Katalog

GÜNDEM TÜSİAD Üniversiteler Raporu ‘Manevi Mirasım Bilim ve Akıldır!’ “Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.” Mustafa Kemal Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak: İsmet Giritli, Kemalist Devrim ve İdeoloji, İ.Ü. Yayınları Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1129 7 Kasım 2008 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Miyase İlknur GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212.3437274 Faks: 0212.3437264 CUMHURİYET REKLAM Tel: 0212.2519874/3437274 Yerel Süreli Yayın BASKI DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul DÜZELTME: Geçen haftaki sayımızdaki yazısında, Okan Üniversitesi Rektörü Sayın Sadık Kırbaş'ın adı (Dursun Kırbaş olarak) yanlış çıkmıştır. Düzeltir, Kırbaş ve okurlarımızdan özür dileriz. DUYURU, HARF DEVRİMİ: Prof. Dr. Ayşe Üstün (İstanbul Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü) Harf Devriminin 80. Yılı ile ilgili, 10 Kasım 2008 Pazartesi saat 9.30'da, Maltepe Üniversitesi'nde bir konferans verecek. aysenuranustun@gmail.com CBT 1129 / 3 7 Kasım 2008 TÜSİAD üniversitelerimiz için Avrupa Üniversiteler Birliği (EUA) Kurumsal Değerlendirme Programı (IEP)’nca hazırlanan “Türkiye’de Yükseköğretim: Eğilimler, Sorunlar ve Fırsatlar” raporunu açıkladı. Rapor, EUA tarafindan degerlendirilen 17 Türk üniversitesini analiz etmekte, yüksek öğrenim konusunda son araştırmalar ışığında yüksek öğrenim sistemini değerlendirerek önerilerde bulunmakta. Raporu TÜSİAD internet sitesinden indirebilir ve inceleyebilirsiniz. Burada “özet bulgular”da bazı önemli noktalar değinmekle yetineceğiz: • ÖZERKLİK VE HESAP VEREBİLİRLİK, akademik özgürlükle ilişkili apaçık ilkelerdir. Özerklik, tüm kurumlarda çeşitliliğe olanak tanımak ve kaynakların kullanımında etkinliği geliştirmek açısından gerekli. Aynı zamanda yaratıcılık ve yenilikçiliğin gelişebilmesinin ön koşuldur. YÖK, yükseköğretimin siyasi etkilerden bağımsız olmasını sağlamak için bir tampon işlevi gören bir yapıya dönüştürülmeli. YÖK’ün ayrıntılı düzenleyici yetkileri üniversitenin özerkliği açısından zararlı... • ULUSAL STRATEJİ: Türkiye, Bologna süreci amaçlarına ulaşmak için ulusal bir strateji kurulmalı; Finansman yıllık değil, birkaç yıllık süre için güvence altına alınmalı ve üniversiteler amaç ve hedeflerini gerçekleştirmeye yeterli kaynaklara sahip olmalı. Performansa dayalı bütçeleme daha fazla geliştirilmeli. Değerlendirilen üniversitelerin bir misyon tanımı var, çoğunluğun buna ilişkin bir bütçe ve araştırma planı yok. Üniversite mensupları kurumun rolü ve profili üzerine stratejik tartışmalara dahil edilmeli; gereksinim, öncelikler ve sorumlulukları belirleyen bir uygulama planı gerekir; • REKTÖR SEÇİMLERİ liyakat temeline dayanmalı ve seçimlerin, tüm paydaşların temsil edildiği bir kurul aracılığıyla, şeffaflığı ve gerçek anlamda rekabeti garanti edecek şekilde yürütülmeli; Devlet üniversitelerinde danışma kurulları kurularak, üniversite için gözetim rolü söz konusu kurul tarafından üstlenilmesi bir seçenek olarak düşünülmeli. Fakültelerin göreceli özerkliği; birimler arasında etkileşime, disiplinler arası işbirliğine ve ortak projelerin yapılmasına yardımcı olmuyor. Karar verme sürecini daha işlevsel kılmak için fakülte içi yapılar gözden geçirilmeli. Fakültelerde liderlik görevleri saptanmalı. • VAKIF ÜNİVERSİTELERİ Türkiye’de vakıf üniversitelerine getirilen bazı kurallar hesap verebilirlik ilkesinin gerektirdiğinden çok daha müdahaleci. Üniversitelere yönelik düzenleyici çerçevenin, vakıf üniversiteleri de dikkate alınarak gözden geçirilmeli; Devlet üniversitelerindeki akademisyenlerin genel mali durumu gözden geçirilmesi; • KURUM DIŞI HESAP VEREBİLİRLİK YÖK kalite gözetim sürecine dahil olmalı. Sistem, kurum dışı kontrol mekanizmasından yoksun. Üç basamaklı kalite güvence sistemi gözden geçirilmeli... Gelir yaratma ve dağıtımı açısından kurumsal düzeyde tutarlı bir strateji yok. Genel bir bütçe tanımlanmalı ve dağıtımı strateji ve önceliklerle bağlantılı olacak ve tüm üniversite birimlerini hesaba katacak biçimde, en optimal şekilde yapılmalı, • İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ Kadro garantisi, yenilikçi öğretimi ve araştırmayı engelleyen bir etmen. İnsan kaynakları planlama ve yönetimi, kısa, orta ve uzun dönemli hedefler temelinde stratejik yönetimin bir parçası haline getirilmeli; Liyakat temelinde bir kariyer planına bağlı olarak maaş artışları yalnızca öğretimi değil, araştırma performansını dikkate almalı; • ARAŞTIRMA Lizbon Gündemi’nin ve daha sonra Bologna sürecinin en ön saflarında yer alır. Üniversiteler, yaptıkları araştırmaların piyasayla ilintisi bağlamında incelenmekte. Türkiye’de araştırma konusunda en büyük engeller: a) üniversitenin genel misyonları ve stratejilerine dayanan kapsamlı kurumsal araştırma stratejilerinin eksikliği; b) üniversitelerin, kapsamlı hedefleri ve disiplinlerarasılığı engelleyen parçalı yapıları ve c) akademik personelin araştırma yapma yönünde motivasyon eksikliği olarak sıralanmakta. • KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİ Üniversiteler arasındaki etkileşimin artırılmasıyla, öğretim ve araştırma alanlarında işbirliklerinin yanı sıra ekipman gibi kaynakların paylaşılması ve öğrenci ve öğretim elemanı değişimi gibi konularda büyük bir potansiyelden yararlanılabilir. • KURUMSAL YAPILAR Tıp fakülteleri ve ilişkili hastaneler, üniversite açısından kayda değer bir gelir getirmekte ve bu nedenle karar alma sürecinde önemli bir söz hakkına sahip olmakta. Disiplinler arası etkileşimi artırmak için, üniversite hastaneleri ve tıp fakülteleri, akademik çalışma ve araştırma bakımından tam anlamıyla entegre olmuş üniversitenin bir parçası haline gelmesi düşünülmeli; • YÜKSEKÖĞRETİME ERİŞİM ÖSYM tarafından yürütülen sistemin öğrenciler ve aileleri için son derece stresli. Sistemin sınava hazırlık kurslarının ücretlerini ödeyebilen ailelerin lehine işlemesi nedeniyle adilliği tartışmalı... Öğrencilerin bilgi ve beceri edinimi, bağımsız bir biçimde problem çözme, proje tabanlı öğrenme, ekip çalışması ve bağımsız öğrenme amaçlı ödevler gibi yöntemlerle teşvik edilmeli. Öğrenciler eşit oy hakkına sahip olarak, her düzeyde karar verme sürecine dahil edilmeli Ayrıca, Mezunların Bilgi Ve Becerilerinin İstihdama Uygunluğu, Kurum Dışı Paydaşlarla Bağlantılar, Yaşam Boyu Öğrenme gibi pek çok başlık altında diğer konular incelenmekte... Özetle, tartışılması gereken raporun ana fikri: “Türkiye’de yükseköğretim için üzerinde uzlaşılmış bir misyon ve vizyon oluşturulması, yükseköğretim camiası için acil yerine getirilmesi gereken bir görev. Bunun üzerine yerindenlik ilkesine dayanan ulusal bir strateji inşa edilmeli.” Gelecek Cuma’ya kadar sevgiyle kalın...