Katalog

EKİMGÖKYÜZÜ GÖNÜLDEN BİLİME Ahmet İnam “sabah yıldızı” demişiz. Venüs teleskopla bakıldığında ilk dördüne yakın evrede görülecek. Venüs ilk dördünü gökyüzü fotoğrafçıların ilgisini çekecektir de... Mars, ay boyunca Güneş'ten uzaklaşacağından görülme süresi artacak şekilde gece yarısından itibaren sabah Güneş doğuncaya kadar 7.5 saat süreliğine görülebilecek. Gezegen 0.1'den 0.5 kadire parlayacak ve kuzeydoğudan güneybatıya doğru 155 derece kadar çok geniş bir aralıkta İkizler (Gemini) takımyıldızında yer alacak. Mars ufuktan en fazla 73 derece gibi oldukça yüksekte (sabah saat 06 civarında) görülecek. Kızıl gezegen ayrıca şişkinay evre görünümünde olacak ki teleskoplu okuyuculara ilginç gelebilir. Aylık gökbilim takvimi: Ekim ayı boyunca Ay'ın evreleri resimde verildi. YeniayJüpiilk ve son dördündolunay evrelere tam ulaşma saatleri de belirtildi. Gece gökter , ay boyüzü parlaklığı bu evrelerden kestirilebilir ve uygun gözlem geceleri seçilebiyunca Gülir… Resimdeki ikili gökcisim fotoğrafı çeşitli gökbilim sitelerinden alıntıdır. İlkdördün ve sondördün evrelerine tam ulaşma anı fotoğrafları ile mozaik bir dolu neş'e yanayın oluşturulması gökyüzü fotoğrafçılığı meraklılarının ilgisini çekecektir de... kınlaşacağından görülme süresi giderek azalacak. Gezegen akşamları Güneş battıktan hemen sonra 1.5 saat süreliğine görülebilecek. 1.9 kadir parlaklıklı gezegen, güneybatı tarafta ve ufuktan en fazla 23 derece yüksekte Yılancı (Ophiuchus) takım yıldızında yer alacak. Satürn, ay boyunca Güneş'ten giderek uzaklaşacak. Gezegen sabahları Güneş doğmadan hemen önce saat 07 civarında 3 saat süreliğine doğu tarafta Aslan takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta kalarak) görülecek. Gezegen ufuktan en fazla 47 derece yüksekte yer alacak. Gezegenin parlaklığı da +0.8 kadir. Uranüs, ay boyunca Güneş'e yakınlaşacağından görülme süresi giderek azalacak. Gezegen Güneş battıktan sonra akşam saatlerden itibaren tüm gece 8 saat süreliğine teleskop eşliğinde görülebilir. +5.8 kadir parlaklıklı sönük gezegen ufuktan en fazla 43 derece yüksekte güneydoğudan güneybatıya doğru 130 derece kadar geniş bir aralıkta Kova takım yıldızında (yıl sonuna kadar da aynı burçta) yer alacak. Uranüs ve bulunduğu burç gök atlasında belirtildi. Neptün, ay boyunca Güneş'e yakınlaşacağından görülme süresi azalacak şekilde akşam saatlerinden itibaren gece yarısı sonrasına kadar 5 saat süreliğine teleskop eşliğinde izlenebilir. +7.9 kadir parlaklıklı oldukça sönük gezegen ufuktan en fazla 34 derece yüksekte güneydoğudan güneybatıya 90 derece kadar geniş Akşam Gece Sabah bir aralıkta Oğlak (Capricornus) takım yılJüpiter Mars Venüs dızında (yıl sonuna kadar da aynı burçta) Uranüs Uranüs Mars yer alacak. Neptün ve bulunduğu burç da Neptün Neptün Satürn gök atlasında belirtildi. Gezegenlerin görüleceği zamanlar: Her büyük düşünür açık düşünür, Platon bile, Hegel bile. Sistemleri kapanıp, bitmemiştir. Doğurgan metinler, düşünceler bırakmışlardır, bizlere. Bugün dünyada yüzlerce doktora tezi yazılıyor, açık noktalar üstüne. Açık Düşünmek Descartes aklınıza gelebilir. Ne demişti? "Açık ve seçik düşünelim". Burada düşüncenin mantıkça dile getirilişi, kavramların belirgin, gerektiği aydınlıkta tanımlanmış olması söz konusu. Benim "açıklığım" tam bu değil. Popper gelebilir aklınıza. Ne demişti? "Açık toplumda yaşayalım". Kapalı, totaliter, eleştirinin canlandırıcı, özgürleştirici kanının dolanmadığı tutsak bir toplum. Sınırlı. Zincirli. Açık düşünce zincirli olmayan düşünce olmasın sakın? Değil, tam değil. Açık saçık, uzakta, "açıkta", işe yaramamak anlamlarındaki açıklık da değil. Alışılmışın dışında, sürüden ayrı, "aç açık"taki yoksul durumda olmayı da kastetmiyorum. Açık veren düşünceyi de. "Peki neyi kastediyorsun be adam?" diyorsanız, yazım hakkında açık düşünmüyorsunuz demektir. "Ben seni bilirim, yine oyun oynuyorsun" diyenler de, kapalı düşünüyorlar, yeterince sabırları yok, yargılamadan dinlemeye. Ütopyamdaki insanların nasıl düşüneceklerini anlatmak istiyorum. ("Olmadı, 'idealistçe' yaklaşıyorsun soruna, ütopyandaki toplumsal, ekonomik, kültürel, ahlaksal koşullar yerine geldi de bir nasıl düşüneceği mi kaldı insanların?" diyenlerinizi duyuyorum: Lütfen açık düşünelim!) Siz ütopyanıza dilediğiniz yerden başlayabilirsiniz. Ben kafamdaki bir toplumsal düzende, insanların birbirleri hakkında, düşünceler, kuramlar geliştirerek, doğa ve evrenin tümü hakkında “nasıl" düşüneceklerini düşünüyorum. Açık düşünecekler. Bir kaç anlamıyla. Yargılamadan önce araştırıp, dinleyecekler. Saklamayacaklar. Saklarlarsa da sakladıklarını söyleyecekler. “Bu konuyu sana açamam” diyecekler karşısındakilere, "gizlidir!" Açık uçlu olacak düşünceleri: “Başka türlü olabilir bu söylenen, bu yazılan" diyecekler. İçten olacaklar: Yürekleriyle düşünecekler. "Bu sözlerin açık da, bildiğimiz şeyler değil mi?" diyebilirsiniz. Biliniyor mu dersiniz, açık olalım! Bir öğrencim, apansız odama gelmiş, "siz de hep bildiğimiz basmakalıp şeyleri söyleyip duruyorsunuz!" demişti. Belki de haklıydı. Ben öyle düşünmüyordum: Belki zaman zaman aşırı basitleştirilmiş düşüncelerde basmakalıplık görünümü olabilir. Açık olmak gerek. "Bu sözler neden söyleniyor?" önce sormalı. "Daha önce, bu sözleri söyleyenin sözleri neydi?" Açık düşünmüyor gibi geldi, bu öğrenci arkadaş. Belki ben de açık düşünmüyordum. Sözlerimin gerçekten basmakalıp olup olmadıklarını araştırdım yeniden. Bu arkadaşa niçin öyle göründüğümü anlamaya çabaladım. Kuşku duydum kendimden. Onun da kuşku duymasını beklerdim, beni yargılarken. Açık düşünürlerden söz edeyim şimdi de. Öyle düşünürlerdi ki onlar, söyledikleri, yazdıkları sözler açıktır yeni yorumlara, tamamlanmaya. Sizi alır, katar içine. Bıraktıkları yerlerden yürür gidersiniz. Başkalarına diyecek söz bırakmayıp, herşeyi tüm bağlantıları ve bütünlüğü içinde söylemeye çalışmak, üstelik bunun bir yetkinlik örneği olduğunu sanmak büyük bir yanılgıdır. Her büyük düşünür açık düşünür, Platon bile, Hegel bile. Sistemleri kapanıp, bitmemiştir. Doğurgan metinler, düşünceler bırakmışlardır, bizlere. Bugün dünyada yüzlerce doktora tezi yazılıyor, açık noktalar üstüne. Eksiği olmak, karanlık, belirsiz sözleri açıkça tanımlayamamak, belirleyememek kimi zaman özür değildir. Wittgenstein'e bir bakın, Nietzsche'ye! Heidegger'e, Klasik Yunan metinlerine. İçlerinde nice doğurganlıklar taşıyan Ortaçağ metinlerine! Ne yazan kapatmaya çalışmalı ne de okuyan. Zaten ne denli uğraşsalar da kapatmaya, kendi içinde, kendi kendine yeten, iç tutarlılığına yetkin bir biçimde erişmiş düşünce yoktur. Yetkin, kapalı düşünce sistemleri düşlemek ütopya değil benim için. Benim ütopyamda insanlar eksiklerini, açıklıklarını görür ve açık bırakırlar. Belki de bu anlamdaki açıklık hakkında açık düşünmüyorumdur. En kapalı, en yetkin düşünme örnekleri, zaman ve mekândan ayrılmaya çalışılan, soyut düşünme örnekleridir. Orada da herşey kapalı, kendi kendine yeten, eksiği olmayan bir durumda değildir. Öklid geometrisinin aksiyom ve tanımlarıyla oynayıp ondan başka sistemler elde etme olanağımız vardır. "Bu kadar düşündüm, işte kavramlarım. Şu şu noktalarda çözüme varamadım. Şu noktalar eksik kaldı" derseniz açık düşünmede ilerliyorsunuz demektir. Kapalı düşünme, sınır çizer, yargılar tez elden. Düşmanını dostunu hemen belirler ve durur. Kapalı düşünme durmaya mahkumdur. Açık düşünme yaşar. Başkalarına elini uzatır. Gelecekte geliştirilmeyi bekler. Başka beyinleri ve yürekleri kendi yoluna katar. Çoğalarak yürür. Anladınız mı? Belki de açık düşünme hakkında açık düşünemedim yeterince. Peki kim tamamlayacak eksiklerimi? Buyurun: Şölen sizin. GÖKTAŞI YAĞMURU Avcı (Orion) takımyıldızından 2 Ekim7 Kasım arasında yağan Orionidler isimli göktaşı yağmuru en yüksek sayıya 21 Ekim gecesinde ulaşır: saatte yaklaşık 25 göktaşı görülebilir. Yağmurlar dışında gece boyunca sadece 67 göktaşı görülebilmekte. Okuyucular 20 Ekim Cumartesi gece yarısından sonra itibaren sabah saatlerine kadar (önerilen saat aralığı: 00:3002:30) başlangıçta doğu tarafta ve ufuktan 10 derece kadar yüksekteki Avcı takımyıldızı bölgesine bakabilir. Biriki göktaşının görülmesi yağışın yerini de belirler. Yaklaşık mercimek büyüklüğündeki gök taşları doğal havai fişek gösterisi görünümündeler. Orionidler ve diğer göktaşı yağmurları ve gözlemleri hakkında ayrıntılı bilgi Uluslararası Göktaşı Kuruluşu'nun http://www.imo.net adresinde. Halley kuyruklu yıldızından kalanları göktaşı yağmuru olarak izlemek heyecan verici olmalı. Yazının devamı 15. sayfada CBT 1071/10 28 Eylül 2007