Katalog

2007’DE BİLİM En çok ilgi çeken bilim haberleri Dünyanın en ünlü bilim dergilerinden Nature okurlarının en çok tıkladıkları 9 bilim haberini seçti. İşte bu ilginç bilim haberleri... Lazer atımıyla rekor sıcaklık Bir topluiğne başında tepinen yüzlerce filin basıncı! Hokkaido Üniversitesi’nde Saulius Juodkazis yönetiminde çalışan uluslararası bir araştırma ekibi, güneşin sıcaklığına eşit bir lazer atımıyla saf safir kristalini deldi. Lazer atımı safiri delerek saniyede 1018 derece (10 üzeri 8 Kelvin) ısıttı. Bu kadar kısa sürede elde edilen rekor sıcaklık! Yoğun sıcaklık nedeniyle, 10 terapaskallık basınç ile milimetrenin binde bir büyüklüğünde minyatür ateş topları (fireballs) oluştu. Bordeaux Üniversitesi’nden araştırmaya katılan Vladimir Tikhonchuk, benzer sıcaklıklara maddelerin, lazer atımlarıyla doğrudan doğruya delindiği diğer bazı araştırmalarla da elde edildiğini ama hiçbirinde bu dereceye ve basınca ulaşılmadığını söylüyor. Araştırmacılar daha fazla enerji elde edebilmek için lazer atımını iyice küçültmüş. Her lazer atımı 200 femto saniye kadar sürmüş ve bu da bir vakumdan bir saç teli inceliğinde geçmesi için yeterliydi. Safir, sıcaklığın etkisiyle birkaç femto saniye içinde patlamakta. Araştırma sırasında elde edilen 10 terapaskallık basınç, bir topluiğne başında yüzlerce filin tepinmesiyle oluşabilecek bir basıncın etkisine eşit olduğunu düşünürsek olayın büyüklüğünü daha iyi kavrayabiliriz. Bununla birlikte bu araştırmada elde edilen sıcaklık dünya genelinde elde edilen en yüksek sıcaklık değil. Bu alandaki rekor Sandia Ulusal Laboratuvarı bilim adamlarına ait. pleksiglastan tasarlamış oldukları 13 ila 20 santimlik silindir biçiminde kovaların dibi metal, bu sayede bir motorla büyük bir hızla döndürülebilmekte. Son araştırmada bilim adamları ilginç bir şekilde kovanın içindeki suyun, dışarı taşacak kadar hızlı döndürülmesi halinde burgacın ortasında bir hava deliğinin oluştuğunu ve kuru bölgenin yuvarlak olmadığını, elips biçiminden burgacın hızına göre üç köşeli yıldız, dörtgen ve beşgene dönüştüğünü görmüşler. En yüksek hızda ise bir altıgen oluşuyordu. Şekil oluşturan sıvılar konusunda uzman olan Texas Üniversitesi (Austin) bilim adamı Harry Swinney, son araştırmayla gözlemlenenlerin bugüne dek tahmin edilenlerle kabaca örtüştüğünü ve yeterli devir hızı sayesinde bir sıvının her zaman simetrik bir yapıyı oluşturacak bir akış dengesizliği yaşar diye açıkladı. Benzer çokgen biçimler gezegenimizin ve diğer gezegenlerin atmosferlerindeki girdap biçimindeki akımlarda da (mesela kasırgaların gözlerinde) gözlemlenmişti. Ve çok büyük bir altıgen biçiminde bir girdabı, Voyager uydusu, Satürn gezegeninin kuzey kutbunda saptamıştı. Ancak bu doğal yapılar henüz yeterince araştırılmadığı için son araştırmada görülen etkiyle oluşup oluşmadıkları bilinmiyor. sürpriz oldu. Çünkü araştırmayı Behaviour and Information Technology dergisinde yayımlayan Gitte Lindgaard (Carleton Üniversitesi) gözün 500 milisaniyeden daha kısa bir süre önce göremeyeceğine inanıyordu. Fakat son araştırmasında ilk izlenimlerin, bakışın ilk 50 milisaniyesinde edinildiğini gördü. Sonuç,özellikle ticari web sayfası tasarımcılarının işine yarayacak. Nitekim İnternet kullanıcılarının ilk 50 milisaniye içinde edindikleri izlenim kalıcı olmakta. Bu etki psikologlar tarafından "halo etkisi" olarak adlandırılır. Mesela çekici bir insanı gördüğümüzde edindiğimiz ilk olumlu izlenim onun olumsuz taraflarını görmemizi engeller. Lindgaard, bunun "bilişsel önyargı" ile ilgili olduğunu düşünmekte. İnternet kullanıcıları da ilk bakışta olumlu izlenim edindikleri web sayfalarını kullanmaya devam ediyorlar. Bu fenomen toplum içinde oldukça yaygındır. Araştırmacılar iyi izlenim bırakması beklenen bir web sayfasındaki grafiklerin en aza indirgenmesini, mümkünse göze batacak bir görüntü olarak tasarlanmamasını öneriyor. Ticari web sayfalarının hazırlanmasında şimdi belli kurallar takip edilmekte. Karada avlanan balık Zoologlar Afrika’daki bataklık alanlarda ilginç bir balık keşfetti. Bir tür yayınbalığı olan Channalabes apus, kendisini karaya "fırlatarak" böcek avlıyor. Hayvan, yüzgeçlerini kullanmadan yerine getirebildiği bu hareket yetisini aşağı doğru bükülebilen omurgasına borçlu. Araştırmacılar aynı yetiden karaya çıkan ilk omurgalıların da yararlanmış olabileceğini düşünüyorlar. Bu ilginç balığı Afrika’da gözlemleyen Antwerpen Üniversitesi araştırmacısı Sam Van Wassenbergh, balığın tropikal bataklıklarda son derece uygunsuz çevre koşullarında yaşaması nedeniyle, biyologların gözünden kaçtığını sanıyor. Hayvanların birçoğu yapışkan dil veya yırtıcı çene gibi çeşitli avlanma stratejileri geliştirmişlerdir. C.apus ise açık ağzıyla avına, üstten saldırmaya izin verecek bir taktik geliştirmiş. Karada avlandıkları bilinen ve çamur zıpzıpları (mudskipper) olarak adlandırılan diğer balıkların da son derece esnek yapıları var. Van Wasserbergh bunun karada avlanmak için en iyi yöntem olduğuna inanmakta. C. apus yayın balığı her ne kadar günümüzde yaşıyor olmasına rağmen ilk omurgalıların karaya çıkışı hakkında ipuçları vermekte. Bu yazının Web sayfaları: İlk izlenim çok önemli İlk bakışta bir web sayfasının iyi olup olmadığı nasıl anlaşılır? Kanada’da gerçekleştirilen bir araştırmada katılımcılar web sayfalarını 50 milisaniye içinde değerlendirmiş. İlk izleniminin önemli olduğu aslında bilinen bir gerçek, ama son araştırma, beyinin gözden daha hızlı hareket ederek kararlar aldığını gösterdiği için Suda geometrik burgaçlar CBT 1035/8 19 Ocak 2007 Danimarka Teknik Üniversitesi araştırmacıları bir kova suyla gerçekleştirdikleri basit bir deneyle, gezegen atmosferi ortamında çevrintinin ortasında geometrik şekiller oluşturdu. Yıldız, dörtgen, beşgen ve altıgenleri yaratmak için silindir biçimli bir kovanın içindeki suyun saniyede bir ila yedi devirlik hızda çevrilmesi yeterli oluyor. Tomas Bohr ve ekibinin, araştırma için