Katalog

Eöğrenme: Bilgi üretimi, Türk mühendis LED’li ampullerin ısınma sorununu çözdü paylaşımı ve yönetiminde Amerikan General Electric (GE) şirketinin ARGE bölümünde çalışan Türk mühendis Mehmet Arık ve ekibi, ısınma sorunu çözümlenmiş LED’li ampullerin prototipini geliştirdi. Konvansiyonel akkor ampullere göre %70 tasarruf sağlayan LED’li ampuller yaklaşık 20 yıl dayanabiliyor. Reyhan Oksay yepyeni bir kavram G CBT 1233/ 7 5 Kasım 2010 E şirketi Kurumsal Araştırma ve Geliştirme Bölümü’nden (CRD) bilim insanları Türk mühendis Mehmet Arık’ın liderliğinde yürüttükleri çalışmada, jet motoru soğutma teknolojisinden yararlanarak, LED ampullerindeki ısınma sorunu çözdü. Minik LED ampullerin yan yana getirilmesiyle oluşturulan100 vatlık ampullere eşdeğer ışık verecek olan LED’li ampullerin, bugün kullanmakta olduğumuz akkor ampullerinin yerini almasına kesin gözüyle bakılıyor. Ayrıca bunlar LED ekranlı elektronik cihazlarda da yaygın olarak kullanılabilecek. Örneğin bilgisayarlar veya LED ekranlı cep telefonları daha az ısınacak ve daha az enerji tüketecek. Avantajları – Dezavantajı: LED’li ampullerin en önemli avantajı akkor ampullerden %70 daha az enerji harcaması. Ayrıca yaklaşık 20 yıllık bir ömre sahip olması. En önemli dezavantajı ise fiyatının 4050 dolar aralığında olacak olması. Ancak bu fiyatın zamanla düşmesi bekleniyor. Kaldı ki ampulü geliştiren mühendisler, 20 yıllık bir kullanım süresinde ödenen elektrik faturalarının normal ampul kullanımından %70 daha düşük olacağını ve uzun vadede fiyatını amorti edeceğini söylüyor. Özetle 1.500 lümenli prototip, 100 vatlık halojen ampuller kadar ışık verecek, ancak üçte biri kadar enerji tüketecek. Patentli oğutma Teknolojisi: Bilim insanları son 15 yıldır ışık saçan diyotlar (LED’ler) gibi katıhal aydınlatma (SSL) teknolojileri üzerinde çalışıyor. Mehmet Arık’ın, LED ampullerdeki termal yönetim sorununu çözmeye yönelik çalışması, yüksek verimli LED aydınlatma teknolojilerinin yaygın kullanımının kapısını aralıyor. Ancak LED sistemleri için yüksek lümen gereksinimi, hem çip hem de sistem düzeyinde kaçınılmaz olarak ciddi termal sorunlara yol açıyordu. İşte Arık, bu sorunu jet motorlarındaki soğutma sistemlerinden esinlenerek düşük maliyetle çözen prototipi üretmeyi başardı. Havacılık Ve Enerji’den Beslenen Teknoloji: GE’nin soğutma çözümleri, şirketin Havacılık ve Enerji bölümlerinde kullanılan teknolojiye dayanıyor. GE Küresel Araştırma Merkezi, akışkanlar mekaniği konusunda dünyaca tanınmış uzmanlardan oluşuyor. Ekip, uçak motorlarındaki basınç kayıplarını azaltan ve rüzgâr türbinlerindeki güç üretimini optimum düzeye çıkartan hava akışı ve yanmayı kontrol altında tutan inovatif yöntemler geliştiriyor. Arık bu konudaki deneyimlerini şöyle aktarıyor: “Aynı binada bir kat aşağıdaki meslektaşlarım jet motorlarının enerji türbinlerinin verimliliğini artırmaya yönelik çalışmalar yapıyor. LED ampullerde, örneğin, bu soğutma teknolojisini kullanarak ısı transfer hızını yükseltiyoruz ve ampullerdeki çip sayısını azaltabiliyoruz.” Bilkent Cyberpark bünyesindeki şirketlerden biri olan Arages Bilişim, bireysel ve kurumsal eöğrenme çözümleri üretiyor. Bir konunun öğrenilmesinde en uygun öğrenme yolunun belirlenmesini sağlayan BİLİRKİŞİ Projesi’nin ilk pilot uygulaması Bilkent Üniversitesi’nde Matematik Bölümü’nde yapıldı. ARIK YENİ AMPULÜ TANITIYOR Mehmet Arık dergimizin yeni teknoloji ile ilgili sorularını yanıtladı: • Daha önce Philips ve Siemens gibi şirketler de LED ampul geliştirmişlerdi. Onlar da mutlaka soğutma sorunu ile ilgilenmişlerdir. Sizin çözüm şekliniz (jet motorunun soğutma sisteminden esinlenerek) onlarınkinden farklı bir sistem mi? Buluşunuzun temeli soğutma sistemine mi dayanıyor? LED teknolojisi ile uğraşan şirketler değişik soğutma tekniklerini kullanıyor. Özellikle pasif soğutma seçilen bir teknik. Bunun için bir “heat sink” gerekiyor. Bu da ağırlığı ve sistemin boyutlarını çok artırıyor. Unutmamak gerekir ki LED’lerin çip sıcaklığı 100 C’nin altında tutulmalı, verim ve ömrünü artırmak için. Bazı lambalarda pasif soğutma bir çözüm olabilir, çünkü az ışık veriyorlar. Mesela 100W’lik bir Tungsten lambayı değiştirmek için LED lambası yapmak, şu anda kullandığımız standart lamba boyutlarında, mümkün değil. O yüzden aktif soğutma kullanmak gerekiyor. Bizim geliştirdiğiniz teknoloji mikrofluidik (mikro akışkanlar) dediğimiz teknoloji. Bu teknoloji uçak motorlarında, gaz türbinlerinde, rüzgâr türbinlerinde kullanıyor. Ama akışkanın akışını kontrol etmek için ve basınç düşüşlerini azaltıyor. Şirkette, bu konularda dünyanın en iyi araştırmacıları var. Temel fikir buradan çıktı. Biz akışkanın akışını kontrol ederek, ısı transferi yapıyoruz. Evet bu açıdan ilk ve tek bir sistem. • Bu soğutma sistemi başka cihazlarda da kullanılabilir mi? Evet, bu soğutma sistemini başka sistemlere de uygulamak mümkün. Özellikle bilgisayarlara, cep telefonlarına (Iphone4, Blackberry etc), LED’li televizyonlara, ve düşünebildiğiniz bütün elektroniklere. • Üzerinde çalıştığınız başka projeler var mı, kaç patentiniz var? Özellikle, dışarıda Amerika ve Türkiye’deki çok kabiliyetli bilim adamlarıyla çalışmalarım var. Bunların bir kısmı Amerika devlet laboratuvarlarında veya üniversitelerde. (ABD ve Türkiye) Hayalimdeki en yararlı proje, ufak boyutlardaki enerji sistemleri ve günlük hayatımızın 80% inde kullanabileceğimiz mikronano sistemler. Bunlar üzerinde çalışmak isterim. 40 civarında patentim var. Bunların 15 tanesinin işlemi bitmiş patentler. 25 tanesi ise son aşamada. Ayrıca bu sene 4 tane daha patent başvurusu yaptım • Bu ampuller ne zaman Türk pazarında satışa çıkabilir? GE olarak dünyanın her yerinde ürünler üretip satıyoruz. Geliştirdiğimiz lambalar şu anda güvenilirlik ve optimizasyon aşamasında. Daha sonra bizim aydınlatma şirketimize göndereceğiz, onlar pazarlayacak. Türkiye’ye ne zaman gelir onu tam bilemiyorum ama Amerika’da çıktığı zaman, Türkiye’den de sipari edilebilir. A rages Bilişim 1822 Ekim tarihleri arasında Türkiye’de ilk kez uygulanan yenilikçi bir eöğrenme çalışması gerçekleştirdi. Şirketin en önemli ürünlerinden biri olan Bilgi Uzayına Adapte Edilebilir Kişisel EÖğrenme Yolu ( BİLİRKİŞİ ) Projesi bir “akıllı öğretim sistemi”dir. Projenin ilk pilot uygulaması Bilkent Üniversitesi’nde Matematik Bölümü derslerinden olan Calculus 101’de Elektrik ve Makine Mühendisliği Bölümü öğrencileriyle gerçekleştirildi. Proje, TÜBİTAKTeydeb 1507 KOBİ Başlangıç ARGE Destek Programı kapsamında destekleniyor. Projenin amacı, kişilere öğrenmek istedikleri herhangi bir konuda kendi öğrenme profillerine uygun öğrenme rotası belirlemek. Kullanıcılar bir konuyu öğrenmek için izleyebilecekleri birçok alternatif yol arasından kendilerine uygun olana yönlendiriliyorlar. Arages Bilişim mühendislerinin geliştirdiği yazılım, öncelikle bir konunun, (örneğin Matematik) öğrenme uzayını ortaya çıkartan bir altyapı sunuyor. Burada öğrenme uzayında kastedilen, bir konuda hiçbir şey bilmeme durumundan her şeyi bilme durumuna kadar olan olası tüm bilgi düzeyleri ve bu bilgi düzeylerini birbirine bağlayan öğrenme yollarının bütünü. Aşağıda temsili bir bilgi uzayı resimde gösteriliyor (9. Sınıf Matematik Kümeler konusu için bir örnek ) : Bu resimdeki küçük daireler, bir kişinin kümeler konusunu öğrenirken içinde bulunabileceği tüm bilgi düzeylerini temsil ediyor. En soldaki daire, kişinin o konuda hiçbir şey bilmeme durumunu, en sağdaki daire de kişinin her şeyi bilme durumunu temsil ediyor. Farklı bağlantılar takip edilerek çok farklı şekillerde bir bilgi düzeyinden başka bir bilgi düzeyine gitmek mümkün. Yani birçok farklı öğrenme yolu mevcut. Resimde kırmızıyla gösterilen yol, bir öğrencinin kümeler konusunu mevcut onlarca alternatif yol arasından bir tanesini takip ederek baştan sona öğrenmesini temsil ediyor. Program, bir konuyu kullanıcılara sorucevap yöntemiyle öğretiyor ve kullanıcılardan elde ettiği veriler sayesinde herhangi bir konunun zorluk derecesi, optimum öğrenme zamanı gibi oldukça önemli verileri ortaya çıkartıyor. Program ayrıca, kişilerin öğrenme stillerini de belirliyor. Dolayısıyla bir konuyu öğrenen kullanıcılar arasında belirli tipteki öğrenme stiline sahip olanları, bazı konularda başarıya veya başarısızlığa götüren yolların tespiti gibi, oldukça önemli ve eğitimöğretim sistemini temelden etkileyebilecek veriler sunabiliyor. İZLENECEK YOL İÇERİKTEN ÖNEMLİ Türkiye’de eöğrenme denilince önce içerik üretimi akla gelir (örnek olarak Vitamin). Fakat içerik üretiminde kullanıcıların bu içerikte nasıl ilerleyebileceğini, kendi özelliklerine göre nasıl bir yol takip etmeleri gerektiğini tespit eden ve kullanıcıya içeriği, kendisine en uygun yoldan verebilen, hatta bunu her defasında daha akıllı bir şekilde yapabilen bir altyapı mevcut değildir. BİLİRKİŞİ uygulamasıyla beraber içerik üreticilerinin ürettiği içeriği anlamlı kılan ve kişiye özel hale getirebilen bir altyapı ortaya çıkıyor. Knowledge Space Theory altyapısına sahip olan yazılım, Matematik, Yabancı Dil, Fen Bilimleri, Tıp eğitimi gibi farklı alanlara uygulanabildiği gibi aynı zamanda hizmet içi eğitim, sertifika programları ; ALES, KPSS, ÖSS gibi sınavlara hazırlık aracı olarak da kullanılabilir.