Katalog

‘Darwin bir neoDarwinist değildi!’ ‘Manevi Miras m Bilim ve Ak ld r!’ “Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kal pla m kural b rakm yorum. Benim manevi miras m bilim ve ak ld r... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumlar n, ki ilerin mutluluk ve mutsuzluk anlay lar bile de i iyor. Böyle bir dünyada, asla de i meyecek hükümler getirdi ini iddia etmek, akl n ve bilimin geli imini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve ba armaya çal t klar m ortadad r. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde ak l ve bilimin rehberli ini kabul ederlerse, manevi mirasç lar m olurlar.” Mustafa Kemal Milli E itim Bakan Dr. Re it Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yan t . Kaynak: smet Giritli, Kemalist Devrim ve deoloji, .Ü. Yay nlar Chicago Üniversitesi Bilim ve Tıp Tarihi Profesörü Robert J. Richards, 2009 Darwin Yılı kutlamaları çerçevesinde ükemize geldi, Boğaziçi Üniversitesi’nde konferans verdi ve bilim tarihi ve felsefesi konusunda sorularımızı yanıtladı. Richards,The Meaning of Evolution: The Morphological Construction and Ideological Reconstruction of Darwin’s Theory’ kitabının yazarı. Senem Onan Felsefi ve metodolojik aç dan bilim tarihinin günümüzde en büyük problemi nedir? Bilim tarihinde, akademisyenlerin ilgilendiği çok çeşitli problemler var. Ben de dahil olmak üzere bazı akademisyenler çağdaş bilimi, geçmişteki bilimi yeniden inşa etmek için bir araç olarak kullanmak istiyoruz. Diğerleri, sadece o dönemin kategorilerini kullanarak geçmişteki bilimin incelenmesi gerektiğini düşünüyor. Modern bilim perspektifinin, bilim tarihini anlamaya katkı sağladığı birçok durum var. Mesela, Hipokrat dönemi yazarlarının, insan ateşinin sebebi hakkında doğru bir fikri yoktu. Yüksek ateşin, çoğunlukla kan faRobert J. Richards zlasına veya çevreye bağlı olduğuna inanıyorlardı. Bilim tarihiyle ilgili diğer önemli mesele ise, bilimsel düşüncelerin; dini, sosyal ya da politik düşüncelerden ayrıştırılmasına odaklanıyor. Son dönemlerde, Darwin’in ortak soy teorisinin onun köleliğe karşı güçlü bir argüman geliştirme arzusundan kaynaklandığı iddia ediliyor. Darwin’in ateşli bir kölelik karşıtı olduğu biliniyor. Acaba bu onun kölelik karşıtlığı teorisini oluşturmaya yeterli motivasyon sağlıyor mu? Son mesele ise, geçmişin bilim insanlarını ahlaki açıdan yargılamak ile ilgili. Yeni bir kitap, Darwin’i Nazi’lerin suçlarından sorumlu tutuyor. Darwin, Nazilerin iktidara gelmesinden yarım yüzyıl önce ölmüştü. Buna rağmen, kimi akademisyenler ve kökten dinciler gibi Darwin’e ahlaki bir sorumluluk yüklemeli miyiz? Popperc anlamda problem çözmek aç s ndan iyi bilim tarihi kitaplar n n kriterleri neledir? İyi bilim tarihi kitapları, ki çok fazla var, iddiaların titiz şekilde belgelendirilmesine dayanır. Temel literatürden alıntılar yapması gerekir. Tarihin tabi tutulabileceği Poppercı test budur. Mesela, “Darwin evrim sürecini ilerleyici, yani daha gelişmiş canlılara doğru ilerleyen şekilde tasavvur etmiştir,” gibi bir iddia ortaya atıldığında; bu iddiayı Darwin’in yazılarının belli bölümleri alıntılayarak ve genel teorisinde bu fikrin nasıl işlediğini göstererek desteklemek gerekir. Darwin’in teorisinin ilerlemeci olduğunu düşünmenizin sebepleri neler? Çünkü Darwin de böyle düşünüyordu. Eski defterleri ve makaleleri incelendiğinde, evrimsel gelişmenin daha “yüksek” canlılar ürettiğine inandığı gayet açık görülüyor. Türlerin Kökeni’nde Darwin, doğal seçilimin devinimlerini, ‘doğal seçilimin sadece her canlının iyiliği için çalıştığı, tüm fiziksel ve zihinsel donanımların mükemmelliğe doğru gelişme eğiliminde olduğu’ şeklinde karakterize eder. Kitabın son paragrafı ise, doğal seçilimin yarattığı ölüm ve acıyı meşrulaştırır: “Böylece doğanın savaşından, açlıktan ve ölümden, düşünebileceğimiz en yüce ereğe, daha ileri hayvanların oluşmasına varılır.” Çağdaş neoDarwinist biyologlar ise çevrenin durmaksızın değişeceğini, geçmişte gelişme kabul edilenin gelecekte de gelişme sayılamayabileceğine inanıyorlar. Sonuç olarak, hiçbir gelişmenin gerçekleşemeyeceğini düşünüyorlar. Ancak Darwin böyle düşünmüyordu. Darwin bir neoDarwinist değildi. Alman Romantik hareketinin bilim ve felsefeye temel etkisi sizce nelerdir? Bu etkinin, en azından bilim söz konusu olduğunda, 19. yüzyılın ortalarına doğru sona erdiği düşünülüyor. Bence, Alman romantiklerinin geliştirdiği temel nosyonlar, günümüzün hâkim bilimlerinin, özellikle de biyolojinin içine nüfuz etmiş durumda. Goethe gibi Alman romantikleri, doğada arketiplerin bulunabileceğini; çeşitli bitki ve hayvan organizmalarının bazı temel planlara göre yapılandırıldıklarını iddia etti. Bu nosyonun Cuvier ve Karl Ernst von Baer tarafından benimsenmesi hayvan arketipi doktrinini doğurdu. Hayvanlar anatomik yapılarına göre eklemliler, yumuşakçalar, omurgalılar ve ışınlılar olmak üzere dörde ayrıldı. Darwin ise temel anatomik yapıların aynı gruptaki hayvanlarda görülebileceğini, çünkü ortak bir atadan geldiklerini iddia etti. Dolayısıyla, Alman romantizminin temel fikirlerinin günümüz modern bilimini etkileyecek kadar güçlü olduğunu söylemek yanlış olmaz. Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1165 17 Temmuz 2009 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Miyase İlknur GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir İstanbul Sanayi Odası İnovasyon Ödülleri veriyor İSO İnovasyon Büyük Ödülü ve Jüri Özel Ödülü’nün yanı sıra, “Liderlik”, “Stratejik Planlama”, “Bilgi”, “İnsan Kaynağı”, “Süreç Yönetimi” ve “İş Sonuçları” başlıkları altında da ödüller kondu. stanbul Sanayi Odası tarafından Türkiye’de inovasyon altyapısının gelişimine ve inovasyon bilincinin yaygınlaşmasına katkıda bulunmak amacıyla “İSO İnovasyon Ödülleri” verilecek. 8. Sanayi Kongresi’nde düzenlenecek bir törenle sahiplerini bulacak olan İSO İnovasyon Ödülleriyle, yönetsel ve operasyonel süreçlerinin merkezine inovasyonu koyarak çalışmayı benimsemiş sanayi kuruluşlarının teşvik edilmesi hedefleniyor. “İSO İnovasyon Ödülleri” kapsamında, sanayi firmaları bünyesinde oluşturulan inovasyon ortamı, “Liderlik”, “Stratejik Planlama”, “Bilgi”, “İnsan Kaynağı”, “Süreç Yönetimi” ve “İş Sonuçları” başlıkları altında da değerlendirilecek ve ödüller verilecek. Ödül almaya hak kazanan firmalara, tesislerinin girişine asmak üzere bayrak, ödül beratı ve heykelciği takdim edilecek, ayrıca firmalar, İSO İnovasyon Ödülleri logosunu firma tanıtımlarında ücretsiz olarak kullanabilecekler. Ödül başvurusunda bulunan bütün sanayi kuruluşları, inovasyon yetkinlikleri ve geliştirmeye açık alanları konusunda bilgi edinme imkânına da sahip olacak. “İSO İnovasyon Ödülleri”ne Türkiye’de yerleşik tüm sanayi kuruluşları başvurabilir. Başvurular; ilgili sektörlerden seçilen uzman ve bağımsız değerlendirici grupları tarafından değerlendirilecek. Değerlendirici grupları, ilk aşamada Başvuru Dosyası üzerinden, ikinci aşamada ise firma ziyaretleri gerçekleştirerek Değerlendirme Raporlarını oluşturacak. İnovasyon Ödülleri Yürütme Kurulu (İÖYK) tarafından, Değerlendirme Raporları doğrultusunda 20 finalist seçilmesi sonrasında Jüri değerlendirmeleri gerçekleşecek ve Jüri Karar Toplantısı neticesinde ödül almaya hak kazanan başvurular belirlenecek. Ödül Takvimi: Ön başvuru için son tarih : 3 Ağustos 2009; Başvuru Dosyalarının teslimi için son tarih : 9 Eylül 2009; Ödül tarihi: Aralık 2009 / İSO 8. Sanayi Kongresi. Detaylı bilgi ve başvuru dokümanları için: www.iso.org.tr/inovasyonodulleri ; Tel: 0212 252 29 00 / Dahili : 314, Faks: 0212 249 50 07; Eposta: [email protected] Sağlık sayfası VKV Amerikan Hastanesi’nin katkıları ile hazırlanmıştır YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212.3437274 Faks: 0212.3437264 CUMHURİYET REKLAM Tel: 0212.2519874/3437274 Yerel Süreli Yayın BASKI DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul İ CBT 1165 / 3 17 Temmuz 2009