Katalog

TEKNOLOJİİNSAN Normal insandan “Geliştirilmiş İnsanlar”a evriliyoruz Duyuları teknolojik açıdan güçlendirilmiş, insanüstü bedenler ve yapay yollarla keskinleştirilmiş zekâlara sahip kişiler aramızdalar. 150 yaşına sağlık ve mutluluk içinde basacak ilk insanlar çoktan doğmuş olabilirler. Üstelik, bu daha işin başı. Daha da ilerisine hazır mısınız? rıcı ilaçlar kullanıyorlar. Uyanık kalmayı sağlayan modafinil (Provigil) kullanımı da her geçen gün artıyor. VİAGRA: EĞLENCE HAPI ıl 2050. Mert Başarır, yaşamının geri kalan bölümünde ne yapacağına karar veriyor. O güne dek iki farklı meslekte başarılı bir yaşam sürdürmüş olan ve önünde kabaca bir elli yılı daha olduğuna inanan Başarır, ölmeden önce yeni bir mesleğe atılmak istiyor. Öldüğünde 150 yaşlarında olacak ki, bu hiç de fena sayılmaz. Ancak Mert, 60 yaşındaki oğlunun daha da uzun bir ömür sürdüreceğine inanıyor. Mert Başarır’ın yaşadığı dünya, yetişip büyüdüğünden tepeden tırnağa farklı bir dünya. Sanayi ve bilgi çağı artık tarihe karışıp, yerini bu yüzyılın başlarında başlayan biyobilime bırakmış. Mert Başarır’ın çevresi inanılmaz kertede uzun ömürlü, sağlıklı, mutlu ve varlıklı insanlarla çevrili. Bu insanların birçoğu, söz gelimi çok daha keskin duyular, güçlü bellek ya da parlak bir zekâ gibi, doğuştan sa"Tarihte bir kırılma döhip olduklarından çok nemindeyiz. Yüzbinlerdaha güçlü yeteneklere sahip. ce yıl boyunca teknoBu arada yaşlanma lojilerimiz hep çevreyi süreci de iyice yavaşladı: yüz yaşına merdiven değiştirmeyi hedefledayayıp da, ellilerinde yen dışa yönelik tekgösteren, ya da 60 yaşında olup 30 yaşında nolojiler oldu. Şimdi görünen insanlar var. Y turduğu gibi, A.B.D Ulusal Bilim Vakfı ile Britanya’nın Bilim ve Teknoloji Dairesi de bunun beraberinde getireceği sorunları araştırıyor. Başkan Bush’a bile bu konuda ayrıntılı bir rapor sunuldu. İnsanlar oldum olası doğayı dizginlemeye ve hatta onun sınırlarını aşmaya çabalamışlardır. Ne var ki bugüne dek bu yolda harcanan çabalar, yakında gerçekleşeceklerin yanında etkisiz ve güdük kalmaktadır. "Radical Evolution=Radikal Evrim" adlı son kitabıyla herkesin hayranlığını kazanan The W a s hington insanın kendi içine yönelen, beyinlerimizi, metabolizmalarımızı, kişiliklerimizi ve çocuklarımızı değiştirmeyi hedefleyen bir yığın teknoloji söz konusu.." ÇOCUKLARA GEÇECEK Kimileri 120 yaşını aşarken, yaşam süresi her geçen gün daha da uzuyor. Hastalıklar da büyük ölçüde tarihe karışmış. Tasarım ürünü bebekler kol geziyor. Kimi bebeklerin genetik özellikleri bile önceden tasarlanmış. Bu özellikler çocuklarına da geçecek. Kafasını boş kestirimlerle yormak Schwartz’a göre bir iş değil. 2006 yılının gerçek dünyasında iş stratejisi uzmanı olarak çalışan bu adam şirketlere geleceğe nasıl hazırlıklı olacakları konusunda önerilerde bulunan bir "senaryo tasarımcısı". Görüşleri insana tıpkı 1950’lerin ayda kentler kurulacağı ya da yemek yerine haplarla besleneceğimiz yolundaki afaki görüşleri gibi teknoütopik bir düş gibi gelse de, insan türünü güçlendirme görüşü her geçen gün daha da ciddi bir boyut kazanıyor. Konu Dünya Ekonomik Forumu’nun Ocak ayında yapılan son toplantısının gündemini oluş Post yan Jozarlarından el Garreau da bu konuda,"Tarihte bir kırılma dönemindeyiz. Yüzbinlerce yıl boyunca teknolojilerimiz hep çevreyi değiştirmeyi hedefleyen dışa yönelik teknolojiler oldu. Şimdi insanın kendi içine yönelen, beyinlerimizi, metabolizmalarımızı, kişiliklerimizi ve çocuklarımızı değiştirmeyi hedefleyen bir yığın teknoloji söz konusu," diyor. CBT 1016/12 8 Eylül 2006 Bu konuya parmak basan tek kişi Garreau değil. 2002 yılında A.B.D Ulusal Bilim Vakfı tarafından oluşturulan bir araştırma ekibi insan yeteneklerinde "inanılmaz gelişmeler" sağlayacak bilimsel ve teknolojik bir devrimin eşiğinde olduğumuzu öngörmekteydi. CBT 1016/13 8 Eylül 2006 YAKLAŞAN DEVRİM Bir yıl sonra Başkan George W. Bush’a kök hücreler ve klonlama gibi konularda önerilerde bulunmak üzere oluşturulan Biyoetik Kurulu halihazırda ya da çok yakın bir gelecekte normal insan işlevini güçlendirmek üzere kullanılabilecek bir dizi teknolojinin listesini sundu. Bu listede genetik mühendislikten yedek beden parçalarına dek uzanan beş geniş alana yer verilmekteydi. Bu teknolojilerin hiç biri açıkça sağlıklı insanların sınırlarını aşmalarına olanak tanımak üzere tasarlanmamıştı. Tasarılar hastalıkların ya da sakatlıkların giderilmesini amaçlamakla birlikte, heyet bunların tümünün "terapi ötesi" kullanılabileceklerinin insan bedeni ve ruhunun normal işlevlerini değiştirebileceklerinin, doğal yetenek ve işlevlerini güçlendirebileceklerinin ayırdına vardı. Heyet ayrıca bu tür teknolojilerin geliştirici bir gizilgüce sahip olması durumunda sağlıklı insanları uç noktalara taşımak üzere uygulanabileceklerini de ilk kez fark edenlerdi. Kimi raporlara göre, A.B.D’deki üniversite öğrencilerinin yaklaşık %10 kadarı dikkatlerini güçlendirmek ve konuya daha iyi odaklanmak amacıyla düzenli olarak Ritalin ya da benzer uya Bu arada Viagra eğlence niyetine alınan bir ilaca dönüştü. Yaralanma ve zedelenmelerin giderilmesi amacıyla geliştirilen yöntemlere dayanan estetik cerrahi bugüne dek hiç bu denli yoğun uygulanmadı ve toplumca kabul görmedi. Performansı geliştiren maddeler profesyonel spor dünyasının vazgeçilmez unsurlarından biri durumuna gelirken, üreme teknolojileri de terapiyle güçlendirme arasındaki sınırı belirsizleştiren BENZERSİZ BÜYÜME boyutlara ulaşacak biçimlerde uygulanmaya başlandı. Söz gelimi, IVF yöntemiyle bebek sahibi Teknolojideki üssel büyümenin en çarpıcı örolan anababalar ideal aileyi oluşturmak için neğini, seçilen ölçüt ne olursa olsun, hesaplamaYazının devamı arka sayfada embriyonlarda cinsiyet seçimine gitmeye başdaki performansın yaklaşık her 18 ayda bir iki kaladılar. Garreau tüm bu gelişmelerin aynı düzeni izlediğine dikkatılıyorlar. Bunlardan bir tanesi, kısa süre önce üç kat çekerek,"İlk etapta hasta meslektaşıyla birlikte yaşlanmaya karşı bir araştırma insanların iyileştirilmesi amabaşlatan, İllinois Üniversitesi’nden Jay Olshansky. cıyla geliştirilen tüm bu yöntem"İnsanlarda yaşlanma sürecini yavaşlatmanın zaler giderek sağlıklı insanlara uymanı geldi," diyen Olshansky bu yavaşlamada yedi yılı gulanmaya ve sonunda serüven hedefliyor. peşinde olanların isteklerini karİyi de, neden yedi yıl? Olshansky ölüm riski ve yaşWoody Allen,"Ölümsüzlüğe yaptıklarımla değil, ölşılamaya başladı," diyor. lanmaya bağlı hastalıkların yaşam süreci içinde üssel meyerek ulaşmak isterim," diyordu. Böyle bir durum Serüven peşinde koşanları daolarak artış gösterdiğini, ergenlik döneminde başlayaşimdilik ne onun, ne de bizim için söz konusu olabilir. ha bir yığın yöntem bekliyor. Birak yedi yıl içinde iki katına çıktığını belirtiyor. Öyle ki, Ancak birçok araştırmacı ölümsüzlük olmasa bile, ona lişsel yetileri geliştirip insanları yaşlanma sürecinin yedi yıl ertelenmesi durumunda yakın bir durumu yaratacak bir devrimin başlangıcında uyanık tutmaya, dikkatini toplabelli yaştaki bir insanın ölüm riski de yarı yarıya azalolduğumuza inanıyor. maya, belleğini güçlendirmeye, mış oluyor. Son gelip çattığında da, hastalıklarla geGelişmiş ülkelerde yaşam beklentisi bir yüzyıl önce karar alma ve tasarlama sürecini çen süre de bir bakıma kısa oluyor ve kişi çok çekmeyaklaşık 55 yıl iken, şimdi 80’e dayandı. Oxford Yaşlankolaylaştırmaya yarayan kırkı aşden rahat bir biçimde ölüyor. Bu da yatağa bağımlı inma Enstitüsü başkanı Sarah Harper,"Kazara müthiş kın ilaç geliştiriliyor. Yaşlılıkbilisanlarla dolu huzurevleri karabasanını bir ölçüde gelişmelere imza attık. Oysa, yaşam süresini uzatmak mi uzmanları artık ortalama inönlemiş oluyor. gibi bir tasarımız yoktu," diyor. san ömrünün belirgin biçimde Olshansky’nin bu görüşü kaloriŞimdi bu görüş tümden değişiyor. arttırılması için doğrudan yaşlanlerin kısıtlandığı katı bir beslenHarper artık insanın yaşamında köklü ma sürecine müdahale edilebileme düzeni uygulanan farelerin değişiklikler yapılarak maksimum ceğine inanıyorlar. normalden %40 daha uzun yaşam süresinin uzatılabileceği yaşadıklarını ortaya koyan görüşünün oldukça yaygınlık kaÖNGÖRÜ ZORLUĞU bir araştırmasından kaynakzandığına inanıyor. Bu sürecin Retina implantları, felçliler lanıyor. Veriler bu farelerin çok ağır ilerleyen ve son derece için iletişim aygıtları ve hatta yaşlılık dönemini son derece zorlu bir süreç olduğuna dikkat bellek protezleri gibi beyinmakihareketli ve sağlıklı geçirip çeken Harper, kimi yaşlılıkbilimi ne arayüzlerinde kaydedilen hızlı hızlı öldüklerini gösteriyor. uzmanlarının günümüzde yaşayan gelişmeler normal işlevi geliştiren Olshansky’ye bu araştırmada kimi insanların 2150 yılında da yaşıyor sinirsel implantların da gerçek eşlik eden Michigan Üniversitesi olacakları konusunda bahse girmeye haolabileceği yönünde ipuçları veriuzmanlarından Richard Miller farelerde yor. zır olduklarını belirtiyor. kalori kısıtlamasına özdeş bir etki yaratan 10 farklı Genetik mühendislik ve gen Bu uzmanlardan biri de Cambridge Üniversitesi kudeğişinimin bilindiğine dikkat çekiyor ve bunun yaşterapisindeki gelişmeler çok kısa ramsal jerontoloji uzmanı Aubrey de Grey. Kendisi 20bir gelecekte kendi genetik dizgelanmayı önleyici ilaçların üretimine olanak tanıyabile30 yıl içinde, başta hücresel ve moleküler hasarın gimizi yeniden oluşturabileceğimizi ceğine inanıyor. Farelerden elde edilen sonuçların inderilmesi olmak üzere, yaşam süresini uzatacak köklü ortaya koyuyor. Garreau sonucun sanlara uyarlanmasının 112 yıllık sağlıklı bir ömür andeğişimlerin yaşanacağını öne sürüyor ve,"Bence kaçınılmaz olduğuna inanıyor lamına geleceğine parmak basıyor. Olshansky asıl 1000 yaşını devirecek ilk kişi şimdi altmışlarına merdive,"Burada uzak bir gelecekte sorunun yaşlanmayı durdurmak ya da tersine çevirven dayamış olabilir," diyor. gerçekleşecek bir düşten söz etmimek olmadığında ısrar ediyor ve,"Burada yaşamın çarDe Grey aykırı tutumu ve huzur bozucu tavırlarıyla yoruz. Tüm bunlara şimdiden tapıcı biçimde uzatılmasından söz etmiyoruz. Ancak tüm dünyada ün salmış bir yaşlılıkbilimi uzmanı olmanık oluyoruz," diyor. ölümsüzlüğe ulaşmak istiyorsak, bu noktadan yola çıksına karşın, onu en şiddetli eleştirenler bile yaşam süUlusal Bilim Vakfı’na göre inmakta yarar var," diyor. resinin kimi müdahalelerle uzatılabileceği görüşüne san yeteneklerini geliştiren teknolojiler topluca nanobiyoinfokognonanobilim, biyoteknoloji, IT ve bilişsel bilim olarak biliniyor. Bu teknolojilerin şimdiden yapabildikleri bile insana inanılmaz geliyorsa, 2030 yıl sonrası için öngörülenlere akıl erdirmek bile güç gelebilir. Bunun nedeni söz konusu teknolojilerin üssel bir hızla gelişmesinden kaynaklanıyor. Bir başka deyişle, bu teknolojilerin sunduğu çözümler birkaç ayda ikiye katlanıyor. Bu gelişme ilk bakışta doğrusalmış gibi görünse de, giderek daha kısa zaman dilimlerinde çarpıcı kazançlar sağlamaya başlıyor. tına çıktığını öngören Moore yasası oluşturuyor. Bilgisayar endüstrisi son 40 yıldır Moore yasasına uyum gösteriyor ve o günden beri herhangi bir sapma olmadığı görülüyor. Bu da bilgisayar gücünde 100 milyon katı aşkın bir gelişme kaydedildiği anlamına geliyor. Bilgisayar gücündeki üssel gelişme başka teknolojilerde de benzer bir büyümeye yol açıyor. Örneğin, DNA’daki tek bir harf dizgesini belirlemenin bedeli 1990 yılından bu yana her 23 ayda bir yarı yarıya azaldı. HIV genomunu belirlemek 15 yıl alırken, SARS dizgesi 31 günde çözüldü. A.B.D’de nanoteknoloji alanındaki patent sayısı da 1990’dan beri yaklaşık iki yılda bir iki katına çıktı. Bu listece böylece uzayıp gidiyor. Büyümenin karşılıklı güçlendirilmesi olayın yalnızca yarısı. Ulusal Bilim Vakfı bir başka önemli eğilimin de göz önünde tutulması gerektiğine dikkat çekiyor. "Yaklaşma" adıyla bilinen bu ikinci eğilim farklı teknolojiler gelişirken aralarındaki sınırın da giderek belirsizleştiği ve bunla Ölümsüzlüğe Doğru TEKNOLOJİİNSAN