Katalog

Gökyüzü ğinden Güneş battıktan hemen sonra yaklaşık saat 20:30’da akşam saatlerinden itibaren iki saat kadar süreliğine bu yakın duruş izlenebilecek. Her iki cisim bu yakınlaşma sırasında batı tarafta ufuktan yaklaşık 50 derece yüksekte İkizler takım yıldızında izlenebilir. Ay–Satürn buluşması: 4 Mayıs öğle saat 12’de +0.3 kadir parlaklığındaki Satürn, ilkdördün evredeki Ay’ın 4 derece güneyinde yer alacak. Ancak bu yakınlaşma saatinde gök cisimleri gün ışığında görülemeyeceğinden Güneş battıktan hemen sonra yaklaşık 20:30’dan itibaren birbuçuk saat kadar izlenebilecek. Her iki cisim bu yakınlaşmada güneybatı tarafta ufuktan 63 derece gibi oldukça yüksekte Yengeç takım yıldızında görülecek. Ay, küçük gezegen Spica’yı örtecek: 11 Mayıs gece saat 02’de Başak takım yıldızının en parlak yıldızı Spica, şişkinay evredeki Ay’ın 0.3 derece güneyinde kalarak örtülecek. Her iki cisim güneybatı tarafta ufuktan 25 derece yüksekte Başak takım yıldızında görülecek. Ay’ın arkasında kalacak olan Spica’nın parlakılığı +1.2 kadir olacağından örtülme olayı teleskopsuz da çıplak gözle ve akşam yaklaşık 22’den itibaren gece yarısı 03’e kadar izlenebilecek. Spica Ay tarafından örtülürken ve örtülmeden çıkarken Ay atmosferinin olmayışından dolayı Spica’nın ışığındaki azalma ani ve keskin olmalı. Bu yönü ile de örtülmeler dikkate değer nadir doğa olaylarıdır. Ay–Venüs buluşması: 24 Mayıs saat 10’da –3.8 kadir parlaklığındaki Venüs, ince hilal evredeki Ay’ın 4 derece güneyinde yer alacak. Ancak buluşma saatinde gezegen gün ışığında görülemeyecek. Bununla birlikte, ikili sabah Güneş doğmadan hemen önce saat 05 civarında kısa süreliğine de olsa görülebilecek. Her iki gök cismi tam doğuda ufuktan 14 derece kadar yüksekte Balıklar takım yıldızında yer alacak. Satürn–Ay–Mars üçü birarada : 31 Mayıs akşam Güneş battıktan hemen sonra saat 20:30 civarında hilal evredeki Ay’ın her iki tarafında yakın konumda Satürn ve Mars yer alacak. İki gezegenden parlak olanı Satürn. Her üç cisim bu ilginç yakınlaşmada tam batıda ufuktan yaklaşık 42 derece yüksekte Yengeç takım yıldızında bir saat kadar süreliğine izlenebilecek. Yaklaşık gece 23’e kadar Satürn Ay’a daha yakın görünümünü sürdürecekte. Ay, küçük gezegen Vesta’yı örtecek: 31 Mayıs saat 15’de küçük gezegen Vesta hilal evredeki Ay tarafından örtülecek. Her iki cisim doğu tarafta ufuktan yaklaşık 42 derece yüksekte Yengeç takım yıldızında görülecek. Örtülme başlangıcı olan saat 15’de Güneş henüz batmamış olduğundan örtülme olayının başlangıcı görülemeyecek. Örtülmeden çıkış ise saat 20:30 civarında görülebilecek. AY’IN arkasında kalacak olan Vesta’nın parlakılığı +8.2 kadir olacağından örtülme olayı ancak teleskopla ve akşam saatlerinden itibaren 23:30’a kadar izlenebilecek. Bu örtülme ile sönük küçük gezegenin uzayda yerini gösteriyor olması Vesta’nın kolay bulunmasını sağlayacağı düşünülebilir. GEZEGENLER NEREDE? Dürbün veya teleskopu olan okuyucular Güneş’ten uzaklaşmakta olan Ura nüs’ü (parlaklığı +5.9 kadir) ay boyunca görülme süresi gittikçe artacak şekilde Güneş doğmadan önce birbuçuk saat kadar süreliğine güneydoğu tarafta Kova takım yıldızında (yıl boyunca bu takım yıldızda kalmak üzere) görebilecekler. Yüksekliği giderek artacak şekilde ufuktan en fazla 34 derece yüksekte olacak. Neptün’ün ise (parlaklığı +7.9 kadir) ay boyunca Güneş’ten uzaklaşıyor olacağından görülme süresi artarak sabah saatlerinde yaklaşık iki saat süreliğine güneydoğu tarafta Oğlak takım yıldızında (yıl boyunca şam saatlerinden itibaren gece ve sabah da bu burçta kalmak üzere) görülebilir. saatlerine kadar Terazi takım yıldızında Neptün ufuktan en fazla 34 derece yük –2.5 kadir parlaklığı ile güneydoğudan güneybatıya doğru 120 derece gibi geniş sekte olacak. Mayıs ayında çıplak gözle kolay gö bir aralıkta görülecek. Jüpiter ufuktan en rülebilecek parlak gezegenlerin konumla fazla 34 derece yüksekte olacak. Çevresinde dolanan dört uydusunun teleskopla rı aşağıda. Merkür, Güneş’e yakın konumun görülebilmesi ve zamanla yer değiştirmedan dolayı sadece ufka yakın olarak ya lerinin izlenebilmesi gezegeni Ay’dan sonGüneş doğmadan önce doğuda yada Gü ra gözlenecek ilk gök cisimleri arasına soneş battıktan sonra batıda görülebilir. kar… Satürn, ay boyunca Güneş’e giderek Merkür ay boyunca Güneş’e önce yakın olup sonra uzaklaşacağından sadece ayın yaklaşacağından görülme süresi azalacak son haftasında akşamları görülebilecek. şekilde Güneş battıktan hemen sonra akAkşamları Güneş battıktan hemen sonra şam saatlerinden itibaren gece yarısına kuzeybatı tarafta Boğa takım yıldızında kadar yaklaşık üç saat süreliğine güneykısa süreliğine görülebilecek. Gezegenin batı tarafta Yengeç takım yıldızında görüparlaklığı da gittikçe sönükleşecek Mer lecek. Gezegen ufuktan en fazla 61 derekür ufuktan en fazla 12 derece yüksele ce yüksekte ve +0.3 kadir parlaklıkta olacek. Dürbün veya teleskopu olan okuyu cak. Geniş halkasının teleskopla görülebilcular gezegeni şikinay evrede görebile mesi gezegeni gözlenecek ilk gök cisimlecekler. Merkür ufka yakın bulunacağın ri arasına sokar… Cassini uydusunun bu halkalı gezegen Satürn’ü ve en büyük ayı dan görülmesi yine de kolay olmayacak. Venüs, Mayıs ayı boyunca Güneş’e Titan’ın ilk kez en yakınından çekilmiş ayyaklaşacak, gezegen Güneş doğmadan he rıntılı resimleri ve bilgilendirmeler men önce sabahları erken saattlerde kısa "http://saturn.jpl.nasa.gov/index.cfm" insüreliğine Balıklar takım yıldızında doğu ternet adresinde yenilenerek yer almaya tarafta ufuktan en fazla 18 derece yüksek devam ediyor... te görülecek. Venüs –3.9 kadir parlaklığı Hangi gezegen ne zaman? ile gökyüzünde adeta ışıldayacak. Dürbün Mayıs ayında akşam, gece ve sabaha veya teleskopu olan okuyucular, diğer gezegenlerin aksine kendi ekseni etrafında Akşam Gece Sabah ters yönde dönmekte olan Venüs’ü ilkdörMerkür (26–31; Mars Uranüs düne yakın evrede görebilecekler. (şişkinay) (dolunay) Neptün Mars, ay boyunca Güneş’e yaklaşıMars (dolunay) Jüpiter Venüs yor, gezegen akşam Güneş battıktan heJüpiter Satürn (ilkdördün) Satürn Satürn man sonra başlamak üzere gece yarısına kadar (yaklaşık üç saat süreliğine) batı tarafta sırasıyla İkizler ve Yengeç takım yıl doğru görülebilecek gezegenler evreleri dızında görülecek. Mars ufuktan en fazla ile birlikte çizelgede özetlendi. 46 derece yüksekte olacak. Dolunaya yaGÖKTAŞI YAĞMURU kın evrede bulunacak olan Mars’ın parlakKova takım yıldızı civarından yağan lığı +1.6 kadir olup giderek sönükleşecek. E t a A q uaridler isimli göktaşı yağmuru 19 Jüpiter, ay boyunca Güneş’e yaklaşıyor olacağından görülme süresi azalacak Nisan ile 28 Mayıs tarihleri arasında görüşekilde yaklaşık sekiz saat süreliğine ak lebilir. En yüksek sayıya ise 6 Mayıs’ta Teleskop Çıplak Göz Teleskop/Çıplak Göz Ay (1–4, 21–24, 30–31) Gök taşı yağmuru (6) Ay–Mars buluşması (3) Jüpiter ve ayları Kutup yıldızı Ay–Satürn buluşması (4) Satürn ve halkası Takım yıldızlar: Büyük Ay–Spica örtülmesi (10) Uranüs Ayı–Küçük Ayı–Ejderha– Ay–Venüs buluşması (24) Neptün Çoban–Kuzey tacı Satürn–Ay–Mars buluşması (31) Çoban–Kuzey tacı Burçlar: Terazi–Başak– Neptün Aslan–Yengeç–İkizler Venüs–ilkdördün evresi Mars–dolunay Merkür–şişkinay (26–31) Ay–Vesta örtülmesi (31) 997/9 29 Nisan 2006 ulaşır: saatte yaklaşık 60 kadar göktaşı görülebilir. Bilindiği gibi yağmurlar dışında gece boyunca ancak 67 kadar göktaşı görülebilmekte. Eta Aquaridlerin hızları saniyede 66 kilometreye kadar ulaşır. Bu göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 6 Mayıs’ta örneğin sabaha karşı güneydoğuya doğru ufuktan yaklaşık 16 derece yüksekteki Kova takım yıldızı bölgesine bakabilirler. Kova takım yıldızı ayın başlarında ufka yakın olacağından görülme süresi de sabaha karşı erken saatlerden itibaren Güneş doğuncaya kadarlık bir süre ile sınırlı kalacak. Göktaşı yağmurları ve gözlemleri hakkında ayrıntılı bilgi için Uluslararası Göktaşı Kuruluşu’nun "http://www.imo.net" adresine bakılabilir. Halley kuyruklu yıldızından kalanları göktaşı yağmuru olarak izlemek heyecan verici olmalı... Bu ay neler görülebilir? Mayıs ayı boyunca teleskop ve çıplak göz ile görülebilecek gök olayları tarih sırasına göre çizelgede özetlendi. Bu yazıda kaynakça olarak kısmen "The Astronomical Almanac 2006"dan yararlanıldı. * Astronom Dr., İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü (İzinli) ve Assist. Prof.., King Saud University College of Science Department of Physics and Astronomy (esenoglu@istanbul.edu.tr) Duyurular: (1) Çanakkale Üniversitesi Gözlemevi Astronomi Kampı Çanakkale Üniversitesi Gözlemevi, her yıl oldugu gibi bu yıl da amatör astronomlara yönelik yazokulu düzenlemekte. Bu yıl 3. sü düzenlenecek olan yazokullarına ilişkin bilgi :http://physics.comu.edu.tr/caam/caam.html/ (2) Ulusal Astronomi Kongresi ve Öğrenci Kongresi XV. Ulusal Astronomi Kongresi ve IV.Ulusal Astronomi Öğrenci Kongresi, 28 Ağustos–1 Eylül 2006 tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi ve İstanbul Kültür Üniversitesi’nce birlikte ve İstanbul Üniversitesi’nin yaşayan en kıdemli gökbilimcisi Prof.Dr. Metin HOTİNLİ onuruna düzenlenecek. (http://fenedebiyat.iku.edu.tr/). (3) Prof.Dr. Nüzhet Gökdoğan’ın Vefat Yıldönümü : Üniversitelerde "hocaların hocası" ifadesi sayılı hocalarımız için kullanılagelir, 3 sene önce kaybettiğimiz hocaların hocası sevgili Prof.Dr. Nüzhet Gökdoğan hocamız "Nüzhet Gökdoğan ve Cumhuriyet Yılları" konulu konferans söyleşisisi 21 Mayıs 2006 tarihinde İstanbul Kültür Üniversitesi’nde gerçekleştirildi. Sevgili hocamızı saygıyla anıyoruz...