüktür çünkü aniden binlerce kuşu öldüremez ayrıca traumaya da yol açmaz. Ayrıca dokularda böcek ilacına da rastlanmadı. ABD’de sadece 2010 yılında bilinen 124 toplu kuş ölümü vakasında en az 34,520 kuş öldü. Yani en az ortalama her 3 günde bir kuş toplu ölüm vakası yaşandı. En son olayda olduğu tespit edilen yaklaşik 5000 kuş, ABD Ulusal Yaban Hayatı Sağlığı Merkezi kayıtları CBT 1243 / 15 14 Ocak 2011 re doğaustu sebepler aramaktadır. Normalde kuş toplu ölümleri maalesef sürekli olan şeylerdir. Dünya insan nüfusu bu sene 7 milyara ulaşacak. Ayrıca kişi başına düşen tüketim de sürekli artmakta. Bu yüzden doğada diğer canlılara giderek daha az yer kalmaktadır ve her sene yüzlerce yaban hayatı ölüm vakası yaşanıyor. Dünyadaki tüm omurgalı hayvan türlerinin beşte birinin soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıyadır ve dünyadaki yaklaşık 10,000 kuş türünün %12’sinin de soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Her ne kadar Arkansas’taki kuş ölümleri kıyametin alameti değilse de, insanların doğayı yok etmesi, küresel ısınma ve diğer sebepler yüzünden 21. yüzyıl bir doğa kıyametine sahne olmaktadır. Canlılar, özellikle de kuşlar, çevre sağlığının çok önemli göstergeleri olduğundan, doğadaki türlerin sayılarını ve sağlıgını bu şekilde sürekli olarak araştırıp takip etmek, insan sağlığına da zarar verecek hastalık, zehir ve diğer faktorleri erkenden tespit için çok önem taşımaktadır. KuzeyDoğa Derneği de Kars, Iğdır ve Ardahan’da 2005’ten bu yana kuş halkalama ve kuş sayım çalışmalarıyla ve 2006’dan bu yana büyük memeli fotokapan projesi ile Kuzeydoğu Anadolu’nun yaban hayatını sürekli ve düzenli olarak takip etmektedir. Ama maalesef ülkemizde bu tip uzun süreli, düzenli biyolojik çalışmalara devlet desteği verilmemektedir ve Türkiye’de halen bir Yaban Hayatı Sağlığı Merkezi de yoktur. (Ayrıntı: www.kuzeydoga.org)