Katalog

Türkiye’de işsizlik ve istihdam yaratmayan büyüme sorunu 2 Türkiye’de sürdürülebilir bir büyüme ancak yatırımların, üretimin, ihracatın, reel ücretlerin, istihdamın ve verimliliğin hep birlikte artmasıyla gerçekleşebilir. Ülkemizde verimlilik ve üretim arttığı halde istihdamın ve reel ücretlerin artmamasının çeşitli nedenleri vardır. Arş.Gör.Begüm Erdil Şahin (İstanbul Kültür Üniversitesi) rütülen Genç Girişimci Yetiştirme Programı, üniversite öğrencilerini kendi işlerini kurmaya yönlendirmektir. Böylece, üniversitelerde bir girişimcilik kültürünün oluşmasına çalışılmaktadır.14 Türkiye genç nüfusa sahip bir ülke olarak potansiyelinin değerlendirilmesi etkin bir girişimcilik politikasının uygulanmasına bağlıdır. Çalışma hayatını düzenleyen yasaların, üretimi, yeni yatırımları ve işçi çalıştırmayı özendirecek nitelikte olması sağlanmalı, girişimcinin maliyet yükünü arttıracak düzenlemelerden kaçınılmalıdır. Rant gelirleri vergilendirilmeli, vergi tabanı genişletilerek üreticilerden alınan vergi nispi olarak azaltılmalı, gelir ve kurumlar vergisi oranları düşürülmelidir.15 Özellikle kaliteli ve ihracata yönelik üretim yapan KOBİ’lerin (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler) teşviki gelir ve istihdamda artış sağlanmasına katkıda bulanacaktır. KOBİ’lerin mal ihracında karşılaştıkları sorunların giderilmesi için banka hizmetleri ve teşvik tedbirleri arttırılmalı, dış pazarlara açılmalarını sağlamak amacıyla uluslararası pazarlama ile ilgili bilgileri kamu kurumları tarafından yapılacak seminerler, kurslar vb. etkinlikler arttırılmalıdır. Personel eğitimi bakımından da devlet desteği sağlanmalıdır.16 ÇALIŞAN KADIN SAYISINDA AZLIK B unlardan ilki büyümenin iç talepten kaynaklanmamasıdır. Düşük kur politikası sonucu ucuzlayan ithalata bağlı olarak girdi maliyetleri düşmekte ve büyüme hammadde ve ara malı ithalatındaki artıştan kaynaklanmaktadır. Uygulanan politikalar doğrultusunda ilk olarak fiyat istikrarı hedeflenmekte ancak bunun yanı sıra iç talebi arttırıcı politikalara da ağırlık verilmesi gerekmektedir. Bu sayede talep artışı yatırımları uyaracak, yatırımlarda istihdamı gerektirecek ve istihdam artışı sağlanabilecektir. 9 İstihdam artışı ile birlikte verimlilik artışlarının da sağlanabilmesi için öncelikle katma değeri yüksek alanlarda hızlı büyümenin teşvik edilmesi gerekir. Bir diğer yol da, Türkiye’nin bölgesinde göreceli üstünlüğü sahip olduğu turizm, ticaret ve fuarcılık, sağlık ve finans sektörü gibi alanlarda yatırımları teşvik etmesidir.10 Günümüzde sürekli ilerleyen teknolojinin gereklerini karşılayabilmek için işçilerin daha fazla bilgiye ve daha yüksek teknik beceriye sahip olması gerekmektedir. Bu nedenle, herkesin erişebilmesi amacıyla çalışmak için yaşam boyu öğrenme fırsatları geliştirilmelidir. Yaşam boyu öğrenme perspektifinde çalışmak için öğrenme ve eğitim, bireyleri güçlendirmenin, çalışma kalitesini iyileştirmenin, işçilerin verimliliğini ve gelirlerini arttırmanın, işletmenin rekabet gücünü geliştirmenin, iş güvenliğini ve sosyal eşitliği dahil etmeyi genişletmenin bir yoludur. Ayrıca bu sayede kişiler küreselleşmenin ve açık pazarların potansiyel olarak sundukları fırsatları yakalayabilir. Ancak bu eğitimlerin finansmanı önemli zorluk oluşturmaktadır.11 Türkiye AB üyesi ülkelerle kıyaslandığında kadınların istihdam oranları da son derece düşüktür. Kırdan kente göç ile birlikte kadının sektörler arasındaki dağılımının değişmesi beklendiği kadar hızlı gerçekleşmemiştir. Tarım sektöründen kadının tarım dışı sektörlerde istihdamı düşük seviyede kalmıştır. TÜİK’in (Türkiye İstatistik Kurumu) 2010 Hane Halkı Anket sonuçlarına göre çalışan işgücünün % 72,2’si erkek, %28,2’si ise kadındır. 2008 yılının ortalarından itibaren küresel krizin de etkileriyle daha çok kadının iş aramaya başlaması ve bu nedenle daha çok kadının işgücüne katılmasına rağmen, kadınların işgücüne katılma oranı hem kırsal hem de kentsel yerlerde erkeklerin işgücüne katılımından çok düşüktür. Buradan kentleşmenin yoğun olarak yaşandığı ülkemizde kadının çalışma yaşamına katılımının kent iş pazarında yeteri kadar teşvik görmediği anlaşılmaktadır. Kadının okullaşma düzeyinin düşük olması, hizmet öncesi ve hizmet içi mesleki kurslarda yer almaması, iş pazarında emeğini sunacak niteliğe sahip olmasını engellemektedir.18 Ayrıca, kadınlar istihdam edilmeleri halinde genellikle düşük ücretli ve kayıt dışı sektörlerde çalışmaktadır. Bu durum da kadınların işgücü piyasasına girişlerini engellemektedir. Bu nedenle kadın istihdamının arttırılmasına yönelik tedbirler de uygulanmaya konmalıdır. Özellikle kırsal kesimde genç kızların eğitimini sürdürmesi desteklenmeli ve nitelikli işgücünün oluşmasına önem verilmelidir. Ülkemizdeki yapısal nitelikteki işsizlik sorunun çözümünde etkin ve kapsamlı aktif istihdam tedbirlerinin alınmasıyla birlikte işsizlikle mücadelede başarı sağlanabilecektir. DİPNOTLAR TEMEL ÖNCELİKLER 2009 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Program’da (KEP), istihdam odaklı sürdürülebilir bir büyüme çerçevesinde, rekabetçi bir ekonomi ve bilgi toplumu doğrultusunda istihdam imkânlarının geliştirilmesi, işsizliğin azaltılması, işgücü piyasasının etkinleştirilmesi, eğitim ile istihdam arasında etkin bir ilişkinin kurulması, tarım sektöründen ayrılan işgücünün diğer sektörlere kaydırılmasının sağlanması ve aktif işgücü politikalarının yaygınlaştırılması temel öncelikler olarak belirtilmiştir. Aktif işgücü politikaları doğrultusunda 2008 yılında yürürlüğe giren 5763 sayılı Kanun ile mevcut durumda sadece sigortalı işsizlerin yararlandığı iş bulma, danışmanlık hizmetleri, mesleki eğitim, işgücü uyum ve toplum yararına çalışma hizmetlerinden Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) kayıtlı tüm işsizlerin yararlanması sağlanmıştır. Bu çerçevede 2009 yılında İŞKUR’a İşsizlik Sigortası Fonu’ndan 511 milyon TL kaynak aktarılmıştır. Bu kapsamda yürütülen faaliyetlerden 163.732 kişi yararlanmıştır.17 Ancak ülkemizde işsizlik halen ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir. Bu nedenle devletin bu gibi faaliyetlere destek vermeye devam etmesi işsizlikle mücadele açısından önem taşımaktadır. EĞİTİM POLİTİKALARI Kamu ve özel sektörün, bireylerin, sivil toplum kuruluşlarının ve eğitim kurumlarının dahil olduğu etkin eğitim politikaları geliştirilip uygulanmalı. Bütçeden eğitim, mesleki eğitim ve beşeri sermayeye ayrılan kamu harcamaları arttırılmalı.12 Ülkemizde iş bulmanın giderek güçleşmesi nedeniyle gençler birbirleriyle rekabet etmek durumunda. Bu nedenle, daha iyi eğitim gençlerin iş bulmalarında etkili olmaktadır. Ancak bir meslek grubuna olan ihtiyaç sınırlı olduğunda, gençler ne kadar eğitim alırlarsa alsınlar istihdam edilebilecek olan sayı sabittir. Toplam işsiz sayısı değişmemektedir. Bu nedenle, işsizliğin azaltılabilmesi için, ihtiyaca yönelik mesleki eğitim verilmelidir.13 Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından yü 9. Halit Suiçmez, Verimlilik İstihdam İlişkisi, MPM Yayınları, Yayın No: 707, Ankara, 2009. 10. Halit Suiçmez, Ekonomik Büyümede Toplam Faktör Verimliliğinin Rolü (Verimlilik Odaklı Büyüme), MPM Yayınları, Yayın No: 698, Ankara, 2008. 11. ILO, Bilgi Toplumunda Çalışmak İçin Öğrenme ve Eğitim, MPM Yayınları, Yayın No: 710, Ankara, 2009. 12. İŞKUR II. Genel Kurulu 1213 Kasım 2003 Eylem Planı. 13. Faruk Kocacık, Ercan Şahbudak, Türkiye’de Çalışma Hayatından Kesitler: İşsizlikSendikal Örgütlenme Kadın Emeği İşportacılık, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, Yayın No:94, Sivas, 2004. 14. İnsan Tunalı, Türkiye’de İşgücü Piyasası ve İstihdam Araştırması, Ankara, 2004 15. Nevzat Yosmaoğlu, “Türkiye’de Kalkınma ve İstihdam Sorunları”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Cilt: XXI, Sayı:202. 16. Hayriye Atik ve Sevgi Sezer, “Avrupa Birliği’ne Entegrasyon Sürecinde Küçük Ve Orta Boy İşletmelerin Sorunları: Kayseri ve Nevşehir Örneği”, I. Orta Anadolu Kongresi KOBİ’lerin Finansman ve Pazarlama Sorunları, Nevşehir, 2001. 17. DPT, 2009 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı, Ankara, Aralık 2009. 18. Ercan Tatlıdil, Yota Xanthacou, “Türk İşgünün Yapısı ve Avrupa Birliği İstihdam Politikaları”, Ege Akademik Bakış Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, Temmuz 2002. CBT 1212 / 14 11 Haziran 2010