Katalog

CORS TR PROJESİ (II) Prof.Dr.Turgut Uzel, Prof.Dr.Kamil Eren (İstanbul Kültür Üniversitesi) SÜREKL LEYEN GNSS REFERANS STASYONLARI S STEM Uydudan gönderilen sinyallerin hızları ve yolları, iyonosferdeki toplam elektron içeriği ile troposferdeki sıcaklık, basınç, su buharı kısmi basıncı ve bunların gradiyentleri vb etmenlerden, Tablo’da özetlenen büyüklüklerde etkilenir. verileri birlikte işlenir. Bu sistemle referans istasyonlarının koordinatları birkaç milimetre duyarlıkta belirlenebilir. Her istasyonun incelikle saptanan koordinat değerleri ile anlık ölçümlerden hesaplanan koordinat değerleri arasındaki farklar (koordinat düzeltme de erleri), DGPS’ten çok daha geniş alanda geçerliliğini korur. CORS ağı içerisindeki gezici GPS aleti ile birkaç saniye içerisinde santimetre duyarlıkta konum belirlenebilir. DGPS ile CORS’un kıyaslamalı kapsama alanları GNSS’te hata kaynakları DGPS’te ileri işlem (postprocessing) TP Gürültü (Taşıyıcı) Yansıma (Kod) Yansıma (Taşıyıcı) Uydu Yörüngesi Troposfer (015 km) İyonosfer (70 1000km) MUTLAK 0.5 mm <10 m <10 mm 20 m < 30 m < 100 m BA IL 0.5 mm <10 <10 mm 1 ppm < 10 mm < 50 ppm GNSS konum hataları CBT 1149 / 12 27 Mart 2009 İyonosfer ve troposfer etkileri matematik modeller kullanılarak; diğer etkilerse çeşitli ölçüm teknikleri uygulanarak hesaplanır ve böylece istenen konum belirleme duyarlığına erişilir. İki frekans üzerinden veri alan 150 noktalı bir ağ için temel ağ denklemlerindeki bilinmeyen sayısı yaklaşık 3.600 dür. Bunlar, bazı matematik yöntemler uygulanarak kısa sürede çözülür. Konum belirlemek için yararlanılan ölçme tekniklerinin başında, “diferansiyel GPS (DGPS)” olarak adlandırılan; biri koordinat de erleri bilinen bir noktaya (baz), diğeri ölçülecek noktaya yerleştirilen en az iki alıcıyla eşzamanlı ölçü yapma tekniği gelir. Ancak bu sistemle hesaplanan koordinat düzeltme değerleri, gerçek zamanda kinematik (RTK) ölçümlerde 10 km yarıçapına kadar dar bir çember içerisinde; statik ölçümlerde ise (baz uzunluğuna bağlı olarak birkaç saate varan gözlem yapmak koşuluyla) 4050 km yarıçapına kadar geçerlidir. Çok daha kısa sürede, çok daha geniş alanda ve sürekli konum belirleme sistemi, CORS (Continuously Operating GPS Kinematik Reference Stations System = Sürekli İşleyen GNSS Kinematik Referans İstasyonları Sistemi) olarak adlandırılır. CORS, 60120 km aralıklarla yerleştirilen sabit referans istasyonlarından oluşur ve ağ ilkesi ile çalışır. Yani referans istasyonlarında alınan uydu Sistem 7 gün 24 saat kesintisiz olarak çalışır. Yaşadığımız çağda bilgi teknolojilerinin üretim ve diğer sektörlerde önemli bir rolü vardır. Küresel Bilgi Sistemi (KBS = GIS GeoInformation System), mekânsal bilgileri, bilgisayar ortamında katmanlar halinde toplar; Bunların aralarındaki ilişkilerini gözeterek incelenmesine ve çok yönlü analizlerin yapılmasına olanak verir. Bu sistem, nokta konumlarının sabit bir koordinat sisteminde belirlenmesine dayanır. Nokta konumlarının sabit bir koordinat sisteminde belirlenmesinde kullanılan son teknoloji, CORS’tur. Böyle bir sistemin esas amacı, coğrafi bilgilerin en önemli parçası olan koordinatların ülke genelinde hızlı, ekonomik ve duyarlı olarak belirlenmesini sağlayacak bir sistemin geliştirilmesi; eski sistemdeki coğrafi bilgilerin yeni sisteme aktarılmasını sağlayacak modellerin ve parametrelerin belirlenmesidir. Ulusal CORS, yeni proje ve uygulamalara öncülük eder veya sağladığı gerçek konum değerleriyle bunlara altlık oluşturur. Örneğin, deprem erken uyarı sistemleri ARGE çalışmaları, depremlerin önceden saptanması ARGE çalışmaları, geodezik çalışmalar, iyonosfer ve troposfer araştırmaları; hassas meteorolojik tahminler, küresel afet bilgilerine gerçek veri sağlama, bölgesel afetlerin belirlenmesi ve afet yönetim sistemleri oluşturma (sel, yamaç kayması, deprem, çığ düşmesi ve fırtına afet yönetim sistemleri), kıyı kenar çizgilerinin belirlenmesi; deniz, kara ve hava ulaşımı yönlendirme ve takip sistemleri, kullanıcısız araç sistemleri, hastaacil servis uygulamaları, deniz yapıETK Tesadüfi Sistematik Sistematik Ölçek Yükseklik Ölçek ları proje ve uygulamaları; gemi yaklaşımı için deniz tabanı taraması, deniz ve göl kirliliğinin belirlenmesinde ve temizlenmesinde hassas konumlama, büyük barajların sürekli gözetimi ve merkezi erken uyarı sistemleri tasarımı, hassas tarım, insansız tarım, uzaktan algılamada hassas konum belirleme, fotogrametride hassas konum belirleme, arkeolojide konum belirleme, mühendislik projeleri uygulamaları, fotokodlama, edevlet, eticaret uygulamaları, vb. istenen duyarlıkta, hızlı ve ekonomik olarak yapılır. DGPS yöntemiyle gerçek zaman (realtime) kinematik ölçme verileri, baz istasyonundan telemetri hattıyla gezici alete iletilir